MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud
Azərbaycan Respublikası Nazirlər
Yüklə 4,78 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Arxeoloji abidələr
- 19.2. Azərbaycanda beynəlxalq turizmin vəziyyəti
|
Azərbaycan Respublikası Nazirlər
Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli 132 saylı qərarı ilə təsdiq edilmişdir.
mədəniyyət abidələrinin siyahısı Cədvəl 19.4. Memarlıq abidələri Abid
ənin in ve ntar № si
Abidənin adı
1 2
3 4 1. «Atəşgah» məbəd kompleksi XVIII əsr Bakı şəhəri, Suraxanı rayonu 2.
«İçəri-şəhər» memarlıq – şəhərsalma kompleksi VI-XIX əsrlər Bakı şəhəri,Səbail rayonu 2.1 Məhəmməd məscidi 1078-1079-cu illər M.Mansur küçəsi, 42 2.2 Qız qalası VI-XII əsrlər A. Zeynallı küçəsi 3.
Şirvanşahlar sarayı kompleksi XIII-XV əsrlər Bakı, Qala döngəsi 76 3.1 Şirvanşahlar yaşayış binası XV əsr
3.2 Divanxana
XV əsr 3.3 Şah məscidi 1441-1442-ci illər
3.4 Seyid Yəhya Bakuvinin türbəsi
XV əsr 3.5 Şirvanşahların türbəsi 1435-1436-ci illər
3.6 Murad darvazası 1585-ci il
3.7 Hamam
XV
əsr 3.8 Key
Qubad məscidinin qalıqları XV əsr
4 Xəzəryanı müdafiə qurğuları. Qalalar, karvansaralar və ovdanlar kompleksi İlk orta əsrlər – XVIII əsr Xəzər dənizinin qərb sahili 4.1 Böyük Mərdəkan qəsri XIII-XIV əsrlər Mərdəkan qəsəbəsi 4.2 Kiçik Mərdəkan qəsri XII-XIV əsrlər Mərdəkan qəsəbəsi 4.3 Ramana qəsri XII-XIV əsrlər Ramana qəsəbəsi 4.4 Nardaran qəsri XIV əsr Nardaran 4.5 Bayıl qəsri 1234-1235-ci illər Bakı buxtası 1 2 3 4
4.6 Beşbarmaq səddi Orta əsrlər Dəvəçi rayonu 4.7 Çıraqqala V-VI əsrlər Dəvəçi rayonu 5 Qulu Musa oğlu türbəsi 1314-cü il Ağdam rayonu, Xaçın Türbətli 381
kəndi 6. «Allah-Allah» türbəsi və Nüşabə qalası 1322-ci il Bərdə şəhəri 7. Sınıq-körpü II əsr Qazax rayonu 8. Məbəd V əsr Qax rayonu,
Ləkit kəndi 9 Xınalıq kəndi XVII-XIX əsrlər Quba rayonu, Xınalıq kəndi 10. Gəncəsər monastrı 1238-ci il Kəlbəcər rayonu, Vəngli kəndi
11. Xudavənd monastrı XIII-XVII əsrlər
Kəlbəcər rayonu, Tərtər çayının sahilində 12. 11 tağlı Xudafərin körpüsü XI-XII əsrlər Cəbrayıl rayonu 13. 15
tağlı Xudafərin körpüsü XIII əsr Cəbrayıl rayonu 14. Lahıc Dövlət Tarix- Mədəniyyət Qoruğu XV-XIX əsrlər İsmayıllı rayonu, Lahıc qəsəbəsi 15. Yusif Küseyir oğlu türbəsi 1161-1162-ci illər Naxçıvan şəhəri 16. Möminə Xatun türbəsi 1186-1187-ci illər
Naxçıvan şəhəri 17. Qarabağlar Tarix Memarlıq Kompleksi XII-XIV əsrlər Şərur rayonu, Qarabağlar kəndi
18. Gülüstan türbəsi XIII əsr Culfa rayonu,
Cuğa kəndi 19. Ordubad Tarix-Mədəniyyət QoruğuXV-XIX XV-XIX əsrlər Ordubad şəhəri
20. «Yuxarı Baş» Tarix- Memarlıq Qoruğu və Şəki Xan sarayı XVIII-XIX əsrlər Şəki şəhəri 21. Şuşa Tarix-Memarlıq Qoruğu XVIII-XIX əsrlər
Şuşa şəhəri
Abi-
dənin inven-
tar №si
Abidənin adı Tarixi Yerləşdiyi ünvan 1 2
3 4 22 Azıx mağara düşərgəsi Paleolit dövrü Füzuli rayonu 23 Tağlar mağara düşərgəsi Paleolit dövrü Füzuli rayonu 24 Damcılı mağara düşərgəsi Paleolit dövrü Qazax rayonu, Daşsalahlı kəndi 25 Qazma mağara düşərgəsi Paleolit dövrü Şərur rayonu, Tənənəm kəndi 26 Qobustan Dövlət Tarix- Bədii Qoruğu Mezolit-orta əsrlər
