Mavzu 13: Ikkilamchi zaxm. Yashirin zaxm. Zaxmga duchor bo'lgan be'morlarni davolash asoslari, dispanserizatsiyasi. Kasallarni faol aniqlash va serologik nazorat

Pufakchali yoki gerpessimon sifilid 
Sifilidning bu turi juda kam uchraydi. Asosan kasallikning 1-2 yilida uchraydi. 
Asosiy element blyashka bulib uning razmeri chimchalok tarmogidan, to 20 
tiyinlik tangadek keladi. 
Blyashkalar ustida tup bulib, mayda pufakchalar joylashadi. Pufakchalar kattaligi 
tugnogich boshidek bulib, ichida tinik suyuklik buladi. Pufakchalar bir necha soat 
ichida yorilib, eroziya xosil kiladi. Eroziyalar usti kavatsimon pustlog bilan 
koplanadi. Pustlok tushgandan keyin urnida pigmentli dog va mayda tirtikchalar 
koladi. Pufakchali sifilid tezda kaytalanishi mumkin, xamda spetsifik dorilarga 
chidamli buladi. Bu forma asosan zaxmning yomon sifatli kechishida, bir xil 
olimlar fikricha ikkilamchi yangi, boshkalar fikricha ikkilamchi retsidiv zaxmda 
uchraydi. 
Pustulez sifilid 
Pustulez sifilid papulalar ichida kam uchrab, asosan ikkilamchi zaxm bilan ogrigan 
kasallarda 2-10% uchraydi. Pustulez sifilid tuberkulez bilan ogrigan bemorlarda, 
alkogoliklar, narkomanlarda va chilla yoki avtomikozli kasallarda kuprok 
uchraydi. 

---

13 
Pustulez sifilidning kuyidagi turlari ajratiladi: 
a) xusnbuzarsimon yoki mayda pustulali
b) chechaksimon yoki katta pustulali
v) impetiginoz 
g) sifilitik ektima
d) sifitik rupiya 
Yukoridagi uchtasi yuzaki joylashgan, keyingi ikkitasi esa chukur joylashgan 
sifilidlarga kiradi. Yuzaki joylashgan pustulez sifilidlar (K.R.Astvatsaturov) oddiy 
kechadi, chukur joylashganlari esa, ikkilamchi retsidiv zaxmda uchrab, yomon 
sifatli kechidan darak beradi. 
1. 
Xusnbuzarsimon sifilid – ugrevidnыy sifilid. 
Sifilidning bu formasida elementlar asosan boshda, yuzda, buyinda, peshonada, 
tananing orkasida soch folikulalari yoki yog bezlari yonida joylashadi. 
Jaroxatlangan joyda tugnogich boshidek yoki moshdek konussimon pustulalar 
paydo buladi. Ularning asosi kattik bulib, atrofidagi teridan anik ajralib turadi. 
Pustula ichidagi suyuklik tezda katib, sargish-jigarrang pustlog xosil kiladi. 
Pustlog tushgach, urnida bilinar-bilinmas tirtikcha koladi. 
Aknesimon pustula ikkilamchi yangi zaxmda juda kup bulib butun badanni 
egallashi mumkin, ikkilamchi retsidiv zaxmda esa oz mikdorda bulib tup-tup bulib 
joylashadi. 
Aknesimon pustulali vulgar xusnbuzar bilan ajrata bilish kerak. Vulgar xusnbuzar 
uchun elementlar atrofida utkir yalliglanish, surunkali kechish, ogrik, kamedan va 
yog probkalari bulish xarakterlidir. 

---

14 
2. Chechaksimon sifilid – kam uchraydigan forma bulib, kupincha papula, 
rozeolalar bilan birga uchraydi. Jaroxatlangan joylarda yarim sharsimon, moshdek 
keladigan pustulalar xosil buladi. Elementlar atrfoida kizgish rangli infiltrat buladi. 
Pustula urtasida kindiksimon chukurcha xosil buladi. Pustala ichidagi suyuklik 
kurib, pustlog xosil kiladi, pustlog tushib ketgandan keyin urnida atrofik tirtik 
koladi. Pustulalar asosan kul-oyokning bukiluvchi yuzasida, tanada, yuzda buladi 
va kupincha 10-20 donadan oshmaydi. 
Kupincha zaxmning bu formasini suv chechak bilan ajrata bilish kerak. Suv 
chechak uchun kasalning umumiy axvolining uzgarishi – istima chikish, 
elementlarning kup bulishi, asosida infiltrat yukligi, serologik reaktsiyaning 
manfiyligi xarakterlidir.