Мавзу: Экология фани ҳақида умумий тушунча

Oqava suvlarni tozalash usullari. 
Ayrim tashkilotlarda suv tozalash inshootlarning talabga javob bermasligi sababli oqova suvlar 
to'g'ridan-to'g'ri ochiq suv havzalariga va relefga tashlanmoqda. Natijada bu oqova suvlar nafaqat 
ochiq suv havzalarini, balki er osti suvlarini ham ifloslantirmoqda. 
Oqova suvlarni tozalash asosan 4 xil yo'l bilan olib boriladi. 
1. Mexanik usulda, suvda erimaydigan jismlar panjarada ushlab qolinadi. 

---

15 
2. Fizik (elektroliz) usulida, suv tarkibidagi og'ir metall ionlari anionlar va kationlardan 
tozalanadi. 
3. Kimyoviy usul, suvni xlorlash va ozonlash yo'li bilan bo'ladi. 
4. Biologik usulda, suv o'tlari (xlorella) yordamida tozalanadi. Yoki nishablikda 2ta hovuz 
quriladi va biridan ikkinchisiga suv oqib tushayotgan paytda, 80 sm gacha bo'lgan qum, tuproq suv 
tarkibidagi mayda mikrob va bakteriyalarni ushlab qoladi. 
Suvni zaxiralarini muhofaza qilishning chora-tadbirlari. 
Suvlardan oqilona foydalanish va muhofaza qilish, oqova suvlarni tozalab qayta ishlashni 
ta'minlashni respublika miqyosida yaxshi yo'lga qo'yish mutasaddi kishilarning birinchi galdagi 
vazifasidir. Xilma-xil ifloslovchi manbalar tufayli, insonlar o'rtasida turli xil yuqumli va yuqumsiz 
kasalliklarning kelib chiqishiga sabab bo'lmoqda. Bular: oshqozon-ichak, sariq kasalligi, ichburug', 
qorin tifi, para tif kabi xavfli yuqumli kasalliklardir. Suv tarkibida 65 ga yaqin mikroelementlar 
borligi aniqlangan. Shulardan 20 dan ortig'i organizm ehtiyoji uchun juda zarur bo'lgan yod, ftor, 
molibden, mis, temir va boshqalardir. Shu elementlarning ko'payib yoki kamayib ketishidan har xil 
yuqumli kasalliklar kelib chiqadi. Masalan: buqoq, kareis, felyuaroz. 
Aholini toza ichimlik suvi bilan ta'minlash muhim ahamiyatga egadir. Ichimlik suvi maxsus 
davlat standartlari talabiga javob berishi va doimiy sog'liqni saqlash muassasalarining diqqat 
markazida bo'lishi shart. Asosan suvni har xil kasallik tarqatuvchi bakteriyalardan tozalashda 
xlorlash yoki hozirgi vaqtda ko'pchilik mamlakatlardagi singari ozonlash orqali tozalash usulidan 
foydalanish zarur. 
Biz hozirgi kunda oldingi avlodlar yo'l qo'ygan xatolarning jabrini tortmoqdamiz. Bugungi kunga 
kelib esa, bu borada yo'l qo'yilgan xatolarni to'xtatmasak, kelajak avlodning ahvoli bundan ham 
tang bo'lishi mumkin. 
Respublikamizda suvdan foydalanish to'g'risida bir qancha qonun va qarorlar qabul qilingan. 
Jumladan, 1992 yil 3 iyulda O'zbekiston Respublikasi davlat sanitar nazorat 
qonuni; 
1993 yil 6 mayda “Suv va suvdan foydalanish to'g'risida” O'zbekiston Respublikasi qonuni; 
1992 yil 7 aprelda O'z. R.V.M. ning “Suv manbalarining suvni muhofaza qilish zonalari haqida” 
174-son qarori va boshqalar. 
Kelgusida halqimizning sog'lig'i va farovonligining oshishi, suvlardan oqilona foydalanish, uni 
ko'paytirish va suv havzalarini ifloslanishidan saqlashga juda bog'liq. Kishilarning suvga nisbatan 
munosabatlari o'zgarishi uchun ular o'rtasida ekologik tarbiya va bilim berishni kuchaytirish kerak. 
Bu ishlarni amalga oshirishda nafaqat mas'ul shaxslar, ekologlar balki, keng jamoatchilikning 
ishtiroki ekologik ta'lim va tarbiyani rivojlantirishning ahamiyati kattadir.