MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

13.6. Otlaqlardan istifadənin ekoloji problemləri  

Respublikanın təbii yem bitkiləri yayılan  əraziləri mövsümi istifadə edilən yay-qış otlaqlarından, 

biçənəklərdən və ilboyu istifadə edilən kəndətrafı örüşlərdən ibarətdir. Bu təbii biosenozların respublikamızın 

təbii sətrvətləri içində xüsusi yeri olmuş, böyük maraq doğurmuş  və uzun illər öyrənilmişdir (F.D. Ayvazov, 

1989; A.Ə.Behbudov, 1986; B.Ə.Budaqov, İ.M.Hacıyev, 1990; V.D.Hacıyev, 1970; Ş.G.Həsənov, R.Ə.Əliyeva, 

Q.Ş. Məmmədov, 1976; Ş.G.Həsənov, Q.Ş.Məmmədov, 1978;  Q.Ş. Məmmədov, 1977, 1980, 1981, 1983, 

1984, 1985, 1987, 1988, 1989, 1990, 1992, 1994, 2000, 2001; Q.Ş.Yaqubov, 1975). Bu kateqoriyadan olan tor-

paqlar öz hüquqi rejiminə görə bir qədər fərqli cəhətlərə malikdir. Belə ki, yay və  qış otlaqları dövlət 

mülkiyyətində saxlanılmaqla fiziki və hüquqi şəxslərə  qısa və uzunmüddətli istifadəyə verilir. Biçənək və 

kəndətrafı örüşlər isə ümumi istifadəyə verilməklə bələdiyyə mülkiyyətində saxlanılmışdır.  

Təbii yem sahələrinin ümumi sahəsi 3396,4 min hektar olub, respublika ərazisinin 39,3%-ni təşkil edir. 

Bundan 113,4 min hektarı biçənəklər, 1460 min hektarı  qış otlaqları, 589,5 hektarı yay otlaqları, 1233,4 min 

hektarı isə kəndətrafı örüşlərdən ibarətdir. Bu bölgü təbii-iqtisadi rayonlar üzrə 15.2. saylı cədvəldə verilmişdir.  

Bütövlükdə Azərbaycan ərazisində yay və qış otlaqlarının ümumi sahəsi 2049,5 min hektar olub, bu təbii 

yem sahəsi bitki formasiyalarının təbii strukturuna ziyan yetirmədən və özünün bərpa olunma imkanını saxla-

maqla optimal ölçülərdə 2 milyon baş heyvanı yem ilə  təmin etmək imkanındadır. Nəzərə alsaq ki, 

otlaqlarımızın bir qismi erməni işğalçılarının müvəqqəti olaraq nəzarti altındadır və respublikamızda 8 milyona 

yaxın iri və kiçik buynuzlu heyvan vardır, bu yay və qış otlaqlarının həddən artıq yüklənməsinə səbəb olmuşdur. 

Təbii yem sahələrində izafi otarma ilə  əlaqədar yükün artması, ekoloji baxımdan kənar müdaxilələrə daha 

həssas olan Azərbaycanın alp və subalp çəmən və çəmən-bozqırlarında daha ağır vəziyyət yaratmışdır. 

 

Cədvəl 13.2.