Mavzu: Masalalarni kompyuterda yechish bosqichlari Tekshirdi: Topshirdi: yil

3- 
masala. Behzod kitobning to`rt sahifasi va yana to`rtta satrini 
o`qidi. Kitob sahifasida qancha satr bo`lsa, har bir satrda shunchadan belgi 
mavjud. Agar Behzod o`qigan axborot 6560 bayt bo`lsa, kitobning bir 
sahifasida nechta satr borligini aniqlang. 
Masalani tahlil qilishga o`tamiz. 
Masalaning boshlang`ich qiymatlari: 
• 
Behzod kitobning 4 sahifasi va 4 satrini o`qigan; 
• 
Behzod o`qigan axborot 6560 bayt; 
• 
sahifadagi satrlar soni satrlardagi belgilar soniga teng. 
Masalaning maqsadi. 
Kitob sahifasida nechta satr borligini aniqlash. 
Masala shartlariga mos tenglama tuzish. 
Masalada topish talab etilgan satrlar soni x bilan belgilaymiz. U holda 
shartga ko`ra har bir satrda x tadan belgi bo`ladi. Demak, kitobning bitta 
sahifasida x
2
ta (x ta belgidan iborat x ta satr) belgi bor. Masala shartiga 
ko`ra Behzod 4x
2
+ 4x ta (4 ta sahifa va 4 ta satr) belgi o`qigan. Masala 
shartiga asosan bu belgilarning soni 6560 bayt (bitta belgi - bir bayt) ga teng: 
4x
2
+ 4x= 6560. 
Tenglamani x
2
+ x - 1640 = 0 ko`rinishdagi kvadrat tenglamaga 
keltiramiz, ya’ni masalaning shartlariga mos tenglama hosil qildik. 
Tenglamani yechish ketma-ketligi: 
Sizga ma’lum bo`lgan kvadrat tenglama 
yechish usulidan 
foydalaniladi: 
1) 
diskriminant hisoblanadi: D = l
2
- 4 • 1 • (-1640) = 6561 = 81
2
. 
2) 
D> 0 bo`lgani uchun ikkita yechim topiladi: 
x
1
= 
= - 41, x
2
= 
= 40. 
Natijaning tahlili: 

---

4 
Tenglamaning ikkita yechimi bor ekan. Lekin kitob sahifalarining soni 
manfiy bo`la olmaydi, ya’ni tenglamaning masalani qanoatlantiradigan 
yechimix = 40 ekan. Javob: 40 ta satr. 
Yuqoridagi masalalarning yechilishini tahlil qilib, ular quyidagi 
bosqichlardan iborat ekanligini ko`rish mumkin: 
1.Har bir masalada avval masalaning qo`yilishi,ya’ni masalada 
berilgan boshlang`ich kattaliklar va masalaning maqsadi (topilishi kerak 
bo`lgan natijaviy kattaliklar) aniqlanadi. 
2. Masalani yechish uchun zarur bo`lgan formulalar, boshqacha 
aytganda matematik munosabatlar hosil qilinadi. 
3. Masala yechimidagi amallarni (formulalarni, munosabatlarni)