Методическое пособие для учителя 6 мет о диче ск ое пособие для учите



Yüklə 3,7 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə13/29
tarix23.02.2017
ölçüsü3,7 Kb.
#9316
növüМетодическое пособие
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   29

Bığcıqlar. Bəzi 
gövdəsi zəif olduğu üçün onlar  sərbəst su-
rətdə  bədənini  dik  saxlaya  bilmir.  Gövdəni  işığa  çıxarmaq  üçün  on-
ların gövdə və ya yarpaqlarından dayaq ətrafında burula bilən xüsusi 
uyğunlaşmalar  –  bığcıqlar  əmələ  gəlir.  Gövdə  mənşəli  bığcıqlara 
şamda  – 
sərvdə  – 
bitkilərin 
1
2
3
4
5
  LAYİHƏ

71
70
24. 
Çiçək
Çiçəyin quruluşu
şaf edir. O, çiçək saplağı (1), çiçək yatağı (2), kasa yarpaqları (3), 
ləçəklər (4), erkəkcik (5) və dişicikdən (6) təşkil olunmuşdur.
Çiçək saplağı çiçəyi gövdəyə birləşdirir. Çiçək yatağı öz üzərində 
çiçəyin digər elementlərini daşıyır və bəzən onları qoruyur. Çiçəkdə 
olan yaşıl yarpaqcıqlar kasa yarpaqları adlanır. Kasa yarpaqları çi-
çək  açılmazdan  qabaq  onu  mühitin  xarici  təsirlərindən  qoruyur. 
Çiçəkdə müxtəlifrəngli yarpaqcıqlar olur. Bunlar ləçəklər adlanır. 
Çiçəkli bitkilərdə olan bütün kasa yarpaqları kasacığı, ləçəklər isə 
çiçək  tacını  əmələ  gətirir.  Çiçək  tacı  həşəratları  cəlb  etməklə  bə-
rabər, həm də erkəkcik və dişiciyi qoruyur. Kasacıq və tac birlikdə çi-
çəkyanlığını əmələ gətirir.
Çiçəyin əsas hissələri. Çiçəyin daxilində erkəkcik və dişicik  yerləşir. 
Hər bir erkəkcik – erkəkcik sapı (7) və tozluqdan (8) ibarətdir. Tozluqda 

Bütün zoğlar kimi çiçək də tumurcuqdan inki-
4
-cü
 
Bitkilərin generativ orqanları
1
Çiçəyin quruluşu.
Təchizat:  çiçəkləyən otaq bitkisi.
İşin gedişi:
1. Çiçəkləyən otaq bitkisinin çiçəklərini  nəzərdən keçirin.
2. Çiçəyin ölçülərinə, hissələrinin sayına, rənginə, ətrinə fikir verin. 
Bitkinin həyatında çiçəyin rolu barədə mühakimə yürüdün.
Nəticəni müzakirə edək:
· Çiçəyin hansı hissələrini tanıyırsınız?
· Onların quruluşu haqqında hansı fikirləri söyləyə bilərsiniz?
2
2
5. Hansılar zoğun şəkildəyişməsidir?  İki cavab seçin:
А. Kökümsov     В. Soğanaq     С. Meyvəkök        D. Kök yumruları    
6. Yarpağın və zoğun şə-
kildəyişmələrini təyin 
edin. Bitkinin və qarşı-
sında şəklini dəyişmiş 
orqanın adını qeyd edin.
       А                                                             
В                                                  
С
ÜMUMİLƏŞDİRİCİ TAPŞIRIQLAR
3. Düzgün cavabı seçin:
1. Gövdənin yan tumurcuqları qoltuq/təpə tumurcuqlarıdır.
2. Çiçək rüşeymi olan tumurcuq vegetativ/generativ tumurcuq ad-
lanır.
3. Bitkinin vegetativ orqanı yarpaqdır/meyvədir.
4. Gövdə ilə yarpaq arasında qalan bucaq yarpaq qoltuğu/buğuma-
rası adlanır.
4. Gövdənin mərkəzindən başlamaqla verilmiş hissələrin ardıcıllığını gös-
tərin.
1. Yarpaqları qruplaşdırın:
Sadə yarpaqlar
Mürəkkəb yarpaqlar
2. Aşağıda verilən sözlərdən istifadə edərək cümlələri tamamlayın:
dəyirmi, qapayıcı, sütunvarı, süngərvarı, uzunsov.
Yarpağın sütunvarı toxumasının bilavasitə altında__toxuma yerləşir. 
Yarpağın dəriciyinin altında __toxuma yerləşir.
Ağızcıq iki __ hüceyrədən və yarıqdan ibarətdir.
Sütunvarı toxumanın hüceyrələri__ formaya malikdir.
Süngər toxuma __ formalı hüceyrələrdən əmələ gəlib.
A. Oduncaq
B. Özək
C. Mantar
D. Kambi
E. Floema
1
2
3
4
5
 
