MəHƏRRƏm hüseynov poetik frazeologiYA
Yüklə 0,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
əəssüf xatirəsi yazıb, yondur:
S əndən ötən mənə dəydi, m əndən ötən sənə dəydi. S əndən, məndən ötən zərbə V ətən, vətən, sənə dəydi... (54, 78-81) Bu göz əl şeir nümunəsində olduqca qabarıq şəkildə şezilir ki, frazeologizm dig ər linqvistik vasitələrin ansamblının ahənginə uyğunlaşaraq bədii rənglərin harmoniyasına xidmət edir. Ümumi ansamblda kı ahəngdarlıqda özünməxsus üslubi mövqe tutur. «Frazeologizml ər sözün ciddi və xüsusi mənasında həmişə dolayısı ilə xalqın zəkasını, ictimai quruluşu, öz dövrünün ideologiyasını əks etdirir. Həm də şeh damlasında səhər işığının əks olunduğu kimi əks olunur» (41, 4). Çünki frazeoloji birl əşmələr xalqın bədii təfəkkürünün yol yoldaşıdır. Bədii dil mədəniyyətinin özülü şifahi xalq ədəbiyyatında, dilinin milli s əciyyəli ifad ələrində, obrazlarındadır. Dilin obrazlarının əsasında ilk növbədə böyük ifad ə imkanlı frazeologiya başlanğıcının dayandığını təsdiq edən 84 konsepsiya il ə razılaşaraq birmənalı şəkildə təsdiq olunmalıdır ki, dilin göz əllik qanunları zəminində onun estetik vüsəti də məhz frazeoloji z əmindən boy göstərir. Azərbaycan dilli poeziya tariximizd ə elə bir müdrik, yaradıcı sənətkar tapılmaz ki, mənəvi s ərvətimizin bu tükənməz çeşməsindən yararlanmasın. Dildə ifad ə üsullarında millilik probleminin həlli üçün bu cəhətə xüsusi diqq ət yetirmək faydalıdır ki, frazeoloji birləşmələrdə poetik fikir dinamik h ərəkətdədir. Poetik ovqatın inikasında incə bədii zövqün münasib sabit birl əşmələrlə aşkarlamaq 1960-1980-ci ill ər şeir dilinin daxili keyfiyyətlərindəndir. « Şeirdə müəllifin keçirdiyi daxili həyəcanlar, bu hə- y əcanların əsl təbiəti və mahiyyəti obrazların zənginliyində t əcəssüm olunur» (38, 37). Bu obrazların canlandırılmasında frazeoloji vahidl ər müstəsna mövqedə dayanır. Bu dəyər onun poetik-linqvistik t əbiətindən irəli gəlir. Frazeologiyanın mətn mühitind əki fəaliyyətindən belə bir qənaət hasil olur ki, obraza keçid frazeoloji birl əşmələrdəki məcazi sözün daxili enerjisindən güc alır. Frazeoloji birləşmələrin struktur elementləri də güclü lirizml ə yoğrulmuş təfərrüatlar canlandırır. Mürəkkəb ovqatların, müxt əlif psixoloji vəziyyətlərin orijinal estetik boyalar kəsbi ilə frazeoloji vahidl ər gözlənilməz bədii funksiyalar nümayiş etdirir. Başqa sözlə, frazeoloji söz birləşmələri spesifik dəyər – poetik idrak prosesini sür ətləndirir, şairin təfəkkür imkanlarının maddi göst əricisinə, təzahür formasına çevrilir. D əniz öz bildiyindədir, Gah endirir Dalğaların kötüyünə Gah qaldırır yoxuşa; Ç əkir bizi bərkə-boşa. Gah yumruqlayır D əniz gəmimizin Böyrünü- başını (96, V, 49). 85 O güll ər – bənövşə, qızıl lalələr, Uğursuz sevginin, üzun bir ömrün Ç ətin etirafı, son nidasıdır, Yüklə 0,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|