Мцяллиф адлы кимйяви реаксийалар

Komanda-IV Təcrübə 1.Sirli məktublar
Hazırlanmalı: 1) Fenolfitalein, 2)spirt, 3) adi pero, 4) ağ kağız, 5) qələvi məhlulu, 6) kobalt (II) nitrat, 7) toyuq lələyi,8) spirt lampası.
Təcrübə göstərən şagird deyir: Burada “gizli məktubların” nümunələri vardır . Sizin hər biriniz bu məktubları oxuya bilər.Məktubları iki qrupa bölmüşük. Birinci qrup məktubları zəif qələvi məhluluna saldıqda yazılar aydın oxunur, ikinci qrup yazıları isə isti dəmir üstünə qoymaqla oxumaq olar. Təcrübə göstərən şagird təcrübəni belə izah edir: Birinci qrup yazılar fenolfitaleinin spirtli məhlulu ilə yazılmışdır, Spirt quruduqda kağızda heç bir iz qalmır. Kağızı zəif qələvi məhluluna saldıqda yazı aydın oxunur.
“2-ci qrup yazılar isə kobalt (II) nitrat və nikel (II) xlorid məhlulu ilə yazılmışdır.Bu duzların kristalhidratları çəhrayı və ya yaşıl rəngdədir. Susuz olduqda isə göy və qırmızı-sarı olur.


Təcrübə-2. Sirli qəlyanlar.
Hazırlanmalı: 1) İki qəlyan, 2) HCl turşusu, 3) naşatır spirti, 4)pambıq.
Təcrübə göstərən şagird deyir:” Siz babalarımız qəlyan çəkəndə görmüsünüz. Lakin bir qəlyandan çıxan tüstünün başqa qəlyana keçməsini görməmisiniz. Mənim babamdan bir qəlyan qalmışdır. Bir gün atam öz qəlyanını çəkərkən babamın qəlyanını əlinə götürmüş və bu zaman atam çəkdiyi qəlyanın tüstüsü babamın qəlyanına keçmişdir.Bu maraqlı qəlyanları sizə də göstərmək və onun sirrini öyrənmək üçün buraya gətirmişəm. Mən bu qəlyanları sizə göstərəcəyəm.Qəlyanların hər ikisini birdən ağzına alır, sonra burnu ilə nəfəs alaraq ağzından havanı yavaş-yavaş qəlyanlara buraxır. Əmələ gələn ağ tüstü sanki bir qəlyandan çıxıb o birinə keçir. “Bu sirri kim aydınlaşdıra bilər?”Təcrübə göstərən şagird təcrübənin aydınlaşdırır:” Əvvəlcədən qəlyanlardan birinin içinə naşatır spirtində isladılmış pambıq, o birinə isə HCl turşusunda isladılmış pambıq qoyub, üstlərinə azca tənbəki və ya tütün tökülmüşdür. Əmələ gələn ağ tüstü ammonium xlorid duzundan ibarətdir.
HCl+NH₄OH= NH₄Cl+H₂O