     
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Bitkilərin vegetativ orqanları
4
5
6
7
1
2
3
Çiçəklər həmişə gözəlliyi və ətri ilə 
insanları  cəlb  etmişdir.  İnsanlar 
min illər bundan qabaq bitkilərdən 
öz  yaşayış  məskənlərinin  bəzədil-
məsi üçün istifadə etmişlər. Bizim 
dövrümüzə  qədər  çatan  məlumat-
lara görə, ilk dekorativ bitkilər qı-
zılgül  və  şanagüllə  olmuşdur.  Sa-
ray  və  məbədlərin  sütunları  şana-
güllə şəkli ilə bəzədilərdi.
· Çiçək nədir? 
· Nə üçün bir çox 
    bitkilərdə çiçək 
    olur?
  LAYİHƏ

71
70
24. 
Çiçək
Çiçəyin quruluşu
şaf edir. O, çiçək saplağı (1), çiçək yatağı (2), kasa yarpaqları (3), 
ləçəklər (4), erkəkcik (5) və dişicikdən (6) təşkil olunmuşdur.
Çiçək saplağı çiçəyi gövdəyə birləşdirir. Çiçək yatağı öz üzərində 
çiçəyin digər elementlərini daşıyır və bəzən onları qoruyur. Çiçəkdə 
olan yaşıl yarpaqcıqlar kasa yarpaqları adlanır. Kasa yarpaqları çi-
çək  açılmazdan  qabaq  onu  mühitin  xarici  təsirlərindən  qoruyur. 
Çiçəkdə müxtəlifrəngli yarpaqcıqlar olur. Bunlar ləçəklər adlanır. 
Çiçəkli bitkilərdə olan bütün kasa yarpaqları kasacığı, ləçəklər isə 
çiçək  tacını  əmələ  gətirir.  Çiçək  tacı  həşəratları  cəlb  etməklə  bə-
rabər, həm də erkəkcik və dişiciyi qoruyur. Kasacıq və tac birlikdə çi-
çəkyanlığını əmələ gətirir.
Çiçəyin əsas hissələri. Çiçəyin daxilində erkəkcik və dişicik  yerləşir. 
Hər bir erkəkcik – erkəkcik sapı (7) və tozluqdan (8) ibarətdir. Tozluqda 

