Mavzu : shaxsning bilish jarayonlari reja

Diqqatning bo’linishi uning ko’chishidan farqli o’larok ixtiyorsiz tarzda bo’ladi. Diqqatning bo’linishi shaxsning asosiy faoliyatini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun ahamiyatsiz bo’lgan obyektga ko’chishida namoyon bo’ladi. Diqqatni obyektga qarata olmaslik va yunaltira olmaslik bilan bog’liq salbiy xususiyatlar, ya’ni diqqatning buzilishi ham uchrab turadi. Ulardan biri parishonxotirlikdir.

• 
  Diqqatning bo’linishi uning ko’chishidan farqli o’larok ixtiyorsiz tarzda bo’ladi. Diqqatning bo’linishi shaxsning asosiy faoliyatini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun ahamiyatsiz bo’lgan obyektga ko’chishida namoyon bo’ladi. Diqqatni obyektga qarata olmaslik va yunaltira olmaslik bilan bog’liq salbiy xususiyatlar, ya’ni diqqatning buzilishi ham uchrab turadi. Ulardan biri parishonxotirlikdir.
  
• 
  Parishonxotirlik - diqqatni ma’lum bir obyektga qarata olmaslikdan iborat salbiy xususiyat. Parishonxotirlik vaqtincha holat bo’lishi ham, shaxsning nisbatan barqaror hislati bo’lishi ham mumkin. Parishonxotirlikning ikki turi mavjud bo’lib, biri diqqatni umuman hech narsaga qarata olmaslik bo’lsa, ikkinchisi diqqatni muayyan obyekt ustiga kuchli tuplantirib, boshqa narsalarga qaratilmasligidir.
  

2 . Sezgi jarayoni haqida tushuncha. Sezgi xususiyatlari va turlari.

• 
  2 . Sezgi jarayoni haqida tushuncha. Sezgi xususiyatlari va turlari.
  
• 
  Sezgilar sodda psixik jarayon bulishiga qaramay, barcha bilimlarimizning asosiy manbai hisoblanadi. Chunki narsa va hodisalar aks etishining ko’pchilik qismi sezishdan boshlanadi.
  
• 
  Sezgilar to’g’risidagi ilmiy ta’limotlarga binoan narsalar va ularning xossalari, tarkibiy qismlari, xususiyatlari, shakllari, harakati birlamchi hisoblanib, sezgilarning o’zi esa tashqi va ichki qo’zg’atuvchilarning sezgi a’zolariga ta’sir etishining mahsulidir. Sezgilar moddiy (obyektiv) borliqning, voqelikning xaqqoniy tasvirini aks ettirib, ular qanday ko’rinishga, shaklga, xususiyatga ega bo’lsa, ular xuddi shundayligicha hech o’zgarishsiz, aynan aks ettirish imkoniyatiga egadir.
  
• 
  Tevarak-atrofdagi olamning boyligi haqida, tovushlar va ranglar, xidlar va xarorat, miqdor va ko’plab boshqa narsalar to’g’risida biz sezgi tufayli bilamiz. Kishi vujudi sezgi a’zolari yordamida sezgilar shaklida tashqi va ichki muhitning xolati haqida rang-barang axborot olib turadi. Sezgi xususiyatlariga quyidagilar kiradi:
  

• 
  Sifat - sezgining asosiy xususiyati bo’lib, uni boshqa sezgi turlaridan farqlaydi va ayni shu sezgi turi chegarasini o’zgartiradi. Masalan, eshitish sezgilari tovushning balandligi tembri, qattiqligi bilan tafovutlanadi, ko’rish sezgilari esa ranglarning quyuqligi, jilosi, tovlanishi, toni va boshqa shu kabilar bilan farqlanadi. Sezgilarning sifat jihatidan ko’p turliligi materiya harakati shakllarining turli-tumanliligini aks ettirishidir
  
• 
  Sezgilarning jadalligi ularning miqdoriy tavsifidan iborat bo’lib, ta’sir qilayotgan qo’zg’atuvchining kuchi va retseptorning funktsional xolati bilan belgilanadi.