Mavzu: ommaviy madaniyat va axborot xuruji
Yoshlarni axborot xurujlardan himoya qilishda ma’naviy
Yüklə 280,46 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
3. Yoshlarni axborot xurujlardan himoya qilishda ma’naviy tarbiyaning o`rni. Bugun biz tez sur’atlar bilan o`zgarib borayotgan, insoniyat hozirga qadar boshidan kechirgan davrlardan tubdan farq qiladigan o`ta shiddatli va murakkab bir zamonda yashamoqdamiz... kimdir uni yuksak texnologiyalar zamoni desa, kimdir tafakkur asri, yana birov yalpi axborotlashuv davri sifatida izohlamoqda. Axborotga muayyan voqea- hodisalar to`g`risidagi xabar yoki ma’lumot, ularni tushuntirish, tushunish va idrok etishda qadim zamonlardan buyon qo`llanib kelinayotgan, kibernetika va informatikaning taraqqiyoti tufayli keyingi vaqtda yangi, keng ma’no kasb etayotgan tushuncha sifatida ta’rif beriladi. O`tgan asrning oxiri va hozirgi asr boshida axborot vositalarining jadal rivojlanishi XXI asrning ―Axborot asri deb atalishiga sabab bo`ldi. Bugungi kunda zamonaviy axborot texnologiyalari, axborotlashgan jamiyatning intellektual salohiyatini shakllantirishda muhim ahamiyat kasb etmoqda. Bugungi kunda axborot asosida ta’lim-tarbiya jarayoni olib borilmoqda, ijtimoy hayot samarali boshqarilmoqda. Hozirgi kunda hayotning biror-bir sohasini axborotsiz tasavvur etib bo`lmaydi. Axborotlar banki, axborot texnologiyalari kishilik faoliyatining ajralmas qismiga aylanmoqda. Axborotlarni aniq maqsadda yig`ish, saqlash, tizimlarga ajratish va ulardan ommaviy tarzda foydalanishda texnik, dasturiy, algoritmik ishlar va ularning tashkiliy vositalari beqiyos ahamiyatga ega. Axborotlashtirilgan jamiyattning har bir bo`g`inida axborotlar bankiga murojaat qilinadi va shu asosda zamonaviy ta’lim texnologiyalari yaratiladi va ta’lim-tarbiya jarayonlarini optimal boshqarish imkoniyati vujudga keladi. Mustaqil rivojlanish yo`lidan borayotgan jamiyatimizning hayotida sodir bo`layotgan ijtimoiy siyosiy o`zgarishlarga e’tibor berar ekanmiz, hozirgi kunda tobora avj olib borayotgan, mamlakat taqdiriga bevosita daxldor bo`lgan masalalardan biri, ya’ni aholini axborot psixologik xurujlardan himoya qilish masalasi eng dolzarb muammolardan biri sifatida baholanmoqda. Axborot psixologik xurujlar bugungi kunda insonning o`zligiga va kelajagiga tahdid solayotgan vositalardan biri ekan, albatta, bunda ana shu xurujlardan himoyalanish yo`llari, usullari ishlab chiqilishi muhim ahamiyat kasb etadi. Hayot sur’atlari juda ham tezkor darajada ilgarilab ketayotgan bir davrda yashamoqdamizki, bunday vaziyatda, albatta, jamiyat a’zolarini atrofda bo`layotgan voqea hodisalarga nisbatan hushyor, e’tiborli, mavjud shart sharoitlarga nisbatan holis, mantiqan to`g`ri va aniq baho bera olish qobiliyatlarini shakllantirish tahdidlarga qarshi kurashishda alohida ahamiyat kasb etadi. Darhaqiqat, tarixan qisqa davr ichida O`zbekiston bir qancha rivojlangan mamlakatlar e’tiboriga tushganiga guvoh bo`lib turibmiz. Bu hozirgi kunda ta’lim, iqtisod, sport va boshqa shu kabi sohalarda erishayotgan ko`plab yutuqlarimiz orqali o`z isbotini topmoqda. Bugungi kunda hayotimizni radio televideniesiz, internetsiz tasavvur eta olmaymiz. CHunki yuqorida aytib o`tilgan har ikki soha ham o`zida juda katta darajadagi axborot sig`imini qamrab olganki, ulardan rangba rang ma’lumotlar, axborotlar, yangiliklarni, qulay va tez sharoitda olish imkoniyatiga egamiz. Lekin masalaning yana bir e’tiborli va ayni mahalda eng dolzarb tomoni borki, u ham bo`lsa internet va shu singari zamonaviy telekommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda keng jamoatchilik, ayniqsa, endigina o`sib unib kelayotgan, hali qalbi shuuri erilishlarga tez berilib ketadigan yoshlarni ma’naviyatiga, ma’rifatiga, ahloqi, ta’lim tarbiyasiga salbiy ta’sir etayotganligi kishini larzaga keltiradi. Biz yurtimizda ochiq va erkin demokratik jamiyat qurish vazifasini o`z oldimizga maqsad qilib qo`ygan ekanmiz, dastlabki o`rinda axborot xurujlaridan himoyalanish