Bütün zoğlar kimi çiçək də tumurcuqdan inki-
4
-cü
 
Bitkilərin generativ orqanları
1
Çiçəyin quruluşu.
Təchizat:  çiçəkləyən otaq bitkisi.
İşin gedişi:
1. Çiçəkləyən otaq bitkisinin çiçəklərini  nəzərdən keçirin.
2. Çiçəyin ölçülərinə, hissələrinin sayına, rənginə, ətrinə fikir verin. 
Bitkinin həyatında çiçəyin rolu barədə mühakimə yürüdün.
Nəticəni müzakirə edək:
· Çiçəyin hansı hissələrini tanıyırsınız?
· Onların quruluşu haqqında hansı fikirləri söyləyə bilərsiniz?
2
2
5. Hansılar zoğun şəkildəyişməsidir?  İki cavab seçin:
А. Kökümsov     В. Soğanaq     С. Meyvəkök        D. Kök yumruları    
6. Yarpağın və zoğun şə-
kildəyişmələrini təyin 
edin. Bitkinin və qarşı-
sında şəklini dəyişmiş 
orqanın adını qeyd edin.
       А                                                             
В                                                  
С
ÜMUMİLƏŞDİRİCİ TAPŞIRIQLAR
3. Düzgün cavabı seçin:
1. Gövdənin yan tumurcuqları qoltuq/təpə tumurcuqlarıdır.
2. Çiçək rüşeymi olan tumurcuq vegetativ/generativ tumurcuq ad-
lanır.
3. Bitkinin vegetativ orqanı yarpaqdır/meyvədir.
4. Gövdə ilə yarpaq arasında qalan bucaq yarpaq qoltuğu/buğuma-
rası adlanır.
4. Gövdənin mərkəzindən başlamaqla verilmiş hissələrin ardıcıllığını gös-
tərin.
1. Yarpaqları qruplaşdırın:
Sadə yarpaqlar
Mürəkkəb yarpaqlar
2. Aşağıda verilən sözlərdən istifadə edərək cümlələri tamamlayın:
dəyirmi, qapayıcı, sütunvarı, süngərvarı, uzunsov.
Yarpağın sütunvarı toxumasının bilavasitə altında__toxuma yerləşir. 
Yarpağın dəriciyinin altında __toxuma yerləşir.
Ağızcıq iki __ hüceyrədən və yarıqdan ibarətdir.
Sütunvarı toxumanın hüceyrələri__ formaya malikdir.
Süngər toxuma __ formalı hüceyrələrdən əmələ gəlib.
A. Oduncaq
B. Özək
C. Mantar
D. Kambi
E. Floema
1
2
3
4
5
 
     
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Bitkilərin vegetativ orqanları
4
5
6
7
1
2
3
Çiçəklər həmişə gözəlliyi və ətri ilə 
insanları  cəlb  etmişdir.  İnsanlar 
min illər bundan qabaq bitkilərdən 
öz  yaşayış  məskənlərinin  bəzədil-
məsi üçün istifadə etmişlər. Bizim 
dövrümüzə  qədər  çatan  məlumat-
lara görə, ilk dekorativ bitkilər qı-
zılgül  və  şanagüllə  olmuşdur.  Sa-
ray  və  məbədlərin  sütunları  şana-
güllə şəkli ilə bəzədilərdi.
· Çiçək nədir? 
· Nə üçün bir çox 
    bitkilərdə çiçək 
    olur?
  LAYİHƏ

73
72
tozcuqlar yetişir. Dişicik – yumurtalıq 
sütuncuq
 ağızcıqdan
(11) ibarətdir. Ağızcıq dişicik sütuncuğunun üzərində yerlə ir və tozcuq-
ların  tutulmasında  iştirak  edir. 
umurtalıq   
yerləşir. Onun içərisində, adətən, bir və ya bir neçə yumu
(9)
 (10) 
 
