Mavzu: Tashkilot va uning tashkiliy tuzilmasi Reja

5.1- chizma. Tashkilot shakllari.
Ko‘pgina tushunchalar mavjud ulardan ayrimlarini ajratib o‘tishimiz mumkin:

0. Tashkilot jarayondir, uning vositachiligida boshqaruv tizimi yaratiladi va saqlanadi.

   
   

0. Tashkilot o‘zaro munosabatlar, huquqlar, majburiyatlar, maqsadlar, ijrolar tizimidir, mehnat jarayonida ularning o‘z o‘rni bor.

   
   

0. Umumiy maqsadlarga ega guruhdir.

   
   

Tashkilot

Ikki kishidan

ortiq bo‘lishi

Maqsad birligi

Mehnat hamkorligi

kerak

Rasmiy tashkilotlar

Norasmiy tashkilotlar

1-rasm.Tashkilot elementlari


Shuningdek, tashkilot – odamlar guruhi, ularning faoliyat ma’lum umumiy maqsadga erishilishiga qaratilgan bo‘lishi kerak.


Tashkilotning hayotiy sikl kombinatsiyasi.
Tashkilotning hayotiy tsikl kombinatsiyasiga bonoan, tashkilot faoliyati bir necha bosqichlardan o‘tadi ya’ni, vujudga kelishidan, yuksalishidan boshlab to o‘z faoliyatini to‘xtatganga yoki tubdan modernizatsiya qilingunga.

1-faza – tashkilotning vujudga kelishi. Bu faza maqsad tanlash, boshqaruv usuli bilan xarakterlanadilar; asosiy vazifasi – bozorga chiqish, mehnat tashkili – daromadni maksimal qiymatga oshirish bilan bog‘liq.

2-faza – yoshlik va balog‘at. O‘ziga xos xususiyatlar: bosh maqsad – vaqtinchalik daromad va tez o‘sish; qat’iy rahbarlik tufayli sog‘ qolish; asosiy vazifa

– bozor qismini mustahkamlash va o‘ziga qaratish; mehnat tashkili – daromadni rejalashtirish, xizmatlarni va maoshni ko‘paytirish.

3-faza – etilganlik. Bosh maqsad – tizimli, balansli o‘sish va individual imidj (obro‘) shakllanishi; vakolatlar bo‘linishi natijasida rahbariyat samaradorligiga erishadi (markazlashmagan boshqaruv) asosiy vazifa – har xil yo‘nalishlar bo‘yicha o‘sish. Bozorni bosib olish, turli qiziqishlarni hisobga olish; mehnat tashkili - bo‘linishi va kooperatsiya; individual natija uchun mukofot.

4-faza – tashkilotning eskirishi. Bu yuksalishni oily pog‘onasi. Bosh maqsad – erishilgan natijalarni saqlab qolish, boshqaruvda harakatlar koordinatsiyasi orqali samaradorlikka erishiladi. Asosiy vazifa – stabillikni ta’minlash,mehnatni erkin rejimini tashkillashtirish, daromadni ko‘paytirish.

5-faza – tashkilotni qayta tiklanishi. Barcha funksiyalarni qayta tiklash maqsad qilib olingan;

Tashkilot elementlari.
Tashkilotga a’zolar o‘rtasidagi harakatlar va resurslarni talab qilingan mahsulotga aylantirish degan ta’rifni bersak bo‘ladi. Menejmentni jalb etish va balansni ta’minlash vositasi deb hisoblasak bo‘ladi.

Hamma tashkilotlar bir-biridan har tomonlama farq qiladi (funksiya, usullar, boshqaruv tamoyillari va boshqalar bilan). Lekin ular umumiy ta’riflarga ham ega.

T ashkilot elementlari

Resurslar

Mehnat taqsimoti

Tashqi muhitga

Bo‘linmalar

bog‘liqligi

Boshqaruv zarurligi

Vertikal Gorizontal

2 –rasm. Tashkilotning asosiy elementlari
1.Resurslar. Har qanday tashkilotni maqsadi resurslar borligi va ishlatilishidan iborat va ular orqali taktik va strategic maqsadlarga erishiladi. Asosiy resurslar – bu odamlar (mehnat resurslari), asosiy va aylanma vositalar, texnoligiyalar va axborot.

2.Ichki va tashqi muhitga bog‘liqlik. Bu tashkilotning muhim ta’riflaridan biridir. Hech qanday tashkilot alohida, tashqi o‘zgarishlarga e’tibor bermasdan, faoliyat yuritmaydi. Faoliyat tashqi muhitdagi o‘zgarishlar bilan bog‘liq. Ular tashkilot faoliyatiga ta’sir o‘tkazadilar.

Tashkilotning ichki va tashqi muhit omillarining farqlanishi:

Texnologiyalar

Jamoa

Siyosat

Idoralar, hokimiyat

organlari

Mutaxassis guruhlar

Mol yetkazib

beruvchilar