Materialshunoslik

11.6-rasm. Shisha buyumlari va konstruksiyalash. 
Shishapaketlar ikki yoki uch qatlam oynani maxsus ramalarga 
havo 
kirmaydigan 
qilib germetiklar yordamida o‘rnatiladi. 
Shishapaketlar terlamaydi, issiqlik va tovush izolyasiyalovchi bo‘ladi. 
Ular oynaning oddiy, toblangan, nur qaytaruvchi va rangli turlari 
asosida tayyorlanadi. Shishapaketlar jamoat va sanoat binolarida 
ishlatilishi mumkin. 
11.7-rasm. Shisha blok turlari a) BK 244(98; b) BKS 194(98; 
v), g) BPS 294(194(98. 
Shishaprofilit qobirg‘a, shveller, tavr, yarimaylana, paket 
ko‘ndalang kesimli (profilli) bo‘lib, maxsus mustahkam shishadan 
tayyorlanadi. Shveller profilli shisha profilit eni 250-500 mm, 
paketliniki 250-300 mm bo‘lishi mumkin. Ularning armaturali va 
armaturasiz, rangli va rangsiz turlari bo‘lib, yig‘ilayotganda maxsus 
sovuqqa va suv muhitiga chidamli moslamalar (prokladka) yordamida 
zichlashtiriladi. Ular sanoat binolari, sport inshootlari, transport 
to‘xtash joylari qurilishida ishlatiladi (11.7-rasm). Shisha naylar 
ingichka kapillyardan tortib to diametri 150 mm gacha bo‘lgan qalin 
devorli holda ishlab chiqariladi. Shisha naylar kimyo, oziq-ovqat, 

---

103 
dorishunoslik, meditsina va sanoatning boshqa tarmoqlarida 
ishlatiladi. Ular ichi silliq bo‘lib, gigiena talablariga javob beradi. 
Shisha naylar mo‘rt, egilishdagi mustahkamligi kichik, issiqqa 
bardoshligi 40
0
S atrofida bo‘ladi. Ko‘pik shisha bir tartibda 
joylashgan yumaloq kovakchalarning (diametri 0,1-0,6 mm) o‘zaro 
yupqa shisha devor bilan ajratilishidan hosil bo‘lgan. Ko‘pik shisha 
sanoatda ishlab chiqariladigan shisha chiqindilarni obdon tuyib, unga 
gaz hosil qiluvchi qo‘shilmalar (koks, ohaktosh, marmar va sh.k.) 
qo‘shiladi va 700-900
0
S eritilib, qolipga quyiladi. Suyultirilgan 
shishada qo‘shilmalar gaz hosil qiladi va qotish jarayonida buyumda 
mayda g‘ovakchalar paydo bo‘ladi. Bu esa buyumning o‘rtacha 
zichligi, issiqlik va tovush o‘tkazuvchanligini kamaytiradi. Ko‘pik 
shishaning g‘ovakligi 85-95%, o‘rtacha zichligi 200-400 kg(m
3
, 
issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsienti 0,08-0,12 Vt (m
0
S, siqilishdagi 
mustahkamligi 0,5-12,5 MPa atrofida bo‘ladi.