MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

 

Ağac emalı  və sellüloz - 

kağız sənayesi  müəssisələri  tərəfindən  atmosferə    buraxılan  xarakterik   çirkləndirici  maddələr  bunlardır:  

bərk (sulb)  maddələr  (29,8 %),  karbon  qazı  (28,2 %), kükürd  anhidridi  (26,7 %),  azot  oksidləri  (7,9 %),  

toluol  (1 %),  hidrogen sulfid  (0,9 %),  aseton  (0,5 %),  ksilol  (0,45 %),  butilasetat (0,4 %),  etilasetat (0,4 

%),  formaldehid  (0,1 %),  metilmerkaptan (0,2 %). 

 

---

 

115

İstilik  elektrik  stansiyaları ( İES ) 

İES –lərin  ətrafı  həmişə  ziyanlı  aerozolla  daha  zəngin  olur.  Pirogen  mənşəli  aerozolların  miqdarı  sərf  

olunan  yanacaq  növündən  asılı  olaraq  həm  kəmiyyət,  həm  də  keyfiyyətcə  dəyişir. Azərbaycanın böyük 

(iri) İES-ləri (1 mln.MVt)  Abşeron  rayonunda,  Mingəçevir  şəhəri  yaxınlığında (Azərbaycan  İES) və  Əli – 

Bayramlı  şəhərinin  10 – 15 km – yində (Əlibayramlı  İES)  yerləşir.Azərbaycanın  bütün  İES – ri  yanacaqla  

(mazut)  və  qazla  işləyir.Mazutun  kükürdlülük  dərəcəsi  2%  təşkil  edir.Tüstü  borularından  atmosferə  sut-

kada  700-1000  ton  kükürd  və  azot  oksidləri  atılır.Azərbaycanın  iri  İES  - nin  borularının  hündürlüyü  

100-330m, kiçik  İES  və  iri  istixana  borularının  hündürlüyü  isə  50-10 m olur. Azərbaycan  İES-i ətrafında 

3-5km radiusunda havada CO

2

  - in  qatılığı  yüksək  həddə  çataraq  0.4 – 0.6 mq/m

3

 təşkil  etmişdir. 

Tədqiqatların  nəticələri  göstərdi  ki, kükürd  qazının, azot  2- oksidin  və tozun  qatılığının  zonal  yayılması  

qanunauyğun  olaraq  stansiyanın yerləşdiyi  mənbədən  2,5 – 3 km  məsafədə  maksimum  çirklənmə  müşahidə  

edilir.

 

Azərbaycan  İES –də   (Mingəçevir)  qaz  işlədilərsə  adambaşına  ildə  250 – 300 kq  his  düşər,  mazut-

dan  istifadə  zamanı  bu  rəqəm  5  dəfə  yüksək  olar. 

Azərbaycan  İES – də   əsas  yanacaq  kimi  qazdan  (80 – 87 %), ehtiyat  yanacaq  şəklində  mazutdan  isti-

fadə   (13 - 20 %)  nəzərdə  tutulur. Təəssüf  ki,  1986 – cı  ildən   bəri  yüksək  kükürdlü  (4 % - ə  qədər)  ma-

zutdan  istifadə  edilir.