“Mən fəxr edirəM ki, AzərbAycAnlıyAM!”

quŞlArın qArıŞıq HelMinTOzlArı 

(ASkAridiOz, kAPillyAriOz) və OnlArın yAyılMASı 

Bayramov S.Y., baytarlıq elmləri namizədi 

Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Baytarlıq İnstitutu

AÇAr SÖzlər: helmintozlar, askaridioz, kapillyarioz, ekstensivlik, intensivlik

keyWOrdS: helminthosis, capillarios, ascaridios, extensivity, intensivity

---

37

Elmi-praktik jurnal   

bAyTArlıq

luq təsərrüfatlarında aparılan yarma müayi-

nələri  zamanı  askaridioz  və  kapillyariozla 

qarışıq invaziya aşkar edilmişdir.

Əsasən 3-4, 6-8 aylıq quşlar qeyd olunan 

helmintozlara daha cox yoluxur və buna da 

Ascaridia  qalli  və  Capillaria  obsiqnata 

növləri daha cox səbəb olur. 

İsmayıllı rayonunun quşçuluq təsərrüfat-

larında yoluxmanın ekstensivliyi kapillyari-

oza görə 54,1%, askaridioza görə isə 58,8% 

olduğu  müəyyən  edilmişdir.  Yarma  müa-

yinəsinə əsasən isə yoluxmanın intensivliyi 

kapillyarioza görə 20-450 ədəd, askaridioza 

görə isə 1-65 ədəd olmuşdur. 

Göygöl  rayonunun  fərdi  fermer  quşçu-

luq  təsərrüfatlarında  apardığımız  koproloji 

müayinələrə görə kapillyarioz 49,6%, aska-

ridioz  isə  54,6%  təşkil  etmişdir.  Yarma 

müayinəsinə  görə  isə  invaziyanın  intensiv-

liyi  kapillyarioza  görə  17-423  ədəd, 

askaridilərə  görə  isə  1-150  ədəd  olmuşdur. 

Bir təsərrüfatda isə müayinələr zamanı heç 

bir invaziya aşkar edilməmişdir.

Quşların kapillyari və askaridilərlə yolux-

masına səbəb onların yetişdirilmə texnologi-

yası, saxlanma şəraiti və yemləndirilmə sidir. 

Məlumdur  ki,  qəfəs  şəraitində  yetişdirilən 

quşlar heç bir invaziya ilə yoluxmurlar.

Müayinələr zamanı müəyyən edilmişdir 

ki,  quşlar  askaridioz  və  kapillyarioza  eyni 

vaxtda, yəni qarışıq halda da yoluxurlar. Bu 

cür  qarışıq  invaziyalar  monoinvaziyaya 

nisbətən  sahib  üçün  daha  təhlükəli  olur, 

quşlar  bu  xəstəliyi  ağır  keçirir,  patoloji 

vəziyyət  gərginləşir,  həyat  fəaliyyəti,  məh-

suldarlığı azalır, ölüm halları artır. Parazito-

senoz elmi yeniliklərlə bərabər böyük prak-

tiki əhəmiyyət kəsb edir, həmin xəstəliklərə 

qarşı  kompleks  mübarizə  və  profilaktika 

tədbirlərinin  işlənib  hazırlanmasına  və  tət-

biqinə elmi əsas verir. 

Tədqiqatlar göstərdi ki, hazırda aparılan 

müalicə və profilaktika tədbirlərinə baxma-

yaraq təsərrüfatlarda helmintlər geniş yayıl-

maqdadır.  Qeyd  edilən  xəstəliklərə  qarşı 

müalicə,  profilaktika,  baytarlıq-sanitariya 

tədbirləri tam olaraq aparılmır. Bunun nəti-

cəsi  olaraq  quşçuluq  təsərrüfatlarında  hələ 

də müxtəlif qarışıq invaziyalara rast gəlinir.

Beləliklə,  təsərrüfatlarda  helmintozlara, 

onların törədicilərinə qarşı kompleks müalicə, 

profilaktika və baytarlıq-sanitariya tədbirləri 

işlənib  hazırlanmalı  və  tətbiq  edilməlidir. 

Onun  üçün  də  geniş  spektrə  malik  yeni 

dərman preparatlarının istehsalına və təsər-

rüfatlarda tətbiqinə ehtiyac vardır.