ş
Dişiciyin  aşağı  hissəsində  y
rtacıq olur (12). 
Tam və qeyri-tam çiçəklər. 
fındıqda və bəzi başqa bitkilərdə çiçəkyanlığı olmur. Belə çiçəklər 
qeyri-tam çiçəklər adlanır. Çiçəkyanlığı olan çiçəklərə tam çiçəklər 
deyilir.
Almada, gilasda, kələmdə, qızılgüldə və s. bitkilərdə çiçəkyanlı-
ğı həm ləçək, həm də kasa yarpaqlarından təşkil olunmuşdur. Belə 
çiçəkyanlığı – ikiqat çiçəkyanlığı adlanır.
Lakin bəzi bitkilərdə (dağlaləsi, süsən, nərgizgülü,inciçiçəyi) çi-
çəkyanlığı eyni cür   yarpaqcıqlardan təşkil olunur. Belə çiçəkyan-
lığı sadə çiçəkyanlığı adlanır. 
Söyüddə, göyrüşdə, qozda, qovaqda, 
Bircinsli və ikicinsli çiçəklər. Çiçəklər er-
kəkcik və dişiciyin olmasına görə bircinsli  
ikicinsli çiçəklərə bölünür. Əgər bir çiçək da-
xilində həm erkəkcik, həm dişiciklər olarsa, 
bu,  ikicinsli  çiçəklər  adlanır.  Almada,  qızıl-
güldə, noxudda ikicinsli çiçəklər olur.
Bir  çiçək  daxilində  ya  erkəkcik,  ya  da 
dişiciyə rast gəlinirsə, bu, bircinsli çiçəklər 
adlanır. Bircinsli çiçəklərin bitki üzərində 
N
N e  e  o
oy
yr
r e e n
nd
d iin
n ii z
z
__ və __ çiçəyin əsas orqanlarıdır. Çiçəkyanlığına 
görə çiçəklər __ və __ bölünür. Tac və kasacıq __ 
əmələ gətirir. 
O
Oy
yr
r e e n
n d
d ii k
k ll e e r
rii n
n iiz
zi 
i  y
yo
ox
xll a
ay
y n
n
Çiçəkləri müqayisə edin. Onların şəklini çəkərək oxşar  və fərqli 
cəhətlərini müəyyənləşdirin. Hər çiçəyi xarakterizə edin.
2. Cədvəli dəftərinizə köçürün və sözləri müvafiq sütunlara yazın:
Bitki orqanları Çiçəyin hissələri
kök; gövdə; ləçək; dişicık; meyvə; çi-
çək; kasa yarpaqları; erkəkcik; çiçək 
yatağı;  toxum.
Açar sözl e r
Erkəkcik
Dişicik
Çiçəkyanlığı
Tam çiçəklər
Qeyri-tam çiçəklər
Dişi 
çiçəklər
 
     
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Bitkilərin generativ orqanları
2
2
Söyüdün çiçək qrupu
Erkək 
çiçəklər
Öyr 
Öyr  e  e  ndikl  rinizi 
ndikl  rinizi 
edin
edin
e  e 
t  tbiq 
t  tbiq 
e  e 
Cədvəli  dəftərinizə  köçürün.  Sol  və  sağ  sütunlarda  yazılmış  anlayışlar   
arasında uyğunluğu müəyyən edin.
Çiçəyin əsas hissələri
Çiçəkyanlığı
Dişicik
Erkəkcik
a
b
c
d
Sütuncuq
  Erkəkcik və dişicik
  Ləçəklər
Yumurtalıq
Tozluq
  Erkəkcik saplağı
Ağızcıq
  Kasa yarpaqları
1
2
3
4
5
6
7
8
yerləşməsinə görə birevli və ikievli  bitkilərə ayırd olunur. Əgər er-
kək və dişi çiçəklər bir bitki üzərində yerləşərsə – birevli 
(məsələn: xiyar, qarğıdalı), ayrı-ayrı bitkilərdə yerləşərsə (qovaq, 
söyüd, gicitkən, çətənə, quzuqulağı, cilin bəzi növləri) – ikievli bit-
kilər  adlandırılır.
bitkilər 
Çiçəyin 
quruluşu
1
2
10
11
12
4
7
8
5
6
3
9
  LAYİHƏ

73
72
tozcuqlar yetişir. Dişicik – yumurtalıq 
sütuncuq
 ağızcıqdan
(11) ibarətdir. Ağızcıq dişicik sütuncuğunun üzərində yerlə ir və tozcuq-
ların  tutulmasında  iştirak  edir. 
umurtalıq   
yerləşir. Onun içərisində, adətən, bir və ya bir neçə yumu
(9)
 (10) 
 
