Mаvzu: boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasi fan sifatida

 
Oʻzbekistonda ahvol qanday koʻrinishda edi?
Maʼlumki, bizda axborot manbai va turli xildagi xalqaro maʼlumotlar bazalariga kirish, 
ulardan foydalanish maʼlum darajada cheklanib qolgandi. Oqibatda, oliy taʼlimda professor-
oʻqituvchilarning asosiy diqqati axborotni qidirib topish, uni oʻzlashtirish hamda dastlabki 
qayta ishlagandan soʻng talabalarga tarqatishga qaratildi. Yaʼni oʻqituvchilar shunchaki 
axborotni qabul qiluvchi va uzatuvchi subyekt edi xolos. 
Bunda talaba oʻquv jarayonining obyekti sifatida axborotni qabul qiluvchi 
vazifasini bajarar, asosiy vaqtini auditoriyada maʼruza mashgʻulotlarini tinglashga sarflar 
edi. Bugungi kunga kelib esa axborotlar olamidan bahramand boʻlishning tezlashgani, 
xalqaro ilmiy-texnik maʼlumotlar bazalaridan foydalanish imkoniyatlarining kengaygani, 
globallashuv jarayonlari jadallashgani bois talabalarning mustaqil taʼlimini rivojlantirish 
masalasi kun tartibiga koʻtarildi. 
Taʼlim yoʻnalishlari va mutaxassisliklar oʻquv rejalari esa mehnat bozori talabi 
bilan bogʻlanmagan fanlar bilan toʻldirilar, asosan, professor-oʻqituvchini ish bilan 
taʼminlash, unga auditoriya soatini chiqarib berish prinsipi nuqtayi nazaridan, shuningdek, 
kafedra mudirlarining oʻzaro kelishgan holda fanlarni taqsimlash asosida shakllantirilar edi. 
Talabaga fanlarni hamda professor-oʻqituvchilarni tanlash u yoqda tursin, zerikarli 
boʻlgan mashgʻulotlardan voz kechib, kutubxonada oʻqib-oʻrganishiga ham imkon berilmas 

---

9 
edi. Talabaning dars mashgʻulotlarini qoldirishiga jiddiy talafot sifatida qaralib, bir 
semestrda 30 soatdan oshsa ogohlantirish, 74 soatdan oshsa, talabalik safidan chiqarishgacha 
borilardi. Talabaga ushbu fan va oʻqituvchi yoqadimi-yoqmaydimi, berilayotgan bilimlar 
almisoqdan qolib ketganmi-ketmaganmi, auditoriyada oʻtirishi shart edi. 
Xullas, anʼanaviy tizimda talaba kelajakda qanday bilimlarni egallashi, qanaqa 
professor-oʻqituvchilar dars berishi, yoʻnalish profili, fanlarning qisqacha mazmuni boʻyicha 
hech qanday material taqdim etilmasdi. 
Vaholanki, rivojlangan xorijiy davlatlarning barcha OTMda taʼlim yoʻnalishi va 
mutaxassisliklar toʻgʻrisidagi hamma maʼlumotlar, xususan, oʻquv rejasida aks etgan 
fanlarning qisqacha sillabusi (fanning identifikatsiyasi, professor-oʻqituvchi haqida 
maʼlumot, dars tavsifi, fanning maqsadi, oʻrganish natijalari, oʻqitish metodikasi, fanning 
rejalari, adabiyotlar, baholash metodikasi), fanlar kesimida dars mashgʻulotlarini olib 
boradigan professor-oʻqituvchilar hamda ularning erishgan yutuqlari, mehnat bozorida 
mutaxassisga qoʻyilgan qisqacha talablar, yaʼni qanday nazariy, amaliy bilim, koʻnikma va 
kasbiy malakaga ega boʻlishi bilan bogʻliq maʼlumotlar universitetlarning rasmiy veb-
saytida ochiq-oydin eʼlon qilingan boʻladi. Ayni paytda, ming afsuski, abituriyentlar 
universitetlarimiz saytlarida ushbu maʼlumotlarni topishga qiynalishadi. Bu boʻyicha ham 
madaniyatni shakllantirish vaqti esa allaqachon kelgan.