Microsoft Word 00 KeyNote Speakers Materiallar
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
Yüklə 22,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- NEFT-QAZ GƏLIRLƏRINDƏN ISTIFADƏNIN SƏMƏRƏLILILIYININ ARTIRILMASI
- IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
- İNNOVASİYA PROSESLƏRİNİN TƏNZİMLƏNMƏSİ Vüqar MURADOV
- ENERGETIKA SƏNAYESİ VƏAZƏRBAYCANDA TƏTBİQİ T ürkan HÜSEYNOVA
- AZƏRBAYCAN İQTISADİYYATINDA LOGİSTİK SİSTEMİN MÜASİR VƏZİYYƏTİNİN TƏHLİLİ Samir MƏMMƏDOV
|
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
635 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan - создание экономических рычагов и стимулов в целях заинтересованности природопользователей в соблюдении норм и правил природопользования, рациональном использовании и воспроизводстве природных ресурсов. - обеспечение экологической безопасности. Одной из основных задач эколого-экономической политики Республики Узбекистан является достижение существенного улучшения качества окружающей среды на территориях с повышенной степенью риска для здоровья человека и стабильности экосистем: Сарыассийский район Сурхандарьинской области (влияние Таджикского алюминиевого завода); приграничное с Таджикистаном и Кыргызстаном территории -Ташкентской и Ферганской областей (радиоактивные отходы) ; Приаралье (усыхания Аральского моря) и др. и предупреждение ухудшения качества окружающей среды на остальной территории. Краткое заключение Природно-экологические особенности территории и особенности историко-экономичес- кого развития оказывают существенное влияние на процесс взаимоотношения человека, общества и природы, формирования и развития экосистем. Антропогенное воздействие на экосистему постепенно снижало регулирующую функцию природы, устойчивость и интенсив- ность биопродукционного воспроизводственного процесса. Создается объективная угроза потери равновесия биосферы в государственно – региональном масштабе, которая оказывает негативное влияние на глобальное развитие экосистем планеты в целом. Развитие промышленности и сельского хозяйства не всегда сопровождалось адекватным развитием природоохранных мероприятий, что привело к нарушению экологического рав- новесия. Переход экономики Республики Узбекистан к рыночным методам регулирования выдви- гает новые требования к природопользованию и охраны природы, к определению критериев оценки эколого-экономических отношений, внедрению -учитыванию факторов окружающей среды при выработке и проведении экономической стратегии правительства. Одной из основных задач эколого-экономической политики Республики Узбекистан является достижение существенного улучшения качества окружающей среды на территориях с повышенной степенью риска для здоровья человека и стабильности экосистем: Сарыассийский район Сурхандарьинской области (влияние Таджикского алюминиевого