Мцяллиф адлы кимйяви реаксийалар

Təcrübə-3.Bir stəkanda suyun iki rəng alması:
Hazırlanmalı: 1) Kimya stəkanı, 2) sulfat turşusu, 3) spirt məhlulu, 4) fenol-ftalein, 5) qələvi, 6) şüşə çubuq.
Təcrübə göstərən şagird götürdüyü kimya stəkanına 150 ml etil spirti, bir damla natrium qələvisi və fenolftalein (bir damla qatı məhlul) tökür. Stəkandakı məhlul tünd qırmızı rəng alır. Alınan bu qırmızı məhlula stəkanın divarı ilə sulfat turşusu əlavə edir. Bu zaman məhlulun alt hissəsi rəngsizləşməyə başlayır və stəkandakı məhlul yuxarı hissədə tünd qırmızı, aşağı hissəsində isə şəffaf rəngli olur. Şüşə çubuqla məhlulu qarışdırdıqda qırmızı rəng tədricən itir. Bu hala səbəb nədir? Sulfat turşusu qələvini neytrallaşdırır və qələvi olmadığı üçün rəng də yox olur.
H₂SO₄+ 2 NaOH= Na₂SO₄+ 2 H₂O


Şagird: Padşah səhvini anladı –deyib maraqlı əhvalatı nəql etməyə başlayır. Xlor elementinin tarixçəsində qara səhifələr az olmamışdır. Belə ki, 1915-ci ildə almanların ingilis və fransız qoşunları ilə müharibəsində müttəfiq qoşunları Flandriyanın qərbində yerləşən və kiçik bir şəhər olan İprdən alman qoşunlarının mövqeyinə zərbələr endirməyə hazırlaşarkən özləri əks tərəfin hücumuna (qaz hücumuna) məruz qaldılar. Bu, aprelin 22-də səhər tezdən baş vermişdir.Müharibələr tarixində dünyada ilk dəfə cəbhənin İpr sahəsində müttəfiq qoşunlarına tərəf əsən küləyin istiqamətində almanlar xlorla dolu olan 6000 balonun ağzını açdılar. 5 dəqiqə müddətində 180 ton sarı-yaşıl rəngli xlor dumanı hucuma hazırlaşan müttəfiq qoşunlarının səngərlərinə tərəf irəliləməyə başladı. Havadan 2,5 dəfəyə qədər ağır olan qaz ingilis və fransızların gizləndiyi hər yerdə onları haqladı. Qısa bir müddətdə ingilis-fransız qoşunlarının 15000 nəfər əsgəri sıradan çıxdı (5000 nəfər dərhal həlak oldu, 10000 nəfər isə müxtəlif əzablara düçar oldu).
Müharibə vaxtı zəhərli maddələrdən istifadə etməmək haqqında 1907-ci il Haaqa Konversiyasını pozan almanlar 2 ildən sonra rəqib qoşunlarını yenə də xlor hucumuna məruz qoydular. 1917-ci ilin 12 iyulunda isə almanlar xlordan da zəhərli olan və sonralar İprit adlandırılan dixlordietilsulfiddən istifadə etdilər. Bu qədər zəhərli olan xlorun özündən fərqli olaraq onun birləşməsi sayılan natrium xloridsiz isə həyatımız mümkün deyildir. Belə bir hekayə var: padşahın üç qızı olur, qızlarına baş çəkməyə gedən şah böyük və ortancıl qızından soruşur ki,məni nə qədər istəyirsiz? Təbii ki, qızlar atalalarına olan istəklərini müxtəlif cür bildirirlər (dünya qədər, həyatım qədər və s.). Lakin kiçik qızın atasına cavabı belə olur: mən səni duz qədər istəyirəm. Cavab atasının xoşuna gəlmir və qızının evindən acıq edərək çıxıb gedən padşah bir müddətdən sonra qızlarına yenə qonaq olur. Bu dəfə kiçik qız atası üçün hazırladığı xörəyə qəsdən duz tökmür, padşah duzsuz xörəyi yeyə bilmir, duz gətirilməsini tələb edir, qızının onu doğrudanda bu qiymətli nemət qədər istədini başa düşür və bundan əvvəlki hərəkətlərinə ğörə peşman olur.
Düzdür, xlor haqqında söhbətə onun dəhşətli, boğucu qaz olmasından başladıq, lakin xlor əsasında alınan xalq təsərrüfatı əhəmiyyətli birləşmələrini saydıqca qurtarmaq olmaz. Üzvi kimya sənayesi xlor əsasında təşəkkül tapıb desək yanılmarıq. Dünyanın müxtəlif ölkələrində, o cümlədən bizim ölkəmizdə elmi-tədqiqat xlor-üzvi birləşmələri institutları fəaliyyət göstərir. Bu institutlarda tərkibində xlor olan minlərcə yeni maddələr sintez olunur ki, bunların da əsasında müxtəlif dərman maddələri, plastik kütlələr, kauçuklar, boyayıcı maddələr alınır. Xlor və onun birləşmələri haqqında kitablarda da xeyli məlumatlar verilmişdir.