yo`llarini ishlab chiqishimiz va bu yo`lda har birimiz chinakam jonbozlik ko`rsatishimiz darkor. Biz xalqimizning ma’naviy olamini boyitish, ma’naviy bo`shliq paydo bo`lishini oldini olish, mafkuraviy immunitetni qaror toptirish axborot xurujlaridan saqlanish, himoyalanishda ahamiyatlidir. Buning uchun esa avvalambor, Vatanimiz taraqqiyotining mustahkam poydevorlari bo`lmish yoshlar ongi va qalbida sog`lom hayot tarzini barpo etish, ularda o`z tarixidan faxrlanish tuyg`usini shakllantirish, milliy va umummilliy qadriyatlarga nisbatan ehtirom, izzat ikrom singari ezgu fazilatlarni singdirishimiz zarurdir. Hozirgi kunda bir qancha davlatlar axborot xurujlarini uyushtirish ustida ish olib bormoqda. Buning uchun ular juda katta mablag` sarflashdan ham tap tortishmayapti. Ayniqsa ma’naviy tahdidga, yoshlar ongini egallashga qaratilgan axborot xurujlari avj olsa olyaptiki,aslo pasaymayapti.Ba’zi g`arazli kuchlar tomonidan bu borada turli usul va uslublardan foydalanilmoqda. Jumladan, yolg`on axborot tarqatish, ijtimoy ongni manipulyasiya qilish, milliy – ma’naviy qadriyatlarni emirish, mentalitetga yot bo`lgan qadriyatlarni targ`ib etish, xalqning tarixiy xotirasini buzish va o`zgartirish,kiberterrorizm kabi turlari keng tarqalmoqda. Eng achinarlisi, yoshlar asosiy axborot manbai sifatida ―o`rgimchak to`ri deb nom olgan internet tarmog`iga murojaat qilmoqda. Albatta, bu tarmoqning qulay axborot manbai ekani, istagan narsalaringizni undan bir zumda topa olishingiz mumkinligini, zarur bo`lsa dunyoning narigi chekkasi bilan bog`lanish imkoniyati mavjudligi muhim. SHu bilan birga, zamonaviy axborotkommunikatsiya texnologiyalarining cheksiz in’omidan g`arazli manfaatlarda foydalanuvchilar soni ortib borayotganidan ham ko`z yuma olmaymiz. Masalan, ayni paytda internet tarmog`ida o`z joniga qasd qilishning oson yo`llarini targ`ib qiluvchi 9 mingtadan ziyod saytlar mavjud. Undagi 49 foiz kompyuter o`yinlari zo`ravonlik va yovuzlikni targ`ib qilayotir. Xalqaro ekspertlar dunyo miqyosida 38 foiz bola millatchilik tusidagi veb sahifalarni muntazam kuzatib borishini aniqlashgan. Axborot xurujlari avj olgan glaballashuv sharoitida har bir mas’ul xodim, targ`ibotchi, tarbiyachi va rahbar o`z ish uslublarini o`zgartirishi, muloqot qobiliyatlarini takomillashtirishi talab etiladi. Bu esa ta’sir ko`rsata olish samaradorligini oshirish bilan birga yoshlarda mustaqil, erkin tafakkurning rivojlanishi uchun real zamin yaratadi. YOshlarni ma’naviy jihatdan barkamol qilib tabiyalashda, turli qaltis ta’sirlardan, tashqi xavf va xurujlardan asrashda axloqiy qadriyatlardan foydalanish, shaxs psixologiyasining nozik tomonlarini bilish va ta’sir ko`rsatish texnologiyasini amalda tatbiq eta bilish davr zaruratiga aylanmoqda. Pedagoglarning fikricha, farzandlarimizni axloqiy poklikka o`rgatish, jismonan va ma’naviy yuksak bo`lishga undash jarayoni tazyiqni, kuch ishlatishni rad etadi. Ma’muriy tazyiq yoshlarni yot ta’sirlaridan asrab qolaolmaydi. Buning yagona yo`li - munosabatda insonparvarlik tamoyillarini ustun qo`yish, erkin fikr almashish muhitining yaratilishidir. Ma’naviyat halqlarni birlashtiradigan, jipslashtiradigan qadriyatlar tizimidir. Zamonaviy kommunikatsion vositalar esa hokimiyatning samarador resursini tashkil etadi. SHu asosda axborot texnologiyalaridan globallashuv jarayonlarini o`z izmida hizmat qildirishga harakat qilayotgan kuchlar(davlatlar) dunyoga etakchilik qilish niyatini amalga oshirish yo`lida foydalanmoqda. Axborot vositalariga egalik ularga, bir tomondan, keraksiz, maqsadlariga mos kelmagan nuqtai nazar, mavzu va butun boshli xalq,davlatlarni muloqatdan chiqarish imkonini bersa, ikkinchi tomondan, dunyo hamjamiyatining ongu tafakkurini egallash, o`z iste’molchilik jamiyati qadriyatlarini umuminsoniy qadriyatlar sifatida taqdim etib, yagona dunyo,yagona hokimiyat hamda yagona boshqaruv markazi to`g`risidagi g`oyalarni singdirish vositasi bo`lib xizmat qiladi. Yüklə 280,46 Kb. Dostları ilə paylaş:
|