Mexaniqa-mashinasozlik fakulteti

IV. Ish joyining jixozlanishi.
1.Universal stol-verstak.
2. Namunalar: val va o‘qlar.
3. Universal o‘lchash asboblari.
4. Val va o‘qlarni o‘rnatish uchun markazli moslama.
5. Sh-1 (Gost 10197 -70) turdagi o‘lchovli kallakli shtativ.
6. 0,01 mm shkola bo‘linmali soat turidagi indikator ICh-10 (Gost 577-70)


V. Ish bajarish tartibi.
1. Val yoki o‘qning tekshiriluvchi yuzasi o‘lchamlarini aniqlash.
2. Mikrometrlash usuli bilan tekshirilayotgan yuza uchun yeyilish miqdori «I»ni aniqlash.
3. Puxtalikning asosiy ko‘rsatkichlari R (t) va Q(t) ni hisoblash va natijalarini jadvalga yozish.

Variant№	Detal turi	Tekshirilayotgan yuza o‘lchamlari		Yeyilish miqdori. U mm	R (t)	Q(t)
		D mm	l mm

VI. Hisobot tarkibi.
1. Ishning nomi.
2. Ishning maqsadi
3. Ish joyining jixozlanishi
4. Ishni bajarish tartibi
5. Tekshirilayotgan yuza uchun yeyilishi miqdorini aniqlash
6. Puxtalikning asosiy ko‘rsatkichlari R (t) va Q(t) ni hisoblash


VII. Nazorat savollari.
1.Val va o‘q turidagi detallar puxtaligiga ta’sir etuvchi omillar
2. Yeyilish turlari va ularni kelib chiqish sabablari
3. Puxtalikni hisoblash usullari
4. Puxtalikning asosiy ko‘rsatkichlari qanday aniqlanadi.

4- Laboratoriya ishi

(2 soat)

Ishning nomi: Sirpanish podshipnigi puxtaligini aniqlash.

II. Ishning maqsadi: Sirpanish podshipnigi puxtaligiga ta’sir etuvchi omillar bilan tanishish puxtalikni hisoblash tartibi va usullarini o‘rganish.


Nazariy qism.


Sirpanish podshipniklari
Podshipniklar, ularning yemirilish turlari va sabablari.

Sirpanish podshipnigi - bu tayanch yoki yunaltirgich bo‘lib, bunda val yuzasining ishlanishi sirpanish bilan amalga oshadi va val xolatini mexanizmning boshka qismlariga nisbatan belgilaydi.

Sirpanish podshipnigi tebranma podshipnigiga nisbatan quyidagi afzalliklarga ega:
sirpanish podshipniklari ifloslangan xolda xam muvoffakiyatli ishlay oladi.
Podshipniklar nisbatan ancha arzon.
Sirpanish podshipniklari qabul-kilinayotgan kuchlar yo‘nalishi, moylash tartibi bo’yicha va konstruktiv xolati bo’yicha sinflarga bulinadi.
Qabul kilinayotgan kuchlar yunalishi bo’yicha sirpanish podshipniklari o‘q bo’yicha yoki radial bulishi mumkin. o‘q bo’yicha podshipiklar deb shunday podshipniklarga aytiladiki, bunda qabul kilinayotgan kuch yunalishi aylanish o‘kiga prependikulyar bo‘ladi.
Moylash tartibi bo’yicha sirpanish podshipnigi gidrodinamik, gidrochastotik, gazodinamik va gazostatik, shuningdek kattik moylash sistemali yoki moylash sistemasisiz turlarga bulinadi.
Konstruktiv xolat bo’yicha sirpanish podshipniklari quyidagicha bo‘ladi:
kattak moylash materiali bilan o‘z-o‘zini moylovchi- moylash podshipnik materiali yoki unga kiruvchi koponentlar bilan amalaga oshiriladi;
o‘z-o‘zini o‘rganuvchi podshipniklar- bunda konstruksiyada vkladishini valga o‘z-o‘zidan o‘rnatish ko‘zda tutilgan;
segment podshipniklar - bunda yuklanishni qabul kiluvchi yuza bir necha detallardan iborat bo‘lib, ular birikmaning ishchi yuzalariga erkin o‘rnatiladi.
Sirpanish podshipnikning tipik elementlari quyidagilardan iborat:
val bo‘yni - val uchastkasi bo‘lib, u radian sirpanish podshipnikiga ta’sir etuvchi kuchni uzatadi;
korpus- podshipnik vkladishi yoki vtulkasi o‘rnatiladigan detal yoki uzel;
vkladish- podshipnikning almashinuvchi detali bo‘lib, uning ichki yuzasi shakllanuvchi yuza bulib xisoblanadi.
Ish jarayonida sirpanish podshipnigining ichki ishchi yuzalari yeyilishi sababli yemirilish vujudga keladi.
Sirpanish podshipnigi mashina va texnologik jixozlarda keng ko‘llaniladi. Shu sababli ularning puxtaliligi mashina va texnologik jixozlar ishonchligiga sezirarli darajada ta’sir ko‘rsatadi.
Podshipniklarni ishlab chikarishda ularning puxtaliligini ta’mirlash uchun, avvalo ular ishonchligini xisoblash zarur bo‘ladi.
Sirpanish podshipniklari puxtaliligi mustaxkamlik kiritilgan bo‘yiga xisoblanadi. Ba’zi xarakatda esa sirpanish podshipniklari suyukli ishkalanish bo’yicha keng ishochlilikka xisoblanadi.