Мцяллифдян

 Şəkil 17.13. Oynaq şərablar hazırlanmasının texnoloji sxemi 

1,  31-nasos;  2-havasızlaşdıran  aparat;  3,  10,  11,  33,  36-

istilikdəyişdirici;  4,  17,  22,  28,  34,  38-filtrlər;  5-qıcqırtma 

qarışığı üçün rezervuar; 6, 35-ikinci qırqırma üçün aparatlar; 

7,  9-karbon  qazı  ilə  doydurulmuş  ağ  şərabın  yetişdirilməsi 

üçün  aparat;  12, 13-soyuqla  işləmək  üçün  aparatlar; 14, 16-

karbon  qazı  ilə  doydurulmuş  ağ  şərablar  üçün  qəbuledici 

aparat; 18, 21, 23, 24-ekspedisiya likoru üçün  rezervuar; 25-

hava  vuran;  26-hava  filtri;  27-maya  generatoru;  29,  30-

rezervuar  likoru  üçün  tutumlar;  37-karbon  qazı  ilə  doydurul-

muş  qırmızı  şərabların  yetişdirilməsi  üçün  aparat; 39-karbon 

qazı ilə doydurulmuş qırmızı şərablar üçün qəbuledici aparat; 

40-karbon  qazı  ilə  doydurulmuş  çəhrayı  şərablar  üçün 

qəbuledici aparat 

 

Aparatdan  (2)  Ģərab  materialı  iki  axıma  bölünür.  Birinci  axın 

rezervuar  likoru  hazırlamaq  üçün  aparata  (30)  yönəldilir  və  sonra 

10  gün  müddətində  aparatda  (20)  yetiĢdirilir.  Ġkinci  axın 

istilikdəyiĢdiricidə (3) 7-10

0

C temperatura qədər qızdırılır, filtrdən 

keçirilir,  rezervuar  likoru  ilə  qıcqırtma  qarıĢığında  Ģəkərin  kütlə 

payı  2,2  q/100sm

3

  olması  hesabı  ilə  qarıĢdırılır,  lazım  gəldikdə 

rezervuarda (5) qıcqırtma qarıĢığının tərkibi nizamlanır və fasiləsiz 

qaydada aĢağı zonasında ikinci qıcqırma prosesi gedən aparata (6) 

ĢampanlaĢmaya  verilir.  Sonra  ĢampanlaĢan  Ģərab  aparatın  2/3 

---

 

~ 445 ~ 

 

hissəsini  dolduran  sorbent  zonasına  daxil  edilir.  Burada  sonadək 

qıcqırma,  həmçinin  yaĢına  və  sorbentdə  yerləĢən  mayaların 

fizioloji  vəziyyətinə  uyğun  Ģəkildə  Ģərabın  bioloji  fəal  maddələrlə 

zənginləĢdirilməsi baĢ verir.  

Maya məhlulu 5-7 milyon/sm

3

 maya hüceyrəsi hesabı ilə maya 

generatorundan (27) ĢampanlaĢma üçün olan aparatın (6) daxilində 

yerləĢən  xüsusi  yetiĢdiriciyə  verilir.  Burada  mayalar  xarici  mühit 

amillərinin  təsiri  altında  fiziolji  fəallığını  dəyiĢir  və  həlqəvi 

məsaməli tozlandırıcıdan keçməklə  ikinci  qıcqırma zonasına daxil 

olur.  ġərabın  yetiĢmə  prosesini  tamamlamaq  və  vahid  axında 

müxtəlif  yetiĢdirilmə  müddətli  Ģampan  almaq  üçün  aparatın  (6) 

yuxarı  hissəsidən  çıxan  ĢampanlaĢmıĢ  Ģərab  2  axına  bölünür  və 

onlardan  biri  rezervuarlara  (7,8,9)  yetiĢdirilməyə  yönəldilir. 

ġampanlaĢmıĢ Ģərabın ikinci axını doldurulmaya yönəldilir, yaxud 

yetiĢdirilmiĢ  Ģərab  axınlarından  biri  ilə  qarıĢdırılır,  soyuqla 

iĢləndikdən  və  ekpedisiya  likoru  vurulduqdan  sonra  butulkaya 

doldurulur. YetiĢdirimiĢ Ģərab aparatlardan (7,8,9) ayrıca axınlarla 

Ģampanın  stabil  keyfiyyətini  təmin  edən  nisbətlərdə  soyudlur, 

ekspedisiya likoru vurulur və doldurulmaya yönəldilir.  