Bakı şəhəri Qaradağ rayonu 27 Əliköməktəpə yaşayış yeri Eneolit dövrü Cəlilabad rayonu 28 Çalağantəpə yaşayış yeri Eneolit dövrü Ağdam rayonu, Əfətli kəndi 382
29 Leylantəpə yaşayış yeri Eneolit dövrü Ağdam rayonu Kuzanlı kəndi 30 Töyrətəpə yaşayış yeri Neolit-tunc dövrü Ağstafa rayonu, Aşağı-Göycəli kəndi
31 Mişarçay yaşayış yeri Eneolit-ilk Dəmir dövrü Cəlilabad şəhərinin cənubunda 32 Baba dərviş yaşayış yeri (3 abidə) tunc dövrü Qazax rayonu, Dəmirçilər kəndi 33 I Kültəpə yaşayış yeri Eneolit-tunc dövrü
Babək rayonu, Kültəpə kəndi 34 II Kültəpə yaşayış yeri tunc dövrü Babək rayonu, Aşağı-Uzunoba kəndi
35 Sərkərtəpə yaşayış yeri tunc dövrü Xaçmaz rayonu, Sərgər təpə 36 Üzərliktəpə yaşayış yeri tunc dövrü Ağdam şəhəri 37 Kültəpə yaşayış yeri ; Qarabulaq nekropolu; II Maxta yaşayış yeri tunc dövrü Şərur rayonu, Maxta kəndi 38 Gəmiqaya, qayaüstü təsvirlər tunc dövrü Ordubad rayonu 39 Sarıca Minbərək nekropolu, Minbərək yaşayış yeri və kurqanlar tunc dövrü; eneolit dəmir dövrü Qax rayonu Minbərək düzü 40 Qədim Naxçıavan şəhə- rinin xarabalıqları (9 abidə)
E.ə.II minillik- orta əsrlər Naxçıvan şəhəri 1 2
3 4 41 Borsunlu kurqanları (2 ədəd)
Tunc və ilk dəmir dövrü Tərtər rayonu, Borsunlu kəndi 42 Məbəd Son tunc-ilk dəmir dövrü Xanlar rayonu, Zazalı kəndinin qərbində 43 Xocalı kurqanları Tunc-ilku dəmir dövrü Xocalı rayonu 44 I
Şaxtaxtı məbədi, II Şaxtaxtı məbədi E.ə. III-I minilliklər Şərur rayonu, Şaxtaxtı kəndi 45 Oğlanqala yaşayış yeri Tunc dövrü-ilk dəmir dövrü Şərur rayonu, Oğlanqala kəndi 46 Qədim yaşayış yeri və qəbirstanlıq (Çoban daşı)
Tunc-ilk dəmir dövrü
Ağstafa rayonu, Dağ Kəsəmən K. 47 Böyük Qalaça Tunc-ilk dəmir dövrü
Gədəbəy rayonu Söyüdlü kəndi 48 Niftalı kurqanları tunc dövrü
Cəbrayıl rayonu, Xubyarlı kəndi 49 Qızılburun yaşayış yeri, I-II Qızılıbulaq məbədləri tunc dövrü Babək rayonu 50 Çalxanqala qalası, Çalxanqala kurqanları tunc dövrü Babək rayonu Çalxanqala kəndi 51 Xoşbulaq kurqanları Son tunc-ilk dəmir dövrü Daşkəsən rayonu, Xoşbulaq kəndi 52 Xarabagilan şəhərinin qalıqları Son tunc-ilk dəmir dövrü Ordubad rayonu, Yuxarı Aza kəndi
383
53 Kiş yaşayış yeri, Kiş məbədi Antik dövr- orta əsrlər Şəki rayonu, Kiş kəndi
54 Qədim Qəbələ şəhəri, Səlbir qala Antik dövr- orta əsrlər Qəbələ rayonu 55 Qədim Şamaxı şəhəri Antik dövr- orta əsrlər Şamaxı şəhəri 56 Qədim qəbirstanlıq, məbəd və yaşayış yeri Antik dövr Ağsu rayonu, Nüydü kəndi 57 Çanaxır təpələri Antik dövr-
orta əsrlər Xaçmaz rayonu, Çanaxı kəndi 58 Babatəpə yaşayış yeri Antik dövr Şərur rayonu, Yurdçu kəndi 59 Köhnə Gəncə Orta əsrlər Gəncə şəhəri yaxınlığında 60 Beyləqan yaşayış yeri (Örənqala) Orta əsrlər Beyləqan rayonu, Kəbirli kəndinin cənubunda 61 Köhnə Bərdə Orta əsrlər Bərdə rayonu 62 Qədim Şəmkir şəhəri Orta əsrlər Şəmkir şəhərinin yaxınlığında 63
Şabran Orta əsrlər Dəvəçi rayonu, Şahnəzərli kəndi 64
