İRƏvan türkləRİNİN ƏDƏBİ MƏtbuat abiDƏSİ
Yüklə 0,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1
İRƏVAN TÜRKLƏRİNİN ƏDƏBİ MƏTBUAT ABİDƏSİ “LƏK-LƏK” JURNALI BAKI – 2008 2
Məsləhətçilər: Şamil Vəliyev İsrafil Məmmədov Elmi redaktoru: İsrafil Abbaslı İrəvan türklərinin ədəbi mətbuat abidəsi “Lək-lək” Transliterasiyanın , ön sözün və lüğətin müəllifi Ziyəddin Məhərrəmov, filologiya elmləri namizədi. “Açıq dünya” jurnalı nəşriyyatı, Bakı, 2008, 149 səh.
yurdu İrəvanda 1914-cü il fevral ayının 22-dən həmin ilin 30 iyunundadək nəşr olunmuş, cəmi 12 nömrəsi işıq üzü görmüş “Lək-lək” (əslində senzura sənədlərində “Leylək” (Aist) jurnalının ərəb qrafikalı əlifbadan transliterasiyasıdır. “Lək-lək” “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbi ənənələrini davam etdirmişdir. Jurnalının naşir və redaktoru Mirməhəmməd Mirfətullayev və Cabbar Əsgərzadə olmuşdur, jurnal İrəvandakı “Luys” mətbəəsində çap edilmişdir. Onun nəşrinin dayandırılması ilə bağlı müəllifin qeydləri vardır. Həmin dövrün ictimai-siyasi, ədəbi və mədəni hadisələri ilə yaxından tanış olmaq mümkündür.
AB. 022619- 5 -08 “Açıq dünya”- 2008 Tərtib, ön söz və lüğət Z. Məhərrəmov, 2008.
3
XIX əsrin axırlarında qədim İrəvan quberniyasının və xanlığınin ctimai-siyasi və mədəni həyatında mühüm idəyişiklər baş verməkdə idi. Görkəmli və qabaqcıl maarifçilərin səyi sayəsində Irəvan şəhərində Azərbaycan dilində dərsliklərin meydanə gəlməsi, kitab nəşri , xarici ölkələr ədəiyyatına dair tərcümə əsərlərinnin işıq üzü görməsi xüsusilə maraq doğururdu. Bu faydalı iş üç istiqamətdə inkişaf etdirilirdi. İrıvanın hüdudlarından kənarlarda yerli müəlliflərin kitabları nəşr olunurdu. Müəlliflər işıq üzü görən əsərlərinin Təbriz, Tehran, Tiflis, Baxçasaray və Bakı kimi şəhərlərdə çap olunmasına baxmayaraq, əsərlərinin adı ilə yanaşı doğma vətənləri İrəvanın adını müəllif kimi xatırladırdılar. Məsələn: Şair Arif İrəvani, şair və diplomat Fəxri Mirzə Abbas İrəvani, Molla Hacı İrəvani və onlarca başqa müəlliflər əslən İrəvandan olduqlarını göstərmişlər... Bu yazıda İrəvanda nəşrinə rəsmi icazə verilən jurnallar barədə söhbət açmaq oxucuların marağına səbəb olar. 1913-cü ildə “Lək-lək”in nəşrinə icazə verilməsi haqqında senzura sənədlərində Gürcüstan SSR Mərkəzi Dövlət Tarix Arxivindəki 480-ci fondun 1-ci siyahısının 968 nömrəli iş- qovluğunda İrəvan qubernatorunun “Lək-lək”i buraxmaq haqqında Mir Məhəmməd Mir Fətullayevə və Cabbar Əsgərzadəyə verdiyi 21 yanvar 1914-cü il tarixli şəhadətnaməsində jurnalın baş məqalələr, şeir, şəhər işləri, Qafqaz xəbərləri, teleqramlar, xarici və daxili xəbərlər, felyeton, təmsil, poçta qutusu, elanlar çapına