Мавзу: “Касбий билимлар асосида кўникмаларни шакллантиришнинг психологик жихатлари

2.2. Kasb tanlashga yo‘llash sistemasining bosqichlari . 
Kasbga yo‘naltirishga kasb tanlash vajlarini ilmiy boshqarish sistemasi, yoshlarni xalq 
xo’jiligini malakali ishchi kadrlarga bo‘lgan talab ehtiyojini hisobga olib, ongli ravishda kasb 
tanlashga tayyorlash deb qaralmoqda. Kasb maorifi o‘quvchilarni turli kasblarning xususiyatlari, 
ulardan birini to’g’ri tanlash shartlari to’g’risida bilimlarning muayyan majmuasi bilan 
qurollantirishni, ularda kasbiy va ijtimoiy faoliyatning har-xil turlariga ijobiy munosabatda 
bo‘lish hissini tarbiyalash, asosli kasbiy niyatlarni shakllantirishni ko’zda tutadi. 
Shuningdek, kasbga doir rejaning yagona bir shaklini tavsiya etish qiyin – uning mazmuni 
ham tuzilish yo‘li ham kishining aql idrokiga, uning umumiy bilim saviyasiga, e’tiqodi va 
boshqa ko‘p narsalarga bog’lik bo‘ladi. Ishchi shaxsiga nisbatan qo’ylayotgan talablar, mazkur 
kasbga oid mutaxassislar tayyorlash shartlari bilan, ijodiy ish va ana shu kasbdagi ishchilarning 
kasbga o‘sish istiqbollari bilan kasbga yo‘naltirish ishida o‘quvchilarning yosh va bilish 
xususiyatlariga qarab bir necha bosqichni ko‘rsatib o‘tish mumkin. 
Birinchi bosqich. ( I-IV sinflarining o‘quvchilari bilan ishlash) – moddiy ishlab 
chiqarish soxasida mehnatga bo‘lgan ijtimoiy qiziqishlarni shakllantiradi, o‘quvchilarda umuman 
mehnatga ijobiy munosabatda bo‘lishni, eng muhimi-jismoniy mehnatga shunday munosabatda 
bo‘lishni, ishchi degan nomni hurmat qilishni, qo’lidan keladigan o’z mehnati bilan atrofdagi 
kishilarga quvonch bag’ishlashga va bundan ma’naviy ko’nikish oshishni shakllantiradi. Bu 
boradagi ishlar oldindan tuzilgan reja asosida olib boriladi. Bu rejaga muvofiq ekskursiya 
uyushtirish va eng ommalashgan kasblar to’g’risida qishloq maktablarining o‘quvchilari uchun 
jamoa xo’jaligida, shaxar maktablarining o‘quvchilari uchun korxonalarda, ota-onalarning ishlari 
va ularning mehnatda erishgan muvaffaqiyatlari haqida suhbatlar yosh guruhidagi o‘quvchilar 
uchun maktab oshxonasiga, o‘quv ustaxonalariga, mehnat kabinetiga, kutubxonasiga, 
maktablararo o‘quv ishlab chikarish kombinatiga, qishloq hunar texnika bilim yurtiga, 
korxonalarga, aloqa bo’limiga, jamoa xo’jaligi fermasiga, jamoa xo’jaligi xirmoniga va shu kabi 
joylarga ekskursiya tashkil qilish mumkin. Bu ekskursiya chog’ida ishlab chiqarishda 
qatnashayotgan odamlarning mehnatiga, xom ashyodan tayyor mahsulot olishga yordam 
berayotgan mehnat qurilmalariga asosiy e’tibor beriladi, jamiyat va ayrim odamlar turmushida 
mehnatini ro’li uqtirib o’tiladi.