Əlincə qalası VII-XII əsrlər Culfa rayonu, Xanəgah kəndi 65 Gilgilçay istehkamları kompleksi Orta əsrlər Dəvəçi rayonu, Gilgilçay çayının sahilində 19.2. Azərbaycanda beynəlxalq turizmin vəziyyəti Azərbaycanda beynəlxalq turizmin statistikası üzrə dəqiq məlumatların olmaması turizm sahəsində mövcud vəziyyəti təhlil etməyi çətinləşdirir. C.A.Məmmədov, H.B.Soltanova, S.H.Rəhimovun (2002) müxtəlif mənbələrdən əldə etdiyi məlumatlara görə 1997-ci ildən etibarən Azərbaycana gələn xarici turistlərin sayı artmağa başlamışdır. Belə ki, əgər 1996-cı ildə respublikamıza gələn turistlərin sayı 90 min nəfər idisə, 1997-ci ildə 306, 2000-ci ildə 681 min nəfərə çatmışdır. Qeyd edək ki, Azərbaycana gələn turistlərin böyük əksəriyyətini MDB ölkələrindən gələnlər təşkil edir. (Cədvəl 19.5) Cədvəldən göründüyü kimi 1997-ci ildə MDB ölkələrindən respublikamıza gələnlərin sayı 132 min nəfər olmuşsa, 2000-ci ildə bu rəqəm 2,6 dəfə artaraq 346,5 min nəfərə çatmışdır.MDB ölkələrindən gələnlərin əksə- riyyətini Rusiya, Ukrayna, Orta Asiya respublikaları və Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlılar təşkil edir. Ölkəmizə gələn xarici qonaqlar içərisində ikinci yeri tutan İran İslam Respublikası vətəndaşlarına məxsus- dur. Əgər 1997-ci ildə İrandan Azərbaycana 103,7 min nəfər qonaq gəlmişsə, 2000-ci ildə onların sayı 2,3 dəfə artaraq 242,3 min nəfərə çatmışdır. İrandan Azərbaycana gələnlərin əksəriyyətini sərhədyanı ticarət məqsədilə gələnlər təşkil edir. İranla müqayisədə Türkiyədən Azərbaycana gələn turistlərin sayı azdır və azalmağa doğru gedir. Belə ki, əgər 1997-ci ildə Türkiyədən Azərbaycana 28,7 min nəfər qonaq gəlmişdirsə, 2000-ci ildə bu rəqəm 2,3 dəfəyə qədər azalaraq 12,7 min nəfər olmuşdur. Avropa ölkələrindən, həmçinin ABŞ, Kanada və İsraildən respublika- mıza gələnlərin sayı 1997-ci ildən azalmağa başlamışdır. Azərbaycana gələn turistlərin sayı 1997-ci ildən bəri dinamik surətdə artsa da, onlara göstərilən xidmətlərin azalması müşahidə olunur. Əgər 1997-ci ildə gəlmə turizmindən daxil olmalar 162, 2000-ci ildə bu rəqəm 2,6 dəfəyə yaxın azalaraq 63 mln. ABŞ dolları həcmində olmuşdur. 19.6 saylı cədvəldən göründüyü kimi Azərbaycana sırf turizm məqsədilə (turizm firmalarının xətti ilə) gələn- lərin sayı o qədər də çox deyil. Belə ki, 1997-ci ildə respublikamıza sırf turizm məqsədilə gələn qonaqların sayı 22507, 1999-cu ildə isə bu rəqəm təqribən 2 dəfə azalaraq 11365 nəfər olmuşdur. Bu vəziyyət Azərbaycandan xarici ölkələrə gedənlərin sayında da özünü biruzə verir. (Cədvəl 19.5). Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən 2000-ci ildə ölkəmizdən xarici dövlətlərə turist kimi gedənlərin çoxu MDB ölkələrinə, İran, Türkiyə və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə üstünlük vermişdir. (Məmmədov, Soltanova, Rəhimov, 2002). Müəlliflərin fikrincə, son illər Azərbaycandan xarici ölkə- lərə səfər edənlərin sayının azalmasının əsas səbəbi turist xidmətlərinin qiyməti, əhalinin əksər hissəsinin gəlir- ləri ilə uyğunlaşmamasıdır.
|