icazə verilmişdir. İrəvanda “Lək-lək”(1914), “Bürhani-həqiqət” * (1917) jurnalları nəşr olunmuşdur. “Lək-lək” Ermənistanda türk dilində nəşr olunan ilk mətbuat orqanı, həftəlik məzhəkəli məcmuədir. Bürhani-həqiqət” İrəvanda ayda iki dəfə nəşr olunan ədəbi, siyasi, tarixi, elmi və fənni jurnalıdır. “Bürhani-həqiqət”jurnalın İrəvan şəhərindəki “Luys”mətbəəsində ilk nömrəsi 1 yanvar 1917-ci ildə, sonuncu nömrəsi isə elə həmin ilin iyununda çapdan buraxılmışdır. Sərlövhə altında “Etiraf, tərəqqi, etimad... hələlik ayda iki dəfə nəşr olunan ədəbi, siyasi, tarixi, elmi və fənni məcmuəsidir”. Müdiri və mühərriri Əli Hacı Zeynalabdınzadə Rəhimov (Məhzun), naşiri Həsən Mirzəzadə(Əliyev)dir. “Bürhani-həqiqət” jurnalının cəmi 9 nömrəsi işıq üzü görmüşdür. Həmin nömrələrdə əsasən bədii və publisistik materiallar dərc edilmişdir. “Bürhani-həqiqət”in səhifələrində Əli Məhzun, Cabbar Əsgərzadə Aciz İrəvani, Əbdülhəq Mehrülnisa, Səri Xanım, T.Fikrət, Ə.Sədi, Təhsin Nahid, H.Rəmzi, Təhsin İrəvani, Mirzə Cabbar Məmmədov və başqalarınin orijinal, iqtibas və tərcümə əsərləri çap olunmuşdur. Jurnal əsasən maarifçi-realist ədəbiyyatın mövqeyini müdafiə edirdi. “Bürhani-həqiqət” jurnalını nəşr etmək barədə Ə.H.Zeynalabdınzadəyə icazə verilməsi haqqında Gürcüstan SSR MDTA-də xüsusi qeyd də yazılmışdır. *
iyununda nəşr olunmuşdur. “Lək-lək” (əslində senzura sənədlərində “Leylək” (Aist) “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbi ənənələrini davam etdirmişdir. “Lək-lək” jurnalının naşir və redaktoru Mir Məhəmməd Mir Fətullayev və Cabbar Əsgərzadə olmuşdur, jurnal İrəvandakı “Luys” mətbəəsində çap edilirdi. Əvvəla, “Lək-lək” məcmuəsinin mühərrir və naşirləri barədə oxucularda bir qədər əhatəli təsəvvür yaratmaq məqsədəuyğundur. Zamanının istedadlı ziyalılarından olan, Tiflisdə, Bakıda, İrəvanda nəşr olunan “Molla Nəsrəddin”, “Tartan-Partan”, “Zənbur”, “Kəlniyət”, “Məzəli” “Bəhlul”, “Rəncbər”, “Zəngi”, “Qızıl Şəfəq” *
tanınan, xalqımızın maariflənməsi və istiqlaliyyəti uğrunda əlindən gələni əsirgəməyən Cabbar Əsgərzadənin yaradıcılıq fəaliyyəti Azərbaycan ədəbi ictimaiyyətinin yaşlı nəsillərinə bəllidir. Onun tərcümeyi-halının hamıya hələ tam aydın olmayan məqamlarını təfərrüatı ilə çatdırmaq məqsədilə ermənilərin tarix boyu müsəlmanların, o cümlədən də azəri türklərinin başına açdığı müsibətlərin acı nəticələrini ürək ağrısı ilə qələmə alan , bu dəhşətlərin təsvirini ictimaiyyətə mətbu sözlə çatdıran maarifpərvər və ictimai xadim olması barədə “Yazıçı” Nəşriyyatında görkəmli alim Zahid Əkbərovun 1991-ci ildə nəşr etdirdiyi “Cabbar Bağçaban” toplusunda daha ətraflı məlumatlar diqqətə çatdırılır.
* Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Mərkəzi Elmi Kitabxanası, Azərbaycanda Dövri Mətbuatı (1832-1920) biblioqrafiyası, Bakı, 1987, səh., 16,17.
* Gürcüstan SSR MDTA, f. 1183, iş 680, vərəq 9.
*
4 Müəllif göstərir ki, bütün şüurlu həyatını doğma xalqının azadlıq hərəkatına, maarifinə, mədəniyyətinə, incəsənətinə sərf edən C. Əsgərzadə öz dövrünün ziddiyyətlərindən baş çıxartmaqla, ədəbi fəaliyyətini xalqının gələcəyi naminə mütərəqqi amallara yönəltməyi, yaradıcılığında irəli sürdüyü, geniş kütlələrə təlqin etmək istədiyi vacib məsələləri işıqlandırsın. Bunun üçün İrəvanda türk dilində çıxan ilk mətbuat abidəsi “Lək-lək”in redaktoru olması, bu məcmuəni “Molla Nəsrəddin” jurnalının ənənələrinə sadiq olan bir tribunaya çüvirmək missiyası onun öhdəsinə düşmüşdü. “Lək- lək”in xalq qarşısındakı xidmətlərinin tarixi əhəmiyyətindən, ictimai-siyasi mahiyyətindən söhbət açan Z. Əkbərov yazır: “Lək-lək” nəşr olunduğu müddətdə Azərbaycan ictimai-siyasi və ədəbi fikrin inkişafına müəyyən kömək göstərmiş, azadlıq, tərəqqi və demokratiya ideyalarına xidmət etmişdir. Məcmuə ictimai-satirik və yumor dili ilə siyasi irticanı, geriliyi, ətaləti, cəhaləti özünə tənqid hədəfi seçmişdir. O, anlaşıqlıə dili və demokratik məzmunu sayəsində Zaqafqaziyada , ümumən Qafqazda olan azərbaycanlılar içərisində çox yayılmış nəşrlərdən biri olmuşdur” *
Yeri gəlmişkən qeyd edim ki, görkəmli tarixçi-alim, yorulmaz tədqiqatçı, Qərbi Azərbaycan ədəbi mühitinin çoxlarımıza istənilən səviyyədə bəlli olmayan müəyyən məqamlarına arayıb-axtardığı arxiv sənədlərindən aydınlıq gətirən İsrafil Məmmədov özünün bu yaxınlarda ictimai fikir tariximizin qəribsəyən üfiqləri seriyasından işıq üzü görən “İrəvan dəftəri” kitabının təkrar nəşri ilə oxucularımıza daha maraqlı məqamları xatırladır. Müəllif burada “İrəvanda Azərbaycan mətbuatı”, “Kitab nəşri”, “Dövri mətbuat”, “Molla Nəsrəddin” və ermənistan, “Lək-lək”, “Bürhani-həqiqət” məcmuələri başlıqları altında XİX əsrin sonu və XX əsrin başlanğıcında İrəvanda baş verən ictimai-siyasi olayların xronologiyasını vermişdir. Həmçinin o zamankı dünyada hökm sürən hərki-hərkiliyi, dini-xurafat buxovunda əzab çəkənlərin çıxılmaz vəziyyətini, “möminlərə” pənah gətirənlərin acı taleyinə, gedən proseslərə biganə qalan şəhvət düşgünlərinin heysiyyatsızlığını oxuculara çatdıran, bu eybəcərlikləri satira atəşinə tutan ədəbi-bədii materialları ümumiləşdirməklə həmin məcmuələrdə öz əksini tapan konkret faktlarla səciyyəvi təhlillər vermişdir.