ş
Dişiciyin  aşağı  hissəsində  y
rtacıq olur (12). 
Tam və qeyri-tam çiçəklər. 
fındıqda və bəzi başqa bitkilərdə çiçəkyanlığı olmur. Belə çiçəklər 
qeyri-tam çiçəklər adlanır. Çiçəkyanlığı olan çiçəklərə tam çiçəklər 
deyilir.
Almada, gilasda, kələmdə, qızılgüldə və s. bitkilərdə çiçəkyanlı-
ğı həm ləçək, həm də kasa yarpaqlarından təşkil olunmuşdur. Belə 
çiçəkyanlığı – ikiqat çiçəkyanlığı adlanır.
Lakin bəzi bitkilərdə (dağlaləsi, süsən, nərgizgülü,inciçiçəyi) çi-
çəkyanlığı eyni cür   yarpaqcıqlardan təşkil olunur. Belə çiçəkyan-
lığı sadə çiçəkyanlığı adlanır. 
Söyüddə, göyrüşdə, qozda, qovaqda, 
Bircinsli və ikicinsli çiçəklər. Çiçəklər er-
kəkcik və dişiciyin olmasına görə bircinsli  
ikicinsli çiçəklərə bölünür. Əgər bir çiçək da-
xilində həm erkəkcik, həm dişiciklər olarsa, 
bu,  ikicinsli  çiçəklər  adlanır.  Almada,  qızıl-
güldə, noxudda ikicinsli çiçəklər olur.
Bir  çiçək  daxilində  ya  erkəkcik,  ya  da 
dişiciyə rast gəlinirsə, bu, bircinsli çiçəklər 
adlanır. Bircinsli çiçəklərin bitki üzərində 
N
N e  e  o
oy
yr
r e e n
nd
d iin
n ii z
z
__ və __ çiçəyin əsas orqanlarıdır. Çiçəkyanlığına 
görə çiçəklər __ və __ bölünür. Tac və kasacıq __ 
əmələ gətirir. 
O
Oy
yr
r e e n
n d
d ii k
k ll e e r
rii n
n iiz
zi 
i  y
yo
ox
xll a
ay
y n
n
Çiçəkləri müqayisə edin. Onların şəklini çəkərək oxşar  və fərqli 
cəhətlərini müəyyənləşdirin. Hər çiçəyi xarakterizə edin.
2. Cədvəli dəftərinizə köçürün və sözləri müvafiq sütunlara yazın:
Bitki orqanları Çiçəyin hissələri
kök; gövdə; ləçək; dişicık; meyvə; çi-
çək; kasa yarpaqları; erkəkcik; çiçək 
yatağı;  toxum.
Açar sözl e r
Erkəkcik
Dişicik
Çiçəkyanlığı
Tam çiçəklər
Qeyri-tam çiçəklər
Dişi 
çiçəklər
 
     
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Bitkilərin generativ orqanları
2
2
Söyüdün çiçək qrupu
Erkək 
çiçəklər
Öyr 
Öyr  e  e  ndikl  rinizi 
ndikl  rinizi 
edin
edin
e  e 
t  tbiq 
t  tbiq 
e  e 
Cədvəli  dəftərinizə  köçürün.  Sol  və  sağ  sütunlarda  yazılmış  anlayışlar   
arasında uyğunluğu müəyyən edin.
Çiçəyin əsas hissələri
Çiçəkyanlığı
Dişicik
Erkəkcik
a
b
c
d
Sütuncuq
  Erkəkcik və dişicik
  Ləçəklər
Yumurtalıq
Tozluq
  Erkəkcik saplağı
Ağızcıq
  Kasa yarpaqları
1
2
3
4
5
6
7
8
yerləşməsinə görə birevli və ikievli  bitkilərə ayırd olunur. Əgər er-
kək və dişi çiçəklər bir bitki üzərində yerləşərsə – birevli 
(məsələn: xiyar, qarğıdalı), ayrı-ayrı bitkilərdə yerləşərsə (qovaq, 
söyüd, gicitkən, çətənə, quzuqulağı, cilin bəzi növləri) – ikievli bit-
kilər  adlandırılır.
bitkilər 
Çiçəyin 
quruluşu
1
2
10
11
12
4
7
8
5
6
3
9
  LAYİHƏ

