Agar elektr sxemaga EYUK manbalaridan tashqari, tok manbalari ham energiya bersa, ya'ni alohida tugunlardan tok manbalaridan tok kelsa va shu tugunlardan tok ketsa, quvvatlar balansi tenglamasini tuzganda tok manbalari borayotgan energiyani hisobga olish kerak. Masalan, sxemani a tuguniga tok manbasidan Ik tok kelyapdi va v tugundan shu tok ketyapdi. Tok manbasi berayotgan quvvat Uav Ik ga teng bo`ladi. Sxema tarmoqlaridagi kuchlanish Uav va toklar, tok manbasi berayotgan tokni e'tiborga olgan holda hisoblangan bo`lishi kerak.
Agar elektr sxemaga EYUK manbalaridan tashqari, tok manbalari ham energiya bersa, ya'ni alohida tugunlardan tok manbalaridan tok kelsa va shu tugunlardan tok ketsa, quvvatlar balansi tenglamasini tuzganda tok manbalari borayotgan energiyani hisobga olish kerak. Masalan, sxemani a tuguniga tok manbasidan Ik tok kelyapdi va v tugundan shu tok ketyapdi. Tok manbasi berayotgan quvvat Uav Ik ga teng bo`ladi. Sxema tarmoqlaridagi kuchlanish Uav va toklar, tok manbasi berayotgan tokni e'tiborga olgan holda hisoblangan bo`lishi kerak.
Quvvatlar (energetik) balans tenglamasining umumiy ko`rinishi
E I + Uav Ik = I R
Aktiv elementlarning quvvati musbat , agar E I > 0 (energiya manbalar), quvvati manfiy, agar E I < O (energiya istemolchilari).
Misol. 18- rasmdagi sxema uchun aktiv elementlarni ahamiyatini aniqlang.
E I = I R
2
2
Yechish:Aktiv elementlar, kaysikim, toki nolga teng bo`lsa, manba ham iste'molchi ham emas-ularni quvvati nolga teng.
Yechish: Aktiv elementlar, kaysikim, toki nolga teng bo`lsa, manba ham iste'molchi ham emas-ularni quvvati nolga teng.
Aktiv elementlar, tokning musbat yo`nalishi EYUK yo`nalishi (E manba) bilan mos tushsa energiya manbasi hisoblanadi. Aktiv elementlar, tokning musbat yo`nalishi EYUK (E manba) yo`nalishiga qarama-qarshi bo`lsa, elektr energiya iste'molchilari hisoblanadi, chunki ularni quvvati manfiy bo`ladi.
R2 = - E2 I2 < O
Misol.18- rasmdagi elektr zanjiri uchun quvvatlar balansi orqali hisoblangan toklarni tekshirish.
Yechish: Quvvatlar balansini tuzish uchun R3 qarshilikli tarmoqdagi tokni aniqlash kerak. Tokka shartli yo`nalish 1-nuqtadan 2 –nuqtaga deb belgilaymiz va Kirxgofning birinchi qonuniga asosan 1-tugun uchun (18 -rasm) shu tokni aniqlaymiz. I1 = I2 + I12
Bu yerdan I12 = I3 = I1 – I2 = 11 - 1 =10 A
EYUK larning o`zaro yo`nalishi va aktiv elementlardagi toklarni hisobga olgan holda quvvatlar balansini tuzamiz. Aktiv elementlar (manbalar) ning quvvati
EYUK larning o`zaro yo`nalishi va aktiv elementlardagi toklarni hisobga olgan holda quvvatlar balansini tuzamiz. Aktiv elementlar (manbalar) ning quvvati
