Mədəniyyət və turizm Mündəricat

Balaban 
 
Orkestr və ansamblların, aşıq və digər folklor qruplarının tərkibində geniş istifadə olunan 
nəfəsli alətlərdən biri də balabandır. Bəzən “ba laman” da adlandırılan bu alətin adının mənası 
“ba la” (kiçik) və “ba n” (səs tembrinin xoruz banına bənzədilməsi) sözləri ilə bağlı olub, “k içik 
ban” (ilk, erkən ban) deməkdir.  
Yumşaq və həzin səsə malik balabandan ansambl, orkestr və solo aləti kimi nəfəsli alətlər 
qrupunu, o cümlədən aşıqlar dəstəsini müşayiət etmək üçün istifadə edilir.  
Balaban  ərik,  qoz,  tut  və  armud  ağaclarından  xüsusi  dəzgahlarda  yonulub,  içərisi 
oyulduqdan  sonra  müəyyən  bitki  yağları  ilə  yağlanır,  xüsusi  temperaturda  uzun  müddət 
qurudulur. Hazır gövdənin üst hissəsində səkkiz, alt hissədə isə bir oyuq açılır. İfa zamanı hər iki 
əlin  barmaqları  ilə  oyuqlar  açılıb-bağlanır.  Balabanın  baş  hissəsinə  qarğıdan  xüsusi  ölçüdə 
sıxılaraq  yastılandırılmış  müştük  taxılır.  Ona  görə  bəzi  hallarda  bu  alətə  “y astı  balaban”  da 
deyilir.  müştüyün üzərinə  keçirilmiş  xamıtın  (qısqacın)  vasitəsi  ilə  alətin  səs  ucalığı  və  kökü 
nizamlanır.  

---

28 
 
İfaçı  aləti  səsləndirmək  üçün dərindən  nəfəs  alaraq  havanı  ağız  boşluğuna  yığır  və  onu  xüsusi  ustalıqla 
dodaqları  arasında  tutduğu  yastı  müştüyün  içərisinə  üfləyərək  barmaqlarını  oyuqların  üzərində  hərəkət 
etdirməklə istənilən səs ucalığını alır.  
Uzunluğu 280-300 mm, diametri 20-22 mm-dir. Balabanın səs diapazonu kiçik oktavanın “s ol” səsindən 
ikinci oktavanın “d o” səsinə kimidir. Çalğıçının ustalığından asılı olaraq, bir neçə səs də artırıla bilər.