YetiĢdirilmiĢ Ģampanın bir hissəsi rezervuardan (7) ekspedisiya 

likoru  hazırlamaq  və  yetiĢdirmək  üçün  rezervuarlara  (23,24) 

verilir.  Qırmızı  Ģərab  materiallarının  hazır  kupajı  nasosla  (31)  

soyuqla  iĢlənmə  üçün  sorbentlə  doldurulmuĢ  aparata  (32)  daxil 

edilir.  Sonra    həmin  materialı  7-10

0

C  temperatura  qədər  qızdırır, 

filtrdən  keçirir,  15-17  q/dm

3

  hesabı  ilə  likor  vurulur  və  sorbentlə 

doldurulmuĢ  aparata  (35)  ĢampanlaĢmaya  yönəldirlər.  Mayaların 

ĢampanlaĢmaya  hazırlanması  –  ĢampanlaĢma  üçün  aparatın  (35) 

daxilində  yerləĢən  xüsusi  yetĢdiricilərdə  aparılır.  Burada  mayalar 

xarici  mühit  amillərinin  təsiri  altında  (temperatur  10-12

0

C,  təzyiq 

500  kPa)  anaerob  həyat  fəaliyyətinə  uyğun  nizamlanır.  Mayalar 

ikinci qıcqırma zonasına daxil olmazdan əvvəl rezervuar likoru ilə 

5-7  q/dm

3

  hesabı  ilə  qarıĢdırılır.  Likorun  fasilələrlə  verilməsi 

mayaların  qıcqırtma  qabiliyyətini  yüksəldir  və  nəticədə  ikinci 

qıcqırma  intensivləĢir  ki,  bu  da  qırmızı  Ģərab  materiallarının 

ĢampanlaĢmasında  xüsusi  əhəmiyyət  kəsb  edir.  2/3  hissəsi 

---

 

~ 446 ~ 

 

sorbentlə  doldurulan  aparatda  (35)  ikinci  qıcqırma  və  Ģərabın 

bioloji  fəal  maddələrlə  zənginləĢməsi  baĢ  verir.  ġampanlaĢmıĢ 

qırmızı Ģərab aparatda (37) soyudulur, filtrdən keçirilir və iki axına 

ayrılır.  Bunlardan  biri  qəbuledici  rezervuara  (39)  yönəldilir  və 

rezervuarlarda  (18,  21)  xüsusi  hazırlanmıĢ  ekspedisiya  likoru  ilə 

dozalaĢdırılır.  Ġkinci  axın  çəhrayı  oynaq  Ģərablar  üçün  qəbuledici 

rezervuara (40) yönəldilir. Oraya həm də rezervuarda (13) soyudul-

muĢ  ĢampanlaĢmıĢ  ağ  Ģərab  axınlarından  biri  dozalaĢdırılır. 

Qəbuledici  rezervuara  (40)  daxil  olan  ĢampanlaĢmıĢ  qırmızı  Ģərab 

elə  miqdarda  götürülür  ki,  rəngi  səciyyələndirən  göstəricilər 

həmçinin çəhrayı oynaq Ģərabların orqanoleptiki göstəriciləri sabit 

qalsın. Qeyd olunan texnoloji üsullar qırmızı «Azərbaycan mirva-

risi»  və  çəhrayı  «Bravo»  oynaq  Ģərablarının  texnologiyasının 

iĢlənib hazırlanmasında istifadə edilmiĢdir.  

Qırmızı  oynaq  Ģərabların  etalonu  Rusiyada  buraxılan  Kazak 

Similyan  oynaq  Ģərabıdır.  Don  kazakları  tərəfindən  XVIII  əsrdən 

Similyan kəndində saxaroza əlavə etmədən, Ģampan butulkalarında 

yerli qırmızı Ģərabların ikinci qıcqırması yolu ilə alınmıĢdır. ġərab, 

qıcqırma  gedən  butulkada,  maya  çöküntüsü  ilə  birlikdə  satıĢa 

verilir. 

Hazırda  Similyan  oynaq  Ģərablarının  texnologiyası  xeyli  dəyi-

Ģikliyə məruz qalmıĢ, bununla belə, Ģərabın orijinal Don xarakteri 

saxlanılmıĢdır.