Mavzu: Sug‘urta tashkiloti moliyasi reja

---

Mavzu: Sug‘urta tashkiloti moliyasi 
REJA: 
1. Sug„urta tashkilotining daromadlari va ularning guruhlanishi. 
2. Sug„urta tashkilotining xarajatlari va ularning tarkibi. 
1.
Sug„urta tashkiloti hayotni sug„urta qilish borasida tuzilgan har bir 
shartnomada turli darajadagi sug„urta tarifini qo„llashi yoki daromadlilik me‟yorini 
har bir shartnoma bo„yicha mustaqil ravishda hisoblab chiqishi va belgilashi 
mumkin. Hayotni sug„urta qilish klasslari bo„yicha daromadlilik me‟yorlari qat‟iy 
belgilangan bo„lishi, uning tarif stavkalariga o„zgarishlar kiritish esa, davlatning 
vakolatli organi bilan kelishilgan holda amalga oshirilishi lozim.
Cug„urta tashkilotlarida asosiy daromad va xarajatlar hisobi o„ziga xosligi 
bilan farq qiladi. Sug„urtani amalga oshirish, qonunchilikda man etilmagan 
boshqa faoliyat bilan shug„ullanish natijasida hisob raqamiga kelib tushgan pul 
mablag„larining jami uning daromadi hisoblanadi. 
Sug„urta tashkiloti daromadlarini guruhlashning turli variantlari mavjud. 
Ular ichida manbalarga ko„ra, olingan daromadlarni uch guruhga bo„lishga 
asoslangan variant keng qo„llaniladi (1-chizma): 
a) sug„urta faoliyatidan olingan daromadlar. Sug„urta operatsiyalarini 
amalga oshirishdan olingan daromadlar sug„urtachi daromadlarining asosiy manbai 
hisoblanadi. 
Bu daromadlarning asosiy qismi sug„urta shartnomalari bo„yicha undirilgan 
mukofotlar hisobiga shakllantiriladi. Sug„urta tashkilotining mukofot tushumlari 
hajmiga sug„urta majburiyatlari portfelining tarkibi va tuzilishi, tarif siyosati, 
marketing strategiyasi hamda boshqa qator omillar o„zaro bog„liqlikda ta‟sir etadi. 
Masalan, ishlab chiqilgan marketing strategiyasini unga mos bo„lgan tarif 
siyosatisiz amalga oshirib bo„lmaydi, o„z navbatida, muvaffaqiyatli amalga 
oshirilgan marketing strategiyasi sug„urta portfeli balanslashuvini ta‟minlaydi va 
aksincha. 
Sug„urta tashkilotining mukofot tushumlariga bozor kon‟yunkturasi, 
inflyatsiya sur‟ati, me‟yoriy qonunchilik bazasi, amaldagi soliqqa tortish tizimi, 
sug„urta bozorining monopollashganlik darajasi, kredit foizi dinamikasi, 
mamlakatdagi ijtimoiy himoyaning holati va boshqa qator omillar ham o„z ta‟sirini 
ko„rsatadi.
Yuqorida sanab o„tilgan omillar ta‟sirining qandayligidan qat‟iy nazar 
amaliyotda sug„urta tashkilotining mukofot tushumlari oqimi ortishi yoki 
kamayishi hodisasi kuzatiladi.
O„zaro kelishuv shartnomasiga muvofiq sug„urta tashkiloti sug„urta 
riskining ma‟lum ulushi bo„yicha mas‟uliyatni o„z zimmasiga oladi. Bu jarayonda 
u sug„urta operatsiyalarini birgalikda sug„urtalash mexanizmi orqali sug„urta 
mukofotining mos bo„lgan qismi o„z hisobiga o„tkazilishidan ham daromad olishi 
mumkin. 

---

1-chizma