MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

Su  

anbarını

n  adı 

İstifad

əyə  

verildi

yi  il 

Qidalan

ma  

mənbəyi 

Dəniz  

səviyyəs

indən  

hündürl

ük 

Sahəsi

, km

2

 

Həcmi, mln. 

m

3

 - la 

Tam Faydalı 

---

 

162

Mingə-

çevir

1953 Kür 

83 

625  1607

0

7410 

Şəmkir 1980 Kür  158  116 2677 

1425 

Varvara 1956  Kür 

18,5  22,5 60  10 

Ağstafa 1969 Ağstafa  

479,5 6,3  120 

109 

Yenikənd 2000  Kür 

. 

78,0  158,

1

136,3 

«Araz »su    1971 

Araz 

777,7 

145,0 

1350  1150 

Mil – 

Muğan 

1971 Araz  . 

4,5  12 . 

Xaçınçay 1964  Xaçın 

509,5 1,76 23 20 

Nohur-

qışlaq 

1951 Dəmirap

aranVən-

dam   

700 1,96 

16 

10 

Bolqarçay 1965  Bolqarça

65 2,00 

12 

11 

Pirsaat 1964 Pirsaat 

 

80 2,34 

16,9 

11,9 

Axıncaçay 1965 

Axınçaça 585 0,92 

14 

12 

Ceyranbat 1958 Samurça

28 

13,9 180 150 

Aşağı 

Könd. 

1980 Köndələn

çay 

. 0,12 

2,1 

1,7 

Sərsəng 1976 Tərtər 726  13,85 

560 

500 

Madagiz 1975  Tərtər . 

0,80 5,5 3 

Xanbulanç 1976 Bəşəru 74 

2,74 52 45 

Lovain 1970 Lovayşar

d

. 1,27 

6,3 

6,2 

Uzunoba 1961  Naxçıva

. 1,20 

9,0 

8,3 

Nəhrəm 

(

i)

1965 

Əlincəça

. 0,85 

6 

6 

Sirab 1979 

Naxçıva

. 1,54 

12,7 

11,6 

Arpaçay 1977  Arpaçay 955 

6,3  150 140 

Qalacux 1986  Qaraçay . 

1,20  7  6 

Viləşçay 1989  Viləşçay . 

2,50  46  38 

Candargöl  . 

Göl  su  

anbarı 

288 12,5 

52 

- 

Yekəxana 1962  Dəvəbata

nçaydan 

- 3.70 

1,9 

1,8 

 

Sovet  dövründə  bu  su  anbarı  yenidən tikilərək  həcmi  3  dəfə  böyüdülmüşdür.Qanlı – Göl  XIX əsrdən  158  

su  anbarından  qalan  yeganə  su  anbarı  olub  indi   də  fəaliyyət  göstərir.(Ş.Xəlilov ,2003). 

Respublikamızda  1950 – ci  ildən  sonrakı  dövrlərdə  il  ərzində  və  ərazi  üzrə  qeyri – bərabər  paylanan  

çay  su  ehtiyatından  səmərəli  istifadə  etmək  məqsədilə  su  anbarları  yaradıldı.Bu  su  anbarlarından  suvar-

ma  kanalları  vasitəsilə  şoran  torpaqların  meliorasiyası  və  suvarılması  yerinə  yetirilmişdir. Bu  məqsədlə  

respublikamızda  50- yə  qədər  su  anbarı  tikilmiş, bir  çox suvarma  kanalları  və  kollektorları  istifadəyə  ve-

rilmişdir. 

1953- cü  ildə  Kür  çayı  üzərində  həcmi  16  km

3     

olan  Mingəçevir  su  anbarının  tikilməsi  respublikada  

suvarma  və  energetika  problemlərinin  həllində  mühüm  rol  oynayır.Bu  su  anbarından  suvarma  məqsədilə  

ayrılan  iki  iri  kanal  (yuxarı  Qarabağ  - su  buraxma  həcmi  - 130 m/

3

  s. və  Yuxarı  Şirvan  - 78 m

3

 / s  ) ha-

zırda  550  mln. hektar  əkin  sahəsinin  suvarılmasına  imkan  verir. 

