Мicллиt… аdcjwллаһ сeddиv cбviлһiсedk vcсjyedб

 
МӘАД 
28 
ÖLÜMDƏN SONRAKI XƏBƏRLƏR 
Can alındıqdan sonra ruh bədənin üzərində (üstündə) 
dayanır. Möminin ruhu asimanlara, kafirin ruhu isə 
aşağıya aparılır. Cənazə götürüləndə möminin “məni tez 
öz mənzilimə çatdırın!”, kafirin isə “məni qəbrə aparmağa 
tələsməyin”! sədası gəlir. Möminə qüsl veriləndə mələk 
soruşur: “Dünyaya qayıtmaq istəyirsənmi”? Cavab verir: 
“Yox, bir daha dünyanın çətinliklərinə qayıtmaq 
istəmirəm.” 
Qüsl zamanı və dəfndə meyyitin ruhu iştirak edir: qüsl 
verən şəxsi görür, dəfn edənləri müşahidə edir, onların 
söhbətlərini eşidir. Bu səbəbdən də əmr olunmuşdur ki, 
meyyitin ətrafında qalmaqal salınmasın, müxtəlif 
söhbətlər edilməsin, çox get-gəl olunmasın, əksinə, zikr 
və Quran tilavətinə yer verilsin. 
Bəzi mühəddislərin rəvayət etdiklərinə görə, elə ki, onu 
dəfn etdilər, ruh bədənlə başqa bir əlaqə və məhəbbət 
tapır. Dəfn edənlər getdikdə o, tək qaldığını anlayır və 
narahat olur. 
Qəbirdə möminə verilən ilk müjdə odur ki, “Allah səni 
və dəfndə iştirak edənlərin hamısını bağışladı.” Möminlər 
diqqətli olsunlar ki, canvermə, qüsl, kəfən və dəfn vaxtı 
məzhəbi mərasimə, müstəhəb hökmlərə riayət edilsin. 
Xüsusilə, müstəhəbdir ki, dəfn edənlər getdikdən sonra, 
meyyitin vəlisi geri qayıdıb, təlqin desin. Bu, sonuncu 
təlqindir. Bundan əvvəl iki təlqin vardır: biri canvermə 
halında, digəri isə dəfn zamanı. 

---

AYӘTULLAH DӘSTĞEYB
29 
QƏBİR SUAL-CAVABI 
Şiə məzhəbinin zəruriyyətlərindən və həmçinin, 
inanmalı olduğumuz bir şey də qəbirdə Münkər və 
Nəkrin 
sualıdır. 
Ümumiyyətlə, 
qəbir 
sorğusuna 
e”tiqadımız olmalıdır. Amma görək bu sorğu necədir? 
Görəsən həmin maddi bədənlərdir, yoxsa misali bədən 
ilə? Həmin torpaq qəbirdədir, yoxsa ruhdan sual olunur? 
Və ruh da bədənlə əlaqəli olduğuna görə, görəsən bu 
əlaqədən də tə”sirlənirmi? Bütün bunları bilmək üçün 
yenə də hədislərə müraciət etməkdən başqa bir yol 
yoxdur. 
Əllamə Məclisi “Biharul-ənvar” kitabının 3-cü cildində 
və 
“Həqqül-yəqin”də 
buyurmuşdur: 
“Mö᾿təbər 
hədislərdən aydın olur ki, qəbir sorğusu və qəbir sıxıntısı 
əsl bədənlədir. Ruh ya bütün bədən, ya da bədənin bir 
hissəsinə qayıdır ki, (sinə və ya qurşağadək) sualı dərk 
edib, cavab verməyə qüdrəti olsun.”