KIRISH
Determinant tushunchasidan dastlab chiziqli tenglamalar sistemasini
yechishda foydalanilgan bo‘lib, keyinchalik
ular matematikaning bir
qancha masalalarini yechishga,
jumladan xos sonlarni topishga,
differensial tenglamalarni yechishga, vektor hisobiga keng tatbiq etildi
[1]
.
Matritsaning muhim tavsiflaridan biri determinant hisoblanadi.
Determinant faqat kvadrat matritsalar uchun kiritiladi.
kvadrat
matrisaning
determinanti
bilan
belgilanadi.
Masalan,
matritsaning determinanti
kabi
aniqlanadi. Bunda matritsani uning determinanti
bilan adashtirmaslik
kerak: matritsa – bu sonlar massivi (jadvali); determinant – bu bitta son.
Ikkinchi va uchunchi tartibli determinantlar.
Ikkinchi tartibli determinant
ikkita satr
va
ikkita
ustun
elementlardan iborat ifoda hisoblanadi hamda
...............(1)
kabi belgilanadi va aniqlanadi.
sonlar
determinantning
elementlari
deyiladi.
Bunda
-satr,
-satr,
-ustun
va
-ustun
elementlari hisoblanadi, ya’ni determinantning
-satr va - ustunda
joylashgan elementini ifodalaydi.
elementlar joylashgan diagonalga determinantning bosh
diagonali,
elementlar
joylashgan
diagonal
determinantning
yordamchi diagonali deyiladi.
Determinantning qiymati uning
bosh diagonal elementlari
ko‘paytmasidan yordamchi diagonal elementlari ko‘paytmasini ayiridan
hosil bo’lgan songa teng.
Demak,
ikkinchi
tartibli
determinantning
qiymati
quyidagicha topiladi: