MəHƏRRƏm hüseynov poetik frazeologiYA
Yüklə 0,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
S
ən ki mənim oduma alışmadın, nə olar, Əminəm ki, gün gələr, alışarsan tüstüsünə. Amma birc ə ricam var: Dizl ərinə döyəndə gəlmə qəbrim üstünə (102, 70). Eyni ifad ə R.Rzanın «Sənin Bağdadın» şeirində də, A. Abdullanın aşağıdakı şeir nümunəsində də tamam başqa 91 psixoloji detal v ə təfərrüatı emosionallaşdırmaq məqsədi izləyir. H ər iki şeir fraqmentində motivləşmiə aktuallaşdırılmış frazeologizmin üslubi im kanları, onun daxili ekspressivliyi üz ərində qurulmuşdur: Bir verib yüz apardılar, Torpağımın altını, üstünü. Özl əri közə qızındı, S ənə bəxş etdilər tüstünü. Bel ədir, qardaş, Müst əmləkəçilərin əxlaqı Xalq adından soyar xalqı (96, III, 87). Baxıb babalara nəvə utanır, Korşalıb qılıncı, kəsmir ülgücü. Ocağın oduna yadlar qızınır, Onun tüstüsün ə kor olub gürcü (53, 192). Ə.Bədəlzadənin «Yanmaq ona deyərəm ki...» şeirində isə dilimizin frazeoloji fondundan alınmış bu ifadə aydın poetik n əfəs yaratmağa xidmət edir. Şeirin ideya məzmunu, onun daxili mahiyy əti xarakterik cizgilərlə, incə detallarla, təfərrüat ştrixləri il ə konkretləşdirmə imkanları qazanır, yeni semantik notların və b ədii tamlığın təzahür qaynağına çevrilir ki, bu da poetik m ənalandırma duyğusu ilə bağlı sənətkar həssaslığının sübutudur. Yanmaq ona dey ərəm ki, Bu yanğının qurbanı da Yanan k əsin özü olsun El olmasın! Yanmaq ona dey ərəm ki, Od tüstüd ən artıq olsun; El qızınsın istisinə, Kor olmasın tüstüsünə. 92 Tüstü oddan artıq olub Asimana yol almasın! (62, 9) Konkret m ətn mühitində hər hansı bir hadisəyə münasibətlə frazeoloji birl əşmələrin linqvopoetik imkanları açılır. Olduqca güclü poetik linqvistik ünsür kimi onlar m ətn mühitində dramatik situasiya yarada bilir. Ümumi m əna siqləti gizli formadan xilas olub üz ə çıxır; onların üslubi cizgiləri aşkarlanaraq uğurlu söz əhatəsində poetik fikir özülünü təşkil edir. Poetik misraların lirizmlə maksimum dərəcədə yükləmək frazeologizml ərin estetik gücünü hərəkətə gətirir. Ən mühüm poetik t ələbləri ödəməklə frazeoloji birləşmələr vasitəsilə lirik əhval-ruhiyyə poetik tədqiqata cəlb olunur. Söz axınının ümumi l əngəri frazeoloji dil faktlarını novatorluq dəyərlərinə istiqamət- l əndirir ki, bunun nəticəsində də bədii ovqat onların təsir dair əsində çıxa bilmir. Frazeoloji novator axtarışları öz vüsəti və estetik t əbiəti etibarilə ədəbi dil üçün müəyyən edilmiş qayda- qanunlar ç ərçivəsinə sığmaya da bilir. Poeziya dilinin özünə- m əxsusluğu kimi qeyd edilməlidir ki, onda fərdi-üslubi əlamətlər daha geniş və ardıcıl şəkildə təzahür edir. Bu da hər şairə müy əssər olmur. Sənətkarlıq sirlərini dərindən və ətraflı m ənimsəmiş mahir söz ustaları konkret söz mətnləri üçün zəruri olan frazeoloji dil ma teralları üzrində novatorcasına üslubi əməliyyatlar aparmağa qadirdirlər. Ancaq sənət və sənətkarlıq t əcrübəsindən irəli gələn frazeoloji aktuallaşma şeirin poetik atmosferasına daxil ola bilir. Yüklə 0,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|