Mavzu: Ijtimoiy sohalar moliyasi

4. Ijtimoiy soxalar moliyaviy taminoti barkarorligi
Uzbekiston Respublikasining Ijtimoiy sugurta jamgarmasi ixtisoslashtirilgan moliya-
kredit muassasi bulib, u respublikada davlat ijtimoiy sugurtalash mablaglarini boshkarishi 
kerak. ISJning asosiy vazifalari vaktincha mexnat kobiliyatsizlik, xomiladorlik va tug’ish, bola bir 
yarim yoshga etguncha uni parvarishlash, xodimlar va uchun ularning oila a’zolarini sanatoriy, 
kurortlarda davolanishini tashkil etish, konun - xujjatlarda nazarda tutilgan boshka maksadlar 
uchun davlat tomonidan kafolatlangan nafakalarni ta’minlashdan iboratdir. 
Axolini ijtimoiy ximoya kilish siyosati - bu davlatning fukarolar shaxsiy xayotiga 
aralashishi emas, balki inson xak-xukuklarini, jumladan, inson xukuklari umumiy 
deklaratsiyasi xamda iktisodiy, ijtimoiy va madaniy xukuklar. tug’risidagi xalkaro xujjatlarda 
yozib kuyilgan, xar bir kishining turmush darajasi etarli darajada yukori bulishini, ozik-ovkat, uy-
joy, ish bilan taminlashni yaxshi yashashga, salomatligini tiklashga, madaniy-mayshiy 
extiyojlarini kondirish va pensiya ta’minotini yulga kuyishga karatilgan tadbirlar 
majmuasidir.Quydagicha: 
Korxona va 
Davlat byudjeti 
Ijtimoiy sugu- 
Boshka 
tashkilotlarning 
mablaglari 
rta yu-lidan 
daromallar 
sugurta badallari 
sotil-gan sa- 
-------------------------------
natoriyaga 
yullanmalardan 
tushu-mlar 
Ijtimoiy sugurta jamgarmasi 
Nafaka 
Sanatoriy- 
Nogaronlar- 
Nogaronlar 
Jamoa 

---

Aholining pul daromadlari 1998 yil 919,7 mlrd sumga teng buldi va 1997 yilga 
nisbatan 45,6%ga oshgan. 
Pul xarajatlari va omonatlari 884,9 mlrd sumga teng buldi va 1997 yilga nisbatan 
45,1%ga kupaydi. 
Butun utgan yil davomida axolining pul daromadlari usishi kuzatildi. Aholi pul daromadlari 
va harajatlari balansi dinamikasi quyidagi ma’lumotlarda aks etadi: 
- 1998 
yilda 
pul 
daromadlari 
umumiy 
xajmining 
791,4 
mlrd 
sum 
yoki 
1997 yilga karaganda 45,7%ga ortik kismini tovarlarni xarid 
kilish va xizmatlar uchun xaq tulashga sarfladi. 
- Ayrim uzgarishlar xam kuzatiladi: 
1. 
Yalpi daromad buyicha axoli katlamlarining tabakalanishi. Xalk 
xujaligi 
tarmoklaridagi 
yuqori 
ish 
xaki 
kursatkichlariga 
ega 
sanoat 
va 
xizmat 
kursatish 
soxalarida 
bandligi 
tadbirkorlik 
bilan 
shugullanuvchilar 
sonining oshib borishi bilan yukori daromad oladigan axoli toifalari 
oshib boradi va ma’lum tabakalanishlaydo bo’ladi. 
2. 
Ishsizlikning paydo bulishi va vaktinchalik ish bilan band 
bulmaganligi 
uchun 
tulovlarning 
joriy 
etilishi. 
Ba’zi 
bir 
korxonalarning 
maxsulot 
sifatsizligi 
okibatida 
bozor 
talabi 
va 
konyukturasiga 
javob 
berolmayapti, 
ishlab 
chikarish 
kiskariyapti. 
Yangi 
texnologaya 
joriy 
etilishi 
natijasida qul mexnatiga bulgan talab kamaymokda. 
Ijtimoiy ximoya obektini aniklab olish - ijtimoiy ximoyaning muxim shartlaridan 
xisoblanadi. Ijtimoiy ximoya ob’ektiga kuyidagi axoli guruxlari kiradi: 
1. Nogironlar. 
2. Nafakahurlar. 
3. Yosh bolalar. 
4. Bokuvchisini yukotgan oilalar. 
5. Yolgiz va xomilador onalar. 
6. Kashshoklik chegarasidan kam daromad oluvchi oilalar. 
7. Vaktincha mexnat kobiliyatin yukotganlar. 
8. Vaktincha va umuman ishsizlar. 
9. Ukituvchilar talabalar 
Uzbekistonda axolini ijtimoiy ximoyalashni yaxshilash samarasini kutarish kuyidagi muxim 
vazifalarni xal etishga bog’likdir. 
tulash: 
kurortlarda 
ni ukitish va 
va keksalar 
xujaliklari 
-vaktincha 
davolanishga 
kayta ukitish 
uchun inter- 
a’zolarini 
mexnatga 
xarajatlar 
natlarni 
ijtimoiy 
layokatsizlik 
saklab tu-rish 
sugurtalash 
buyicha; 
-xomilador- 
lik va tugish 
buyicha; 
-bolalarga. 

---