Mavzu : Marksizm talimoti Reja: Kirish

Sotsializm XIX asrning 30 –yillarida Fransiyada vujudga kelgan .Lekin ,,o’ltin asr “ tog’risidagi g’oya va qarashlar qadimgi dunyo tarixiga borip taqaladi.Bu g’oyalar asoschisi qadimgi yunon faylasufi PLaton hisoblanadi.U ,,Siyosat’’ ,,DAvlat” va ,, Qonunlar “ assarlarida Sotsializmga oxshash jamiyat haqidagi fikrlarinio bayon etgan .U ning ijtimoiylik haqidagi g’oyalarini o’rgangan Aristotel oz vaqtida xususiy mulkchilini yoqotishga qaratilgan jamiyatning taraqqiyot yoli ning oxiri halokatli ekanligini takidlagan.UMumiy tenglik ,, Oltin asr” haqidagi qarashlar keyinchalik utopik sotsializmning u yoki korinishida o’z ifodasini topdi.

K.Marks vaa F.Engels ishlap chiqqan nazariya kora sotsializm komunizm dep atalmish farovon hayotning quyi fazasi hisoblanadi.Xayoliy sotsializmning dastlapki korinishadan yani plutondan tortip Leningacha hamma olimlar xususiy mulkchilikni qoralap keldi.Angliya, Fransiya, Germaniya kabi Yevropa mamlakatlarida X1X asr boshlaridayok kapitalistik munosabatlar yetakchilik mavkeini egallay boshladi. Mashina industriyasi tufayli sanoatning iqtisodiyotdagi urni bekiyos oshdi. Birok mazkur o‘zgarishlar tekis va ravon amalga oshirilmayotganligi ham oydinlasha bordi. 30-40 yillarda vuddistlar va chartistlar (Angliya) xarakati, 1831-1834 yy. Lion (Fransiya) va 1844y. Sileziya (Germaniya) dagi to‘quvchilar ko‘zgolonlari bo‘lib utdi. Mexnatkash xalqning kapitalizmga nisbatan noroziligi va nafrati ko‘payib bordi. Ish vaqtining o‘zunligi, maoshning kamligi, mulkiy va sinfiy tabakalashuvning kuchayishi, ishsizlik, iqtisodiy inkrozlar noroziliklarning sabablari edi.Ayni paytda, mexnatkashlarning kashshoqlashuvi jarayonini kuchayishi bilan bir qatorda nisbiy ortiqcha ishlab chiqarish mavjudligi oddiy xolga aylanib qoldi. Mavjud ziddiyat va illatlar yechimi A.Smit, D.Rikardo, Sey, Prudon kabilarning tadqiqotlarida o‘tkinchi va nojiddiy xolda zamonga moslashtirish nuktai nazaridan talqin etildi. Xayoliy sotsialistlar (Sen-Simon, Sharl Fure va R. Ouen) faoliyatida esa, mavjud tuzum negizlarini (xususiy mulkchilik, sinfiy tabakalashuv) o‘zgartirmay jamiyatni islox qilish yo‘li bayon etiladi.