Mavzu: O‘zbekiston Respublikasi Pzezidentining hamda Vazirlar Mahkamasining ta’lim tizimiga tegishli dolzarb farmon va qarorlar tahlili Reja

Yoshlarga oid davlat siyosati va uning ustuvor yo’nalishlari

Yoshlarga oid davlat siyosati to’g’risidagi qonunning asosiy maqsadi yoshlarga oid davlat siyosati sohasidagi munosabatlarni tartibga solish, uni rivojlantirishga qaratilgandir. Mamlakatimiz aholisining katta qismini yoshlar tashkil qiladi. Vatanimizning ertangi taraqqiyoti yoshlarga bo’lgan bugungi e’tibor, olib borilayotgan siyosatning samarasiga bog’liq.
O’zbekistonda yoshlarga oid davlat siyosati O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, “Yoshlarga oid davlat siyosati” va boshqa qonunlar bilan tartibga solinadi. 2016-yil 14-sentabrda “Yoshlarga oid davlat siyosati” Qonun qabul qilindi.
Yoshlarga oid davlat siyosati deganda davlat tomonidan amalga oshiriladigan hamda yoshlarni ijtimoiy jihatdan shakllantirish va ularning intellektual, ijodiy va boshqa yo’nalishdagi salohiyatini kamol toptirish uchun shart-sharoitlar yaratilishini nazarda tutadigan ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy va huquqiy chora-tadbirlar tizimi tushuniladi. Siyosiy fanlar nuqtai nazaridan yoshlar deganda o’n to’rt yoshga to’lgan va o’ttiz yoshdan oshmagan shaxslar nazarda tutiladi. Yosh oilani er-xotinning ikkisi ham o’ttiz yoshdan oshmagan oila yoxud farzand tarbiyalab voyaga yetkazayotgan o’ttiz yoshdan oshmagan yolg’iz otadan yoki yolg’iz onadan iborat bo’lgan oila tashkil etadi.
Yoshlarga oid davlat siyosatining asosiy prinsiplari quyidagilardan iborat: ochiqlik va shaffoflik; yoshlarga oid davlat siyosatini ro’yobga chiqarishda yoshlarning ishtirok etishi; yoshlar tashabbuslarini qo’llab-quvvatlash va rag’batlantirish; ma’naviy, axloqiy va madaniy qadriyatlarning ustuvorligi; yoshlarning kamsitilishiga yo’l qo’yilmasligi. Yoshlarga oid davlat siyosati to’g’risidagi qonunning 5- moddasiga asosan yoshlarga oid davlat siyosatining asosiy yo’nalishlari quyidagilardan iborat:

• 
  yoshlarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ta’minlash;
  
• 
  yoshlarning hayoti va sog’lig’ini saqlash;
  
• 
  yoshlarning ma’naviy, intellektual, jismoniy va axloqiy jihatdan kamol topishiga ko’maklashish;
  
• 
  yoshlar uchun ochiq va sifatli ta’limni ta’minlash;
  
• 
  yoshlarni ishga joylashtirish va ularning bandligi uchun shart-sharoitlar yaratish;
  
• 
  yoshlarni vatanparvarlik, fuqarolik tuyg’usi, bag’rikenglik, qonunlarga, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat ruhida, zararli ta’sirlar va oqimlarga qarshi tura oladigan, hayotga bo’lgan qat’iy ishonch va qarashlarga ega qilib tarbiyalash;
  
• 
  yoshlarni axloqiy negizlarni buzishga olib keladigan xatti-harakatlardan, terrorizm va diniy ekstremizm, separatizm, fundamentalizm, zo’ravonlik va shafqatsizlik g’oyalaridan himoya qilish;
  
• 
  yoshlarning huquqiy ongi va huquqiy madaniyati darajasini yuksaltirish; iqtidorli va iste’dodli yoshlarni qo’llab-quvvatlash hamda rag’batlantirish;
  
• 
  yoshlar tadbirkorligini rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratish;
  
• 
  yoshlarda sog’lom turmush tarziga intilishni shakllantirish, shuningdek yoshlarning bo’sh vaqtlarini mazmunli tashkil etish va yoshlar sportini ommaviy rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratish;
  
• 
  yosh oilalarni ma’naviy va moddiy jihatdan qo’llab-quvvatlash, ular uchun munosib uy-joy va ijtimoiy-maishiy sharoitlarni yaratish bo’yicha kompleks chora-tadbirlar tizimini amalga oshirish;
  
• 
  yoshlarning huquqlari va erkinliklarini ro’yobga chiqarish sohasida faoliyatni amalga oshiruvchi xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikni rivojlantirish.
  