1
Laboratoriya işi. Çiçək qrupları ilə tanışlıq.
Təchizat: müxtəlif çiçək qruplarının herbari nümunələri.
İşin gedişi:
1. Herbaridə müxtəlif bitkilərin çiçək qruplarını nəzərdən keçirin. 
Dərslikdən istifadə edərək onların adlarını təyin edin.
2. Cədvəli dəftərinizə çəkin və tamamlayın:
75
74
25.
 Çiçək qrupları
· Şəkildə qrup halında və tək olan çiçəklər hansılardır?
· Çiçəklərin qrup halında olmasının bitki üçün əhəmiyyəti nədədir?
Çiçək qrupları. 
qrup  halında  yerləşir.  Gövdə  üzərində  qrup  halında  yerləşən  çi-
çəklər çiçək qrupları adlandırılır. Çiçək qrupları sadə və mürəkkəb 
olur.
Çiçəklər gövdə üzərində, adətən, tək-tək və ya 
Çiçək qrupları
Sadə çətir. Saplaqlı çiçəklər qısalmış əsas oxda çətirin milləri ki-
mi bir nöqtəyə birləşir. Belə çiçək qrupuna  alma, albalı, soğan, sa-
rımsaq, gilas və novruzçiçəyi (primula) kimi bitkilərdə rast gəlinir.
Mürəkkəb çətir. Sadə çətirlər bir yerə toplanaraq mürəkkəb çətir 
çiçək qrupunu əmələ gətirə bilir. Mürəkkəb çətir çiçək qrupu şü-
yüddə, yerkökündə, baldırğanda, cəfəridə olur.
Sadə salxım. Sadə salxım çiçək qrupu uzun əsas oxa malikdir. Bu 
ox üzərində saplaqlı çiçəklər növbə ilə düzülür. Üskükotu, atşabalı-
dı, qarağat, meşəgilası, turp, şalğam, quşəppəyi və s. bitkilər belə çi-
çək qrupuna malikdir.
Sadə 
salxım
Sadə 
çətir
Qıça
Başcıq
Qalxan
Səbət 
Mürəkkəb
 çətir
Mürəkkəb
 sünbül
Mürəkkəb salxım. Sadə salxımların bir-
ləşməsindən  yaranır.  Üzüm  və  yasəməndə 
rast gəlinir.
Süpürgə. Mürəkkəb salxıma oxşardır. La-
kin bu çiçək qrupunda çiçəklərin sayı daha 
çoxdur. Belə çiçək qrupuna darı, çəltik, vələ-
mir    qarğıdalının  erkək  çiçək  qrupunda 
rast gəlinir.
Sadə sünbül. Sadə sünbül çiçək qrupunda 
uzanmış əsas ox üzərində saplaqsız (oturaq) 
çiçəklər düzülür. Belə çiçək qrupu  bağayar-
pağında olur.
Mürəkkəb sünbül. Bir neçə cadə sünbül-
dən təşkil olunur. Buğda, arpa, çovdar bit-
kilərində olur.
      Qıça.  Sünbüldən  əsas  oxun  ətləşməsi  ilə 
fərqlənir;  məsələn,  qarğıdalının  dişi  çiçək-
ləri  qrupunda  saplaqsız  çiçəklər  ətləşmiş 
əsas ox üzərində düzülür.
Başcıq. Əsas oxu dəyirmiləşmiş və ətləş-
miş olur. Onun üzərində əksərən saplaqsız çi-
çəklər  topa  ilə  yerləşir;  məsələn,  üçyarpaq 
 qırmızıbaş yoncanın çiçəkləri   bu qrupa 
aiddir.
Səbət. Çoxsaylı   saplaqsız çiçəklər qalın-
laşmış və genişlənmiş  əsas ox üzərində düzü-
lür. Onlar xaricdən sarğı adlanan yaşıl yar-
paqcıqlarla mühafizə olunur. Belə çiçək qru-
puna  astra,  zəncirotu,  günəbaxan,  göyçiçək, 
eşşəkqanqalı  kəpənəkçiçəkdə rast gəlinir.
Qalxan.  Armudda,  yemişanda    qeyri-
bərabər saplaqlı çiçəklər  əsas ox üzərində bə-
rabər səviyyədə qalxan şəklində düzülür. 
Çiçək qruplarının bioloji əhəmiyyəti. Çi-
çəklərin qrup halında yerləşməsinin bioloji 
əhəmiyyəti vardır. Bu cür yerləşmə onların 
çarpaz  tozlanmalarını  asanlaşdırır.  Məsə-
lən, günəbaxan, yasəmən, hiasint kimi bit-
kilərdə çoxlu xırda çiçəklərin qrup halında 
toplanması onları uzaqdan iri çiçək kimi nə-
zərə çarpdırır. Belə çiçəkləri tozlandırıcı hə-
şəratlar daha tez görə bilirlər.
 