1982 – ci  ildən  Şəmkir  su  anbarı , 2000 – ci  ildə  isə  Yenikənd  su  anbarı  istifadəyə  verildi.Bu  iki  iri  

su  anbarı  Kür  çayının  çoxillik  axımını  tənzimləməyə  şərait  yaratdı. 

Kür  çayının  axım  rejimini  tənzimləməkdə  onun  qolları  üzərində  tikilən  su  anbarları  da  az  rol  oyna-

mır.Onlardan  ən  böyükləri Sərsəng, Ağstafa, Xaçınçay, Axıncaçay  su  anbarlarını  göstərmək  olar. 

Bir  sıra  su  anbarları  bilavasitə  Xəzərə  tökülən  çaylar  üzərində  yaradılmışdır.Onlardan  ən  irisi  Ceyran-

batan  su  anbarı  olub  1958- ci  ildə  Abşeron  yarımadası  ərazisindədir.Samur – Abşeron  kanalı  ilə  qidala-

---

 

163

nan  bu  su  anbarı  Bakı  və  Sumqayıt  şəhərlərinin  su  təchizatınıda  istifadə  olunur, 16 min  ha  torpaq  sahəsi  

suvarılır. 

1964 – cü  ildə  Pirsaatçay  üzərində  sahəsi  2,34km

2

   olan  su  anbarı  istismara  verildi  , hazırda  o , tam  

lillənmə  mərhələsindədir. 1965 – ci  ildə  tikilən  Bolqarçay  su  anbarı  da  eyni vəziyyətdədir.1976 –cı  ildə  

Başaryuçay hövzəsində (Lənkəran  təbii vilayyətində) sahəsi  2,46 km

2

, həcmi  45 mln  m

3 

olan

  

 Xanbulançay  

su  anbarı  yaradıldı. 

1971 – ci  ildə  Araz  çayı  üzərində «Araz» su  qovşağı  yaradıldı.Su  qovşağından  aşağı  Araz  çayının  axı-

nının  həcmi  sol  qolları -  Əlincəçay, Qaradərə, Gilgilçay, Meğriçay, Oxçuçay, Həkəri, Bazarçay, Quruçay, 

Köndələnçay  və  İran  tərəfdən  axan  sağ  qolların  hesabına  artır. Əgər  su  qovşağına  qədər  illik  axımın  

həcmi  6007  mln m

3  

- dursa  layihələşdirilən  Xudafərin  su  qovşağının  stvorunda  bu  rəqəm  8306  mln  

 

m

3

 – 

a,  mənsəbində  isə  8990  mln  m

3  

- a  çatır. «Araz»  su  qovşağından  Xudafərin  su  qovşağına  qədər  axımın  

artımı  2299  mln  m

3

  təşkil  edir. ( Ş.Xəlilov, 2003). 

Araz  çayının  sol  qollarının  sularından  Naxçıvan  MR – nin  ərazisində  suvarmada  istifadə olunur. Arpa-

çay  üzərində  2  su  anbarı  tikilmişdir. Arpaçay  su anbarı (1980) və  Reçut  su  anbarı  ( Ermənistanda ) . Arpa-

çay  su anbarı (150 mln m

3 

) Şərur  rayonunda  30  min  ha  torpaq  sahəsini  suvara   bilərdi. Lakin  Keçumçay  

su  anbarından  xüsusi  kanala  Arpaçayın  suyunun  40 % -nin  Göyçə  gölünə  axıdılmasilə  əlaqədar  MR – i 

nəzərdə  tutulan  qədər  suvarma  suyu  ilə  təmin  etmək  mümkün  olmadı. (Ş.Xəlilov, 2003 ). 

Naxçıvançay  üzərində  8 su  anbarı  tikilmişdir.Onlardan  4-ü  çayın  yuxarı  axınında  yaradılmışdır: 3 Bata-

bat  su  anbarları ( ümumi  həcmi  3,6 m

3    

) və  su  anbarına  çevrilən  Qanlı – Göl  gölü ( 1,6  mln m

3   

), 4 su  

anbarı  da  subasardan  kənarda ( doldurulan ) hövzənin  aşağı  hissəsində  tikilmişdir: Uzunoba ( 9 mln m

3

 ) , 

Nehrəm – yeni ( 6 mln .m

3

) , köhnə  Nehrəm ( 2,4  mln.m

3

) və  Qahab  su  anbarı  (1,1 mln.m

3

).