redaksiyanın yerləşdiyi ünvanı bildirilir. “Məsləkimizə müvafiğ və millətimizə mənfəətli olan hər cür xəbər təhrirat üçün məcmuəmuzin səhifələri açığdır. İmzasız yazılar dərc olunmadıyı kibi marğasız gondərilən məktublar da ğəbul olunmaz. Yazılar açığ türk dilində olmalıdır. Adres dəgişdirənlər yeddi ədədini ğəpiklik marğa göndərməlidir. Dərc olunmayan yazılar əldə olunmaz.”cümlələri ilə məcmənin məqsəd və məramı oxucuların diqqətinə çatdırılır. Məcmuə fəaliyyətə başladığı andan onun ətrafında cəmləşən qələm sahibləri “Milla Nəsrəddin” ənənələrinə sadiqliklərini nümayiş etdirməyə böyük səylə yanaşırdılar. Tədqiqatçı alim İslam Ağayev mətbuat və publisistika problemlərindən apardığı elmi araşdırmalarında göstərir ki, “Molla Nəsrəddin” jurnalı Əliqulu Qəmküsarın (1880-1919) redaktorluğu ilə daha geniş ədəbi mübarizə cəbhəsi yaratdığı bir zamanda jurnalın səhifələrində Əli Rza Şamçızadə(Dabanı çatdağ xala) Gəncədən, Cabbar Əsgərzadə (Aciz) İrəvandan, Salman Mümtaz Əsgərov (Xortdan bəy) Aşqabatdan, Zeynal Məmmədov (Səffəl) Təbrizdən, Sabit Manafzadə ( Dastançı) Aşqabaddan, Əli Nəzmi (Məşədi Sicimqulu) Gəncədən, Məhəmmədəli Sidqi Bakıdan jurnala yazırdılar. “Məlik Naqqal” imzası 1914-cü ildə mollanəsrəddinçi şair və publisist Cabbar Əsgərzadə Acizin redaktorluğu ilə İrəvanda çıxan “Leylək” jurnalında təsadüf edilir. Sual olunur, 1914-cü ildə Tiflisdə dərc edilən“Molla Nəsrəddin” jurnalının redaktoru Qəmküsar ilə İrəvanda çıxan “Leylək” arasında hansı cəhətdən əlaqə ola bilərdi? Bu suala cavab vermək üçün, hər şeydən əvvəl, “Leylək” redaktorunun şəxsiyyətinə diqqət yetirilməlidir. Çünki, “Leylək”in redaktoru Cabbar Əsgərzadə “Molla Nəsrəddin”inin köhnə əməkdaşlarından idi. O öz jurnalına dostlarını dəvət edə bilərdi. Bu məcmuələrdə M.S.Ordubadi (Hərdəmxəyal), Qəmküsar (Məlik Naqqal) imzaları ilə çıxış etmişdilər. 1 Söz yox ki, məcmuələrdə müxtəlif imzalarla çıxış edən çoxsaylı qələm sahibləri ictimai- siyasi və mədəni həyatda baş verən hadisələrə həssaslıq göstərir, hamı üçün maraqlı və aktual olan həyat həqiqətlərini əks etdirən müxtəlif məzmunlu şeirləri, hikmətli sözləri, İrəvan, Ordubad, Gəncə, Mərənd, İstanbul, Təbriz, Tiflis və digər şəhərlərdən əldə olunan xəbərləri və felyeton əvəzi yazıları