     
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Bitkilərin generativ orqanları
2
2
Sadə  
sünbül
Mürəkkəb
salxım
Bitkinin adı
Çiçək qrupunun sxematik təsviri
Çiçək qrupu
Çiçəklərin  topa  halında  gövdə  üzərində  toplan-
masını, yəqin ki, müşahidə etmisiniz. 
  LAYİHƏ

1
Laboratoriya işi. Çiçək qrupları ilə tanışlıq.
Təchizat: müxtəlif çiçək qruplarının herbari nümunələri.
İşin gedişi:
1. Herbaridə müxtəlif bitkilərin çiçək qruplarını nəzərdən keçirin. 
Dərslikdən istifadə edərək onların adlarını təyin edin.
2. Cədvəli dəftərinizə çəkin və tamamlayın:
75
74
25.
 Çiçək qrupları
· Şəkildə qrup halında və tək olan çiçəklər hansılardır?
· Çiçəklərin qrup halında olmasının bitki üçün əhəmiyyəti nədədir?
Çiçək qrupları. 
qrup  halında  yerləşir.  Gövdə  üzərində  qrup  halında  yerləşən  çi-
çəklər çiçək qrupları adlandırılır. Çiçək qrupları sadə və mürəkkəb 
olur.
Çiçəklər gövdə üzərində, adətən, tək-tək və ya 
Çiçək qrupları
Sadə çətir. Saplaqlı çiçəklər qısalmış əsas oxda çətirin milləri ki-
mi bir nöqtəyə birləşir. Belə çiçək qrupuna  alma, albalı, soğan, sa-
rımsaq, gilas və novruzçiçəyi (primula) kimi bitkilərdə rast gəlinir.
Mürəkkəb çətir. Sadə çətirlər bir yerə toplanaraq mürəkkəb çətir 
çiçək qrupunu əmələ gətirə bilir. Mürəkkəb çətir çiçək qrupu şü-
yüddə, yerkökündə, baldırğanda, cəfəridə olur.
Sadə salxım. Sadə salxım çiçək qrupu uzun əsas oxa malikdir. Bu 
ox üzərində saplaqlı çiçəklər növbə ilə düzülür. Üskükotu, atşabalı-
dı, qarağat, meşəgilası, turp, şalğam, quşəppəyi və s. bitkilər belə çi-
çək qrupuna malikdir.
Sadə 
salxım
Sadə 
çətir
Qıça
Başcıq
Qalxan
Səbət 
Mürəkkəb
 çətir
Mürəkkəb
 sünbül
Mürəkkəb salxım. Sadə salxımların bir-
ləşməsindən  yaranır.  Üzüm  və  yasəməndə 
rast gəlinir.
Süpürgə. Mürəkkəb salxıma oxşardır. La-
kin bu çiçək qrupunda çiçəklərin sayı daha 
çoxdur. Belə çiçək qrupuna darı, çəltik, vələ-
mir    qarğıdalının  erkək  çiçək  qrupunda 
rast gəlinir.
Sadə sünbül. Sadə sünbül çiçək qrupunda 
uzanmış əsas ox üzərində saplaqsız (oturaq) 
çiçəklər düzülür. Belə çiçək qrupu  bağayar-
pağında olur.
Mürəkkəb sünbül. Bir neçə cadə sünbül-
dən təşkil olunur. Buğda, arpa, çovdar bit-
kilərində olur.
      Qıça.  Sünbüldən  əsas  oxun  ətləşməsi  ilə 
fərqlənir;  məsələn,  qarğıdalının  dişi  çiçək-
ləri  qrupunda  saplaqsız  çiçəklər  ətləşmiş 
əsas ox üzərində düzülür.
Yüklə 3,7 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   29




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin