MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

XIV Fəsil 

 

AZƏRBAYCANDA MEŞƏ ÖRTÜYÜNÜN  

MÜHAFİZƏSİ VƏ BƏRPASI 

 

14.1. Təklif olunan xüsusi mühafizə təbiət obyektləri 

Hazırda insanın  ətraf mühitə  təsirinin gücləndiyi bir dövrdə çox vaxt təbiətdə ekoloji müvazinətin 

pozulması müşahidə edilir. Xeyli meşə sahələri məhv edilərək, yaşayış  məntəqələri və  şum altında istifadə 

olunur, otlaqlar sıradan çıxır. Bununla əlaqədar olaraq təbiətin bu və ya digər dərəcədə ilkin vəziyyətdə qalmış 

ərazilərinin, obyektlərinin yaxşı qorunub saxlanması günün vacib problemi kimi qarşıya çıxır. Belə sahələrdə 

indiyə  qədər yoxa çıxmaq qorxusu olan bitki və ya heyvan növləri, bütöv təbii ekosistemlər (landşaftlar), su 

mənbələri qalmışdır.  

Təbiətin mühafizə edilmə formalarının qarşıya qoyduğu konkret vəzifələri müxtəlif olsa da, məqsəd eyni 

olub elmi, tarixi, təsərrüfat və estetik əhəmiyyət kəsb edən bu və ya digər təbii kompleksi, bitki və heyvan 

növünü dağılmaqdan, məhv olmaqdan qoruyub saxlamaqdır. Təbiətin qorunub saxlanan formalarından 

qoruqları, yasaqlıqları, milli parkları, ayrı-ayrı qiymətli təbiət obyektlərini göstərmək olar.  

Qoruqlar təbiətin canlı laboratoriyası sayılır. Qoruq ərazilərində insanın bütün təsərrüfat fəaliyyəti 

dayandırılır və orada yalnız mühafizə və elmi tədqiqat işləri aparılır.  

Yasaqlıqlar qoruqdan fərqli olaraq hansı təşkilatın ərazisində yerləşirsə, həmin təşkilata baxır (məs. fermer, 

meşə  təsərrüfatı  və s.). Yasaqlıqlarda ovetmə, mal-qara otarma, yer şumlamaya qismən icazə verilə bilər. 

Yasaqlıqda bütün təbiət kompleksi deyil, onun ayrı-ayrı komponentləri qorunur.  

Respublikamızda flora və faunanın mühafizə olunub saxlanması məqsədilə 5 milli park, 14 dövlət qoruğu 

və 18 yasaqlıq yaradılmışdır.  

Apardığımız tədqiqatlar nəticəsində respublikamızın müxtəlif təbii zonalarında nisbətən öz ilkin vəziyyətini 

saxlamış, lakin məhv olmaq təhlükəsi olan qiymətli meşə obyektləri aşkar edilmişdir. Onların mühafizəsi 

məqsədilə yeni qoruq, yasaqlıq və qiymətli meşə obyektlərinin təşkili üzrə tövsiyələr hazırlanmışdır. Aşağıda 

respublika ərazisində aşkar etdiyimiz qoruq, yasaqlıq və qiymətli meşə obyektlərinin qısa xarakteristikası verilir.