Мцяллифдян

Fiziki üsullara palıd taxtasının xırdalanması, qarıĢdırma, isti və 

soyuqla,  elektrik  cərəyanı,  ultrasəs,  ulturabənövĢəyi  Ģüalarla  və 

dəlib keçən Ģüalarla iĢlənmə aiddir.  

Taxtanın yonqarlara və yaxud kəpəyə qədər xırdalanması spirtin 

oduncaqla  təmasda  olma  səthini  artırır  və  nəticədə  kütlə  dəyiĢmə 

prosesləri intensivləĢir. Spirt sürətlə ekstrakt maddələri ilə doyur.  

Oduncağın toza qədər  yüksək disperslik səviyyəsində xırdalan-

ması zamanı baĢqa səmərə müĢahidə olunur. Belə güclü mexaniki 

təsir  yalnız  oduncağın  anatomik  quruluĢunun  pozulması  ilə  deyil, 

həm də onu təĢkil edən təbii polimerlərin parçalanması ilə müĢayət 

olunur.  Bu  halda  spirtə  liqnin,  tanidlər  və  hemisellülozun  daha 

xırda  fraqmentləri  keçir  ki,  onlar  sürətlə  sonrakı  çevrilmələrə 

məruz qalır.  

Palıd  taxtasının  ultrasəs  və  ultrabənövĢəyi  Ģüalarla  iĢlənməsi 

müəyyən səmərə verir. Bu halda konyak spirtinə daha çox tanidlər, 

peroksid və furfurol keçir.  

Oduncağın  dəlib  keçən  Ģüalarla  iĢlənməsi  yüksək  molekullu 

birləĢmələri  dağıdır  və  bununla  da  içkinin  yetiĢməsini  tezləĢdirir. 

Lakin belə  yanaĢmanın gigiyenik aspektlərinin tədqiq olunmaması 

onun  praktik  tətbiqini  ləngidir.  Bundan  baĢqa  fransız  tədqiqatçı-

larına  görə  palıdın  polifenolları  dağıdıcı  Ģüaların  təsiri  altında 

parçalandıqda sərbəst benzol radikalı əmələ gəlir ki, o da sonradan 

benzpiren  tipli  kansorogen  maddə  əmələ  gətirə  bilir.  Fransada 

mövcud olan qanunvericilik belə Ģüaların istifadəsini qadağan edir.  

Oduncağın  fiziki  iĢlənmə  üsullarından  istifadənin  daha  sadəsi 

isti  ilə  iĢlənmədir.  Son  tədqiqatlar  göstərir  ki,  palıd  taxtasının  isti 

ilə  iĢlənməsi  poliĢəkərlərin  termolizini  törətməklə,  uran  aldehid-

lərinin əmələ gəlməsi ilə müĢaiyət olunur. Liqnindən uçucu fenol-

lar və aromatik aldehidlər, liqnanlardan fenilketonal ayrılır. Məlum 

olmuĢdur  ki,  palıdın  istiliklə  iĢlənməsi  yetiĢdirilmiĢ  spirtdə,  uzun 

---

 

~ 512 ~ 

 

illər  ərzində  toplanan  maddələrin  əmələ  gəlməsini  tezləĢdirir. 

YetiĢmənin  tezləĢməsinin  səmərəsi  bununla  izah  olunur.  Konyak 

spirtinin  42-45

0

C  temperaturadək  qızdırlaraq  sonrakı  45-90  gün 

müddətində  yetiĢdirilməsi  yaxĢı  səmərə  verən  üsullardandır.  Spir-

tin 55-60

0

C temperaturadək qızdırılıb, sonrakı 6-10 gün müddətin-

də soyudulması analoji nəticəni verir.  

Almaniyada ―Brauntvayn‖ brendisi hazırlanmasında Ģərab spirti 

70

0

C-yə  qədər  qızdırılır  və  isti  Ģəkildə  palıd  buta  yarımillik 

yetiĢdirilməyə qoyulur.