Mehman ağayev

Rentgenoloji müayinələr 
İcmal uroqrafiya. Rentgen müayinəsi zamanı böyrəklər görünmür. 
Amma arıq adamlarda icmal uroqrammada böyrəklərin oval kölgə-
sini onurğa sütununun hər iki tərəfində XI döş  və III bel fəqərələri 
səviyyəsində görmək olar. Eyni zamanda böyrək və sidik yollarında-
kı daşların kölgəsi də ayırd edilə bilir. Adi rentgen şəkildə oksalat və 
fosfat duzlarından olan daşlar yaxşı görünürlər, amma sidik turşu-
sundan ibarət olan daşlar görünmürlər. Bəzi hallarda retroperitoneal 
və böyrəkətrafı sahələrə oksigen yeridilir və alınan rentgen şəkillər 
pnevmoren, yaxud pnevmoretroperitonium adlanır. 
Ekskretor uroqrafiya. Ən çox istifadə olunan ekskretor uroqrafiya 
(venadaxili uroqrafiya) klinikada böyrək və sidik yollarının morfoloji və 
funksional vəziyyətini öyrənməyə kömək edir. Bunun üçün vena daxilinə 

---

 
79
yod tərkibli kontrast maddə - 30-50% 25-40 ml triombrast (veroqrafin, 
urotrast və s.) yeridilir. Sonra 7, 15 və 25-ci dəqiqələrdə böyrəklərin 
rentgen şəkli çəkilir. Kontrast maddə böyrəklər tərəfindən ifraz olunmaq-
la onun funksional vəziyyəti haqda məlumat verir. Bundan başqa böyrək-
lərin yerləşməsi, forması, ölçüləri, böyrək kasacıq-ləyən sisteminin, sidik 
axarının vəziyyəti haqqında məlumat əldə edilir, eyni zamanda böyrək-
lərdə olan daş, şiş və s. aid dəyişikliklər aşkar edilir. 
Böyrək çatışmazlığı olduqda kontrast maddə ifraz olunmadığı 
üçün ekskretor uroqrafiyanın diaqnostik əhəmiyyəti olmur, hətta 
böyrək çatışmazlığında bunun aparılması  əks-göstəriş sayılır. Ona 
görə ekskretor uroqrafiya aparmaq üçün həmişə Zimnitski sınağı 
yerinə yetirilməlidir.  Əgər sidiyin nisbi sıxlığı bir və ya bir neçə 
porsiyada 1.016-dan yüksək olmazsa, onda ekskretor uroqrafiya yox, 
infuzion uroqrafiya aparılır.  
İnfuziyon uroqrafiyaya göstərişlər: 
1.
 
Xəstədə xronik böyrək çatışmazlığı olduqda; 
2.
 
Sidik yollarının tam vəziyyətini müəyyən etmək lüzumu mey-
dana çıxdıqda; 
3.
 
Ekskretor uroqrafiyada məlumat az olduqda. 
İnfuzion uroqrafiyanı yerinə yetirmək üçün 10-15 dəqiqə ərzində 
vena daxilinə 200-250 ml 25%-li kontrast maddə yeridilir. Birinci 
rentgen şəkli kontrast maddə yeridilən kimi edilir. Sonrakı şəkillərin 
çəkilmə vaxtı əvvəlki şəkillərin nəticələrindən asılı olur. 
Bəzən ekskretor və infuzion uroqrafiyaların nəticələri aydın olma-
dıqda xəstələrə retroqrad ureteropieloqrafiya edilir. Bunun üçün 
sidik kisəsinə yeridilmiş sistoskopdan sidik axarına xüsusi kateter 
(18-25 sm) salınır və kateterlə yodlu maddə (3-5 ml), yaxud oksigen 
yeridilərək böyrək ləyəninin rentgen şəkli çəkilir.