Davlat dasturlari, hududiy va boshqa dasturlar yoshlarni ijtimoiy qo’llab-quvvatlash, yosh fuqarolarning shaxsiy, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy hamda madaniy huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish va ro’yobga chiqarishni ta’minlaydigan zarur shart-sharoitlarni yaratish, jamiyat hayotida ularning o’rni va faolligini oshirish, sog’lom va barkamol yosh avlodni tarbiyalash maqsadida ishlab chiqiladi hamda amalga oshiriladi.
O’zbekistonda yoshlarga oid davlat siyosatini ro’yobga chiqarishni amalga oshiruvchi hamda unda ishtirok etuvchi organlar va muassasalar:

1. 
   O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi - yoshlarga oid davlat siyosatining ro’yobga chiqarilishini ta’minlaydi; sohaga doir davlat dasturlarining ishlab chiqilishi va amalga oshirilishini ta’minlaydi va sh.k.
   
2. 
   Mahalliy davlat hokimiyati organlari - tegishli hududda yoshlarga oid davlat siyosatining ro’yobga chiqarilishini ta’minlaydi; hududiy dasturlarni ishlab chiqadi, tasdiqlaydi va amalga oshiradi va sh.k.
   
3. 
   Yoshlarga oid davlat siyosatini ro’yobga chiqarishda ishtirok etuvchi organlar va muassasalar tizimiga quyidagilar kiradi: ta’limni davlat tomonidan boshqarish organlari va ta’lim muassasalari; davlat sog’liqni saqlash tizimini boshqarish organlari va sog’liqni saqlash muassasalari; madaniyat va sport ishlari bo’yicha organlar; mehnat organlari; prokuratura organlari; ichki ishlar organlari; adliya organlari; mudofaa ishlari bo’yicha organlar.
   

O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga hamda qonunga muvofiq har bir yosh fuqaroning huquqlari va erkinliklari kafolatlanadi. Yosh fuqarolarning huquqlari va erkinliklari cheklanishi mumkin emas, qonunda belgilangan hollar bundan mustasno.
Jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, e’tiqodi, shaxsi va ijtimoiy mavqeidan qat’i nazar, yoshlarning huquqlari va erkinliklarini biror bir tarzda bevosita yoki bilvosita cheklashga yo’l qo’yilmaydi hamda bunday cheklash qonun hujjatlariga muvofiq javobgarlikka sabab bo’ladi.
Yosh fuqarolar va yosh oilalar uchun qulay shart-sharoitlar yaratish maqsadida davlat tomonidan quyidagilar vositasida yoshlarni qo’llab-quvvatlashning qo’shimcha chora-tadbirlari nazarda tutilgan:

• 
  oilaviy hayotga oid muammolar, psixologik-pedagogik, huquqiy va boshqa masalalar yuzasidan maslahatlar berish tizimini rivojlantirish;
  
• 
  yoshlarga ijtimoiy xizmat, ijtimoiy yordam ko’rsatuvchi nodavlat notijorat tashkilotlari tizimini rivojlantirish;
  
• 
  yoshlarning dam olishi va ularni sog’lomlashtirishni tashkil etish tizimini rivojlantirish.
  

Iqtidorli va iste’dodli yoshlarni davlat tomonidan qo’llab-quvvatlash borasida quyidagi ishlar amalga oshirilmoqda:

• 
  qonun hujjatlarida belgilangan tartibda mukofotlar, stipendiyalar belgilash, ta’lim grantlari taqdim etish;
  
• 
  fan, madaniyat va san’at sohasida ijodiy ustaxonalar va maktablarni tashkil etishga ko’maklashish;
  
• 
  umumiy o’rta, o’rta maxsus, kasb-hunar va oliy ta’lim muassasalarida sport sektsiyalari, fan, texnika to’garaklari va ijodiy to’garaklar faoliyatini tashkil etish;
  
• 
  iqtidorli va iste’dodli yoshlarni aniqlash va rag’batlantirish maqsadida tanlovlar, olimpiadalar, ko’rgazmalar, festivallar, ko’riklar, kontsertlar, simpoziumlar, o’qishlar, konferentsiyalar, seminarlar tashkil etish hamda o’tkazish;
  
• 
  iqtidorli va iste’dodli yoshlarni ta’lim va ilmiy-tadqiqot muassasalarida, shu jumladan xorijiy mamlakatlarda o’qitish, qayta tayyorlash va amaliyotni o’tash dasturlaridan tanlov asosida foydalanishini ta’minlash;
  
• 
  ilmiy-tadqiqot, madaniy-ma’rifiy ishlarni o’tkazish uchun yosh mutaxassislar va olimlarga shart-sharoitlar yaratish, yosh olimlarning ishlanmalarini amaliyotga joriy etishga ko’maklashish, shuningdek yoshlarning kadrlar salohiyatini saqlab qolish hamda rivojlantirish;
  
• 
  sport-ta’lim muassasalari, klublari tarmoqlarini rivojlantirish, iqtidorli va iste’dodli yosh sportchilarni qo’llab-quvvatlash, yoshlar o’rtasida sport musobaqalarini o’tkazish;
  
• 
  iqtidorli va iste’dodli yoshlarni qo’llab-quvvatlayotgan jismoniy va yuridik shaxslarni qonun hujjatlarida belgilangan tartibda rag’batlantirish yo’li bilan amalga oshiriladi.
  

Bugungi kunda mamlakatimizda olib borilayotgan islohotlar samarasi avvalambor yuksak ma’naviyatli, mustaqil fikrlaydigan, Vatanimiz taqdiri va istiqboli uchun mas’uliyatni o’z zimmasiga olishga qodir yosh kadrlar safini kengaytirishga bevosita bog’liq. Shu maqsadda yana bir muhim hujjat 2017-yil 5-iyulda “Yoshlarga oid davlat siyosati samaradorligini oshirish va O’zbekiston yoshlar ittifoqi faoliyatini qo’llab-quvvatlash to’g’risida”gi 5106-sonli Farmon qabul qilindi. Umuman, har qanday jamiyat taraqqiyotida uning kelajagini ta’minlaydigan yosh avlodning sog’lom va barkamol bo’lib voyaga etishi hal qiluvchi o’rin tutadi. Shu sababli biz islohotlarimiz ko’lami va samarasini yanada oshirishda har tomonlama etuk, zamonaviy bilim va hunarlarni puxta egallagan, azmu shijoatli, tashabbuskor yoshlarimizga tayanamiz.
Biz o’z oldimizga mamlakatimizda Uchinchi Renessans poydevorini barpo etishdek ulug’ maqsadni qo’ygan ekanmiz, buning uchun yangi Xorazmiylar, Beruniylar, Ibn Sinolar, Ulug’beklar, Navoiy va Boburlarni tarbiyalab beradigan muhit va sharoitlarni yaratishimiz kerak. Bunda, avvalo, ta’lim va tarbiyani rivojlantirish, sog’lom turmush tarzini qaror toptirish, ilm-fan va innovatsiyalarni taraqqiy ettirish milliy g’oyamizning asosiy ustunlari bo’lib xizmat qilishi lozim.
Ushbu maqsad yo’lida yoshlarimiz o’z oldiga katta marralarni qo’yib, ularga erishishlari uchun keng imkoniyatlar yaratish va har tomonlama ko’mak berish – barchamiz uchun eng ustuvor vazifa bo’lishi zarur. Shundagina farzandlarimiz xalqimizning asriy orzu-umidlarini ro’yobga chiqaradigan buyuk va qudratli kuchga aylanadi. 
Shu maqsadda “Yangi O’zbekiston – maktab ostonasidan, ta’lim-tarbiya tizimidan boshlanadi”, degan g’oya asosida keng ko’lamli islohotlarni amalga oshiramiz.