Matematik tasavvurlarni shakllantirish nazariyasi va texnologiyalari

Matematik qobiliyatlar quyidagilar .

Hisoblash (algoritmlash) qobiliyati , bu murakkab algebraik shakl almashtira bilish xarakterlanadi .

Logik tafakkur qobiliyati –izchil , to’g’ri qismlarga ajratilgan mantiqiy mulohaza san’ati .

Fazoviy tasavvur yoki geometrik intuatsiya matematikaning turli tadbiqlari ham bu qobiliyatlarning bir xilda rivojlanishi talab qilmaydi : bir sohada hisoblash uchun yaxshi algoritmni topish muhimroq bo’lsa , boshqa sohalar uchun mantiqiy fikrlash bilish muhimdir .

Shu sababli, tarbiyachi bolalarning kunlik matematika qobiliyatlarini rivojlantirish uchun keng yo`l ochib berishi kerak. Matematika qobiliyatlari tuzilishida quyidagi asosiy tarkibiy qismlarni ajratib ko`rsatadi.

• 
  Matematika materialni formalashtirib idrok qilish , ya’ni aniq masalada uning matematika formasini tezgina sezib ola bilish.
  
• 
  Matematika ob’yektlarni , nisbatlarni va amallarni tez va keng ravishda umumlashtirish.³
  
• 
  Matematika mulohaza protsessini va tegishli amallar sistemani ixchamlash ya’ni mulohazaning ba’zi oraliq guruhlarni o`z o`zidan ma’lum faraz qilib tashlab ketish.
  

Matematika masalarni yechishda fikrlash jarayonining tuyg’unligi.
To’g’ri fikrlashdan teshkari fikrlashga tez o’rta bilish imkoniyati.
Aqliy zo’riqishni o’ziga xos tejashga harakat qilish- matematik masalalari,aniq, ratsional tavishda yechishga intilish.
Matematik xotira
Tarbiyachilar matematikaga qobiliyatsiz deb hisoblagan bolalardan bu sifatlar yo’q edi.Ikki xolni nazarda tutish kerak. Brinchidan, o’quvchiarning o’qishda bo’lgan muvaffaqiyatlariga qarab, qobiliyatlariga haqida katta ishonch bilan hukm chiqarish yaramaydi.
Qobiliyatlarini va matematikadan o’zlashtirishlarini taqqoslab ko’rgan yomon ulguruvchi bolalari ba’zan yuqori matematik qobiliyat oshkor qilar ekan, bu qobiliyatlarning rivojlanishiga faqat bu tarbiyachilarning mashg’ulotlarga qiziqmasligi sabab bo’lgan ekan.
Ikkinchidan, dastur materiallari hamma bolalarning o’zlashtirishga erishish yo’li bilan matematikaga bo’lgan har qanday qobiliyatsizlikni yo’qotish mumkin.
Bu yerda gap o’quvchilarda yuqorida aytib o’tilgan qobiliyatlarni rivojlantirish ustida boradi.
Ravshanki, guruhda jamoaviy ishlar bilan bir qatorga bolalar bilan o’tkaziladigan mustaqil ishlarga ham yetarli darajada ahamiyat berish kerak. Bunda ular tafakkurining kuchli yoki kuchsiz tomonlariga moslab ish olib borish lozim.
Bunda matematikaga oid didaktik materiallar (tarqatma materiallar, daftarlar) da dastur materiallarini o’zlashtirishnigina emas, balki maxsus matematik qobiliyatlarni rivojlantirishni ko’zda tutish lozimligi kelib chiqadi.
Aniqroq qilib aytganda, matematik qobiliyat va tafakkur matematikadan MTT kursi darsining butun bo’linmalarini o’rganish davomida rivojlantirish kerak bu xol matematik haqida erishish u, ular bilan bog’liq bo’lgan izlanishlarga, sinashlar xatolar, aqliy mehnat usullarini anglashga alohida e’tibor berishga majbur qiladi.
Tarbiyachining barcha ishlar metodikasi ana shu qoidalarga asosan tutilishi kerak. Tarbiyachilarning matematikani o’rganish ijodiy faoliyatini rivojlantirish ularning matematik va aqliy qobiliyatini maktab darajasida ochish uchun kalitdir. Ularning matematik tafakkurlarning effektini shakllantirish yo’li ana shundadir.