Mavzu. Milliy tarbiyaning metodologik asoslari reja

Etnopsihologlarning bergan hulosalariga ko’ra, milliy psihologiyani aynan o’sha etnos vakillarining faoliyat, hulq-atvor va muloqotlari jarayonlari orqali o’rganish mumkin. Bizningcha, milliy tarbiya jarayonining pedagogik-psihologik hususiyatlarini o’rganish uchun ham aynan shu yo’ldan bormoq samaralidir. Zero, milliy tarbiya milliy (ichki) va millatlararo (tashqi) munosabatlarning muvaffaqiyatini ta’minlashga hizmat qiladi. Milliy tarbiya jarayonida makondagi muqimlik va milliy-madaniy jipslikni, birlikni ta’minlovchi etnik, milliy ma’lumotlar sinhron va diahron shaklda avloddan-avlodga uzatiladi. SHunday qilib, faqat shu millatgagina hos bo’lgan o’ziga hos tarbiyaviy tizim ushbu millatning boshqa millatlardan farq qilishini, ichki yahlitligini, benazirligini ta’minlaydi. Agarda milliy tarbiya e’tiborsiz qoldirilsa, stihiyali tarzda kechsa, halqning milliy o’zligini anglash darajasi, milliy g’ururi, madaniyati, vatanparvarlik darajasi susaya boradi. CHunki har bir individ o’ziga hos milliy-madaniy an’analar, me’yorlari bo’lgan jamiyatda shakllanadi. Ana shu urf-odat, me’yorlar, an’analar ruhida ijtimoiylashuvi uni ana shu madaniy-tarihiy birlikning a’zosiga aylantiradi. Bu jarayonni boshqacha tarzda chaqaloqning yo frantsuz, yo hind, yo o’zbekka aylanish jarayoni, deb ham ifodalash mumkin. CHaqaloqning (milliy tarbiya ob’ekti o’laroq) o’zbek sifatida shakllanishi o’zbeklar uchun an’anaviy bo’lganligi tufayli ko’zga tashlanmaydi. Tadqiqotlar shuni qayd qilmoqdaki, shahs madaniylasha (ukrainasha, arablasha, o’zbeklasha...) borar ekan, bu milliylashuv jarayoni milliy-ijtimoiy rollar talablaridan kelib chiqib, jamiyatning uzluksiz nazorati ostida amalga oshadi. «Milliy-ijtimoiy rel’»- tushunchasini, zamonaviy ijtimoiy rollar sotsiologik kontseptsiyasi va I. Konning ijtimoiy rolga bergan ta’rifidan foydalangan holda, «muayyan milliy birlik ichida an’anaviy ma’qullangan, shu millatga mansub a’zolaridan ularning yoshi, jinsi va muayyan vaziyatdan kelib chiqib kutiladigan hulq-atvor namunasi», deb ta’riflash mumkin.