* Zahid Əkbərov, “Cabbar Bağçaban”, “Yazıçı” Nəşriyyatı, Bakı, 1991. 1 İslam Ağayev. “Ədəbiyyat, mətbuat və publisistika problemləri”, səhifə 427, 447.Bakı, “Elm”, 2008. 5 maraq dairəsində saxlamaqla məcmuənin səhifələrini daha oxunaqlı etməkdə bütün imkanlardan istifadə edirdilər. Məcmuə fəaliyyətə başladığı andan onun ətrafında cəmləşən qələm sahibləri “Milla Nəsrəddin” ənənələrinə sadiqliklərini nümayiş etdirməyə böyük səylə yanaşırdılar. Onlar ictimai-siyasi və mədəni həyatda baş verən hadisələrə həssaslıq göstərir, hamı üçün maraqlı və aktual olan həyat həqiqətlərini əks etdirən müxtəlif məzmunlu şeirləri, hikmətli sözləri, İrəvan, Ordubad, Gəncə, Mərənd, İstanbul, Təbriz, Tiflis və digər şəhərlərdən əldə olunan xəbərləri və felyeton əvəzi yazıları maraq dairəsində saxlamaqla məcmuənin səhifələrini daha oxunaqlı etməkdə bütün imkanlardan istifadə edirdilər. Jurnalın səhifələrində mollanəsrəddinçi yazıçılardan C. Əsgərzadə Aciz( Lək-lək, Müqəllid və s), Əli Məhzun Rəhimov(Yetim cücə), M.S.Ordubadi(Hərdəmxəyal), M.Mir Fətullayev və başqaları iştirak etmişlər. Bədii cəhətdən müəyyən mənada bir qədər zəif çıxmasına baxmayaraq, “Lək-lək” oxucuların rəğbətini qazanmışdır. Sonuncu on ikinci nömrədə mündəricat verilməsə də, “Axtar” başlığı ilə “Lək-lək” in aqibəti barədə oxucular məlumatlandırılır. Qeyd olunur ki, bəzi səbəblərə görə məcmuənin bağlanacağı, müştərilərinə onun əvəzinə daha mükəmməl, daha nəfs, daha parlaq və oxunaqlı “Çınqı” adlı satirik jurnal çıxacaqdır. Həmin yeni nəşr olunacaq “Çınqı” Əli Məhzun Hacı Zeynəlabdinzadə və “Lək-lək” müdirlərindən Hacı Əsgərzadənin təht müdiriyyətlərində olub, İrəvanın maarifpərvər cavanlarının maddi və mənəvi köməkliyi ilə nəşr olunacaqdır. Ancaq Marksizm-Leninizm İnstitutunun Ermənistan filialının partiya arxivindəki 4 nömrəli fondun 26-cı siyahısının 172 saylı işinin 10-13 vərəqlərində “Çınqı” adlı jurnalın nəşr edilmədiyi göstərilmişdir. “Lək-lək”in 10-cu nömrəsinə əlavə şəklində “Lək-lək” can verir” adlı uşaqlar üçün nəzmlə yazılmış alleqorik bir kitabça çap etmişdir. Həmin əsərdə müxtəlif sinif və təbəqələrin həyatına istehzalı nəzər salınmışdır. * Oğrular, damdələnlər, şərab içənlər, nəşəxorlar, qumarbazlar, yolkəsənlər, rəzalət bataqlığında çabalayanlar, zəhmətkeş insanların imkanlarını öz mənafeləri üçün hər an yararlananlar, ictimai-siyasi hadisələrin cəmiyyətdə doğurduğu əks-səda məcmuənin əsas mövzularındandır. “Molla Nəsrəddin” jurnalının ənənələrinə sadiq qalmaq yolunda mövcud imkanlarından qədərincə istifadə edən “Lək-lək”çilər sosial mənşəcə aşağı təbəqəyə mənsub olan sadə, kasıb, yoxsul, məzlum kütlələrə rəğbət bəsləməyin, tüfeylilərə qarşı barışmaz mövqedə dayanmağın mahiyyətini geniş xalq kütlələrinə çatdıran mütərəqqə ziyalılar olduğunu nümayiş etdirə bilmişilər. “Molla Nəsrəddin”də olduğu kimi, “Lək-lək”də də ən çox böyük əhəmiyyət və diqqət verilən məsələlər, ilk növbədə, müsəlman –islam dünyasındakı