Tobe so‘z hokim so‘zga tushum, jo ‘nalish, o ‘rin-payt, chiqish kelishiklari yoki ko'm akchilar bilan birikuvi boshqaruv deyiladi.
Boshqaruvda otli va fe’lli birikmalar hosil bo ‘ladi:
Masalan :olma termoq, gul uzmoq, yoshlarga g`am - x o ‘rlik, uydan chiqmoq, g ‘alaba uchun kurashmoq, maktab tomon ketmoq.
Boshqaruv ikki turga ajratiladi:
Kelishikli boshqaruvda tobe so‘z hokim so'zga tushum va o ‘rin kelishiklari
vositasida birikadi:
d o ‘stini uchratmoq, bog ‘dan chiqmoq, chelakka solmoq
qarmoqda tutish.
Ko‘makchili boshqaruvda tobe so‘z hokim
so‘zga ko‘makchilar vositasida birikadi:
tinchlik uchun kurash,
qarmoq bilan tutish, aybiga yarasha jazolanmoq, uy sari yurmoq.
Bitishuv
Tobe so‘z va hokim so‘z hech qanday vositalarsiz faqat tartib va ohang yordamida birikuv usuli bitishuv deyiladi:
Masalan: tez yurmoq, keng ko'cha, kelgan odam, chiroyli gapirmoq, mehribon enaga.
Ravishlar tobe so‘z vazifasida kelganda bitishuv usli bilan hokim so‘zga birikadi, ularning tarkibidagi egalik va kelishik qo‘shimchalari yaxlitlanib qoladi:
So‘z birikmalarida tobe so‘zning gap tarkibida qanday sintaktik vazifa bajarishiga ko‘ra uch turga bolinadi.
Anialovchili birikma — tobe so‘z sifatlovchi yoki qaratqichli
aniqlovchi vazifasida keladi: Masalan: Mening orzularim (moslashuv)Mazali taom(bitishuv).
T o'ldiruvchili birikma — tobe so‘z vositali yoki vositasiz
to`ldiruvchi shaklda keladi.
Masalan: Paxta termoq (Kelishikli boshqaruv)
Do`stim bilan suhbatlashmoq( ko`makchili boshqaruv)
