Мцяллифдян

İyiriminci fəsil 

 

 

QALIQLARIN EMALI TEXNOLOG

İYASI 

 

20.1. 

Qalıqların

  

təsviri

 

Bildiyimiz kimi, üzüm salxımı bərk (daraq, qabıq, toxum və lət) 

və Ģirə adlanan maye hissədən ibarət olub, zəngin kimyəvi tərkibə 

malikdir  (Ģəkil  20.1).  ġirə  üzümün  əsas  tərkib  hissəsi,  salxımın 

bərk  elementləri  isə  qalıqlardır.  Kimyəvi  maddələr  salxımın  ayrı-

ayrı  hissələrində  qeyri-bərabər  paylanmıĢlar  (cədvəl  20.1). 

ġərabçılıqda alınan qalıqları ümumiyyətlə iki qrupa bölmək olar: 

1.

 

Mövsümdə  üzüm  emal  olunub,  Ģirə  hazırlandıqda  alınan 

qalıqlar; 

2.

 

Bütün il müddətində Ģərab hazırlanmasında alınan qalıqlar. 

Birinci  qrupa  daraq,  cecə  və  sulfidləĢdirilmiĢ  çöküntü  daxildir. 

Tətbiq  olunan  texnoloji  üsullardan  və  avadanlıqlardan  asılı  olaraq 

qalıqların miqdarı dəyiĢir (cədvəl 20.2.).  

Daraq.  Əzicidə  ayrılan  darağın  səthində  müəyyən  qədər  Ģirə 

getməklə,  həmin  Ģirə  az  miqdar  Ģəkərliyə  malik  olur  (1-1,5%). 

Bundan  baĢqa,  yetiĢmiĢ  daraqda  0,1%  Ģərab  turĢusu,  1,3-3,17% 

tanin;  yetiĢməmiĢ  daraqda  5%-ə  qədər  tanin,  6%-ə  qədər  aĢı 

maddələri, 2,4%-ə qədər mineral və azot maddələri olur. 

Bəzi  zavodlarda  həmin  daraq  yenidən  sıxılır  və  bu  zaman  1 

tondan  1  dekalitrə  qədər  daraq  Ģirəsi  ayrılmaqla  ondan  spirt  alın-

masında  istifadə  olunur.  Bəzən  daraq  su  ilə  yuyulur,  alınmıĢ  Ģirin 

məhsul qıcqırdılır və spirt alınır. 

Daraq salxımın kütləsinin 1,8-8,5%-i (orta hesabla 3,5%) təĢkil 

etməklə, ondan Ģərab spirti, Ģərab spirt ekstraktı, gübrə almaq üçün 

istifadə olunur.