vəziyyət, çatışmazlıqlar, dövlətçilik sahəsindəki uyğunsuzluqlar, dini-xurafat, orucluq, məhərrəmlik ayinlərinə verilən rəvac, milli münasibətlərin kəskinləşməsi istiqamətində yeridilən siyasət, xeyriyəçilik, maarif, ədəbiyyat, qadınlara münasibət və bu kimi məsələlər öz həllini əsasən tapmışdı. “Molla Nəsrəddin” jurnalınım, “Əkinçi” qəzetinin yenidən bir bütöv halında transliterasiya edilməsi ədəbi publisistika sahəsində çöx böyük və həm də önəmli hadisələrdəndir. Şərqdə yayılan bu nüfuzlu mətbuat abidələrinin yenidən nəşri ənənəsinə sadiqlik nümunəsi kimi qədim Azərbaycan torpağı İrəvanda nəşr olunan “Lək-lək” məcmuəsinin indi nəzərdə tutulan nəşri Azərbaycanın ictimai-siyasi durumu baxımından bir mətbuat orqanı kimi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Mən “XİX - XX əsrlərdə Qərbi Azərbaycan ədəbi mühiti (1800-1920-ci illər) ” mövzusunda elmi-tədqiqat işinin ərsəyə gətirilməsi üçün filalogiya elmləri doktorları, professorlar – İsrafil Abbasovun və Şamil Vəliyevin məsləhətlərinə əsaslanaraq, lazım olan əsas ədəbi abidələr sırasında qədim İrəvan şəhərində 1914-cü ildə “Lyus” mətbəəsində Türk dilində nəşr olunan “Lək-lək” məcmuəsinin transliterasiya edilməsi kimi nəcib, həm də olduqca gərəkli bir işin icrasına əməli təşəbbüs edildi. Həmin məcmuənin nömrələrini olduğu kimi əks əlifbalı qrafikadan müasir latın qrafikasına transliterasiya edildiyini nəzərə alaraq, onun nəşrə hazırlanmasını məqsərə müvafiq sayılmışdır. Qeyd edilməlidir ki, “Lək-lək”in nəşr olunduğu dövrün ədəbi dil normalarına, üslubuna, yazılış qaydalarına xələl gətirilmədən verilməsinə böyük əhəmiyyət verilmişdir. Çünki, bu mətinlərin bir çoxunun yazılışında o zamanın dialekt və şivələrinin əks olunmasını nəzərə alaraq, onlara heç bir düzəliş edilmədən, gələcəkdə tədqiqatç araşdırmalarına zərurət yarana biləcəyi ehtimalının da daha çox olduğuna görə ifadə və cümlələrə toxunulmamış, olduğu kimi saxlanılmışdır. Lakin demək olar ki, bəzi məqamlar istisna edilməklə, mətnlərin əksəriyyəti və şeir nümunələri oxucular üçün həm yenidir,
*
1987, səh., 16,17.
6 həm də müasirlik baxımından zamanla səsləşir. Məcmuənin nömrələrindəki mətnlərdə oxucular üçün anlaşılması çətinlik törədə biləcək sözlərin lüğətinin hazırlanmasını müsbət hal hesab etmək olar.
filologiya elmləri namizədi , dosent
7
22 Fevral 1914 cü il, ŞƏNBƏ N o 1. Lək-lək türk dilində həftəlik məzhəkəli məcmuədir. Hər nüsxəsi 7 qəpikdir.
Lək-lək. Baş məqalə. Lək-ləkin salamı. Məncim Sadiq. Təğvimdən bir bənd. Hərif . Nifrətnamə. Kəmbaş. Qaranlıq istiqbal Qafqaz xəbərləri. İrənan xəbərləri. Elanlar.
Abunə haqqı Qafqazda İlliyi:_ 3 manat OO qəpik; Altı aylığı,- 2 manat Xaric üçün İlliyi: - 6 manat; altı aylığı:- 3 manat 50 qəpik Elan qiyməti – İkinci səhifədə hər sətiri 30 qəpik, səkkizinci səhifədə 20 qəpik. Adres: İrəvan, Leylək jurnalının redaksiyası, M.Mirfətullaye, telefon No 117. Məsləkimizə müvafiq və millətimizə mənfəətli olan hər cür xəbər təhrirat üçün məcmuəmuzin səhifələri açıqdır. İmzasız yazılar dərc olunmadıyı kibi marğasız gondərilən məktublar da qəbul olunmaz. Yazılar açığ türk dilində olmalıdır. Adres dəyişdirənlər yeddi ədədini ğəpiklik marğa göndərməlidir. Dərc olunmayan yazılar əldə olunmaz.
Məqaləmizin sərlöhəsini (baş məqalə) yazmaqda qarelərə məlum olsun ki, hər məcmuə və qəzetə nəşrə başladı, əvvəlcə gərək bir baş məqaləsi olsun. Və o məğalə ilə gərək məcmuə öz məsləkini məlum etsin. Ona görə biz də borcluyuq ki, həmin məcmənin məsləkini qarelərimizə yazaq, tain ki oxucularımız bu məsələni mükəmməl bilsinlər; Məsləkimiz Lək-lək olubdur ki, biz Molla Nəsrəddin kimi hər kəsin eybini və iradını apaçıq söyləməyib və onun kimi sadəcə yazıbsa, anladılıb, tərəfdarı olubsa lək-ləkə şəlalə kimi əftilərin cini töküşdürüb ən qiymətli soğatlar çıxardacayığ. Məcmuə yolkəsəndə, müğəddəsdə, ğumarbazda, bəydə, mollada, məşədidə, kərbəlayidə, mömində, damdələndə, çaxıriçəndə heç rəcuhimiz olmayacağ. Ondan otrü ki, biz mollaya fətər qədəri olduğumuzdan və şəriyyətmədarlarə təğlid gərək(şərh zahirə hökm eyilər) məsələsini nəzərə alax. Müğəddəslərimizin və mollanəmalərimizin zahiri ğiyafələrini yaxşi gördüyimiz kimi, yaxşı da yazağ. Daha nə işimizə doşab içindən ciçan çıxardağ; mərhaba deyüb hamının ağzını şirin eliyəciyik. Ğaldı xanlar, bəylər , ağalar; bunları dakı allah özü hörmətli yaradıbdır. Borcumuzdur ki, hörmət eliyək. Onlarda nə qədər hörmətsizlik , mərifətsizlik, ənayətsizlik görsək gözümüz kor olacağ, eşidən ğulağımız kar olacağ 8
bunların hörmətləri necə ki xana, bəyə, dövlətliyə, mollaya, möminə vacibdi, bizə də öylə. Ğaldı ğumarbaz, tazıbaz, uşağbazlar. Buna da bir sözümüz yoxdur. Çünki hər millətin içində tərəqqi üçün sənətli ixtirah olunduğu kimi bu sənətlər də müsəlman qardaşlarımızın tərəğğisindən ötrü ixtirah olunmuş. Gözəl sənətlərdir. İstəmiyənlər kor olsun. Və qaldı maarif məsələsi. Qızlarımızın oxuması, hicabın atılması, biz bunlara(pasu)deyib özümüzə küfrdən nicat öyrədəcəyik. Bizim yazımız (Tofiğ) ğəzitəsi kimi əyanları tərif eyləmək Hacı Səməd xanların dövlət və ğəzetində əl eyləyib məsiyəxanların qonallarını əldə edib, mollanamələrımızın əmmamələrini, hənalı sağğallarını, əbalarını, yoğun şallarını, heylə şərlərini, təsəvirlərini tərif edib həmişə Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|