Mazmun Titul varog'i

Presslangan birikpelerdi esaplaw
Birikpe joqarıda aytılǵan usıllardıń qaysı biri járdeminde payda etińanligidan qaramastan, tigizlik esabına payda etińan birikpeler, kóbinese, presslangan birikpeler dep ataladı.
Presslangan birikpe esaplawda proektshiniń tiykarǵı waziypası, berilgen kúsh hám momentlerinde tıykarlanıp, tigizligining talap etilgen ma`nisin anıqlaw hám de gost de oǵan sáykes keletuǵın bahanı tańlawdan ibarat.
Ádetde, presslangan birikpede burawshı moment hám de val o'qi boylap jónelgen kúsh tásir etiwi múmkin. Kósher boylap jónelgen kúsh tásirinen detallarning bir-birine salıstırǵanda qo'zgalmasligini támiyinlew ushın olardıń urınıw betindegi ishqalanash kúshi tásir etiwshi sırtqı kúshke teń yamasa odan úlken bolıwı kerek:
(91)
Bul jerde q-urınıw betindegi salıstırma basım (54-forma ):
Birikpege burawshı moment tásir etiwshi bolsa, onıń bekkemlik shárti tómendegishe ańlatıladı ;
(92)
Materiallar qarsılıǵı stuldan ekenin aytıw kerek,


(93)
Boladı, bul jerde _x - esaplıq tigizlik, mk; c1 hám c2 - tómendegishe anıqlanatuǵın koeffisientlari;

E₁, E₂, hám - qamraluvchi hám qamrovchi detallar ushın isletilingen materiallardıń elastiklik modulları hám puasson koeffisientlari.

54- forma. Tigizlik esabına payda etińan birikpeni esaplawa tiyisli sxema

55-formadan málim bolıwısha, urınıw jayındaǵı basım epyurası tórtmuyushlıq kórinisten iyiliwshi moment tásirinde úshmúyeshlik kóriniske kiredi. Bunıń nátiyjesinde qamrovchi detallning bir uchida basım nolge jaqınlashsa, ekinshi uchida eki úles asadı (2 r bolıp qaladı ).

Birikpediń bekkemligin bahalawda odaǵı eń úlken basım detalda plastik deformasiya payda etmasligi kerekligiga itibar beriw kerek.


55 - forma. Tigizlik esabına payda etińan birikpediń iyiliwshi moment menen júkleniwi


Juwmaq : rezbali birikpeler ne ekenligin, qayerlarda qollanılıwın úyrendik. Rezbalar úshmúyeshlik, to'g'i tórtmuyushlıq, trapesiyaviy hám dóńgelek profilli bolıwı múmkin. Rezbali birikpeler sanaatda eń kóp qollanılatuǵın ajraladi`ǵan birikpelerden biri bolıp tabıladı. Rez'bali birikpeler tabısları sanına qaray da túrlerge ajratıladı : bir tabıslı, eki tabıslı, úsh tabıslı. Bulardan eń qollanılatuǵını bir tabıslı rez'balar bolıp tabıladı. Rezbalarni isletiw, olardıń túrleri haqqında to'lik maǵlıwmatqa iye bolındı.