Mavzu: Qatag’onlik siyosati, bosqichlari (1920-1980 yillar misolida) mundarija: kirish i-bob. Sovet tuzumining qatag’on siyosati boshlanishi

2.2. Ikkinchi jahon urushi yillarida o‘zbek xalqining
fashizm ustidan qozongan g‘alabaga qo‘shgan hissasi
Insoniyat juda ko‘plab urushlami boshidan kechirgan bo'lib, bular
ichida eng dahshatlisi, 50 mlndan ortiq kishining yostig‘ini quritgan, XX
asr fojeasi bo'lm ish ikkinchi jahon urushidir. Olti yil (1939 yil sentabr-
1945 yil sentabr) davom etgan bu urush yer sharining 80% aholisi
joylashgan hududni o‘z ichiga olgan 61 ta mamlakatni qamrab oldi.
Ikkinchi jahon urushini Angliya, Fransiya va SSSR kabi yirik
davlatlar o'rtasidagi ixtiloflar, xususan, paydo’ bo‘lgan dastlabki
dam laridanoq tashqi siyosat strategiyasi “jahon proletar inqilobi”
m afkurasiga tayanib, butunjahon kom m unistik imperiyasini tuzishga
qaratilgan sovet davlati hamda Germaniya va Yaponiya kabi agressiv
kuchlarning dunyoga Rnkmron bo‘lish uchun intilishlari keltirib chiqardi.
Urushning asosiy aybdorlari jahonga hukm ronlik qilish da’vosi bilan
m aydonga chiqqan Adolf Gitler va Iosif Stalin yurgizgan agressiv siyosat
bo‘ldi.
Germaniya tarkibiga qo‘shib olinishiga (1938y mart) va Myunxen
bitishuviga (1938 у sentyabr) y o'l ochib berdilar. Bu esa, Ikkinchi jahon
urushining boshlanishi uchun asos bo'lib xizmat qildi
30-yillar oxirlarida xalqaro keskinlikning va ikkinchi jahon
urushining boshlanishida Stalin boshliq sovet rahbarlari kapitalistlarni
o ‘zaro urushtirib, ularning kuchi kamayishi bilan qizil armiya
kuchlarining qaqshatqich zarbasini berishga intilishlari va aynan shu
m aqsadda 1939-yil 23-avgustda Germaniya bilan 10 yil muddatga o'zaro
hujum qilm aslik to ‘g ‘risidagi shartnomasi ularning javobgarliklarini
tashkil qiladi. Sovet-german bitimining maxfiy qo‘shimcha
bayonnom asiga ko'ra, Germaniya bilan SSSR ta ’sir doiralarini bo'lib
olishgan edi. Ularning manfaatdor hududlari chegarasi Polshadan o'tgan
bo'lib, G'arbiy Ukraina va G 'arbiy Belorusiya hududlari hamda
Boltiqbo'yi mamlakatlari SSSR ta’sir doirasidagi hudud ekanligi
Germ aniya tomonidan tan olingan edi. Eng so'nggi tarixiy tadqiqotlar
’’avgust bitimi” mamlakat xavfsizligini mustahkam lab, sovet-german
urushining boshlanishini orqaga surgan emas, balki, ikkinchi jahon
urushini va unga SSSR ning tortilishini tezlashtirgan hujjat bo'lganligini
ko'rsatadi. Chunki Germaniya davlatining ham, Sovet davlatining ham
strategik maqsadlarini aks ettirgan shartnomaga muvofiq Germaniya
bilan SSSR Polshaga bir vaqtda qo'shin kiritishlari lozim bo'lgan. Shunga
ko'ra 1939-yil 1-sentabrda fashistlar Germaniyasi Polshaga bostirib kirdi.
3-sentabrda esa Angliya va Fransiya G erm aniyaga urush e’lon qildilar
ham da ikkinchi jahon urushi boshlandi. Natijada Germ aniya ikki frontda
holatida bo‘lib qoldi. Gitler jahon jamoatchiligi ko‘z o'ngida
Imlokutli urush yong'inining asosiy aybdori bo'lib namoyon bo‘ldi. Stalin
И й мунип shuni kutgan edi. U sovet qo'shinlarini 17 sentabrdagina Polsha
hutllldlnrlga kirita boshladi va Sharqiy Yevropaning «haloskori» sifatida
Belorussiya yerlarini bosib olib, keyinroq rasmiy ravishda SSSR
qo'shib oldi.
1939-yil oxiri - 1940-yil boshlarida bo‘lgan sovet-fin urushi
Finlandiya Leningrad va M urmansk oralig‘idagi o ‘z yerlarini
SSSR ga berishga majbur bo‘ldi. 1940 yil iyunda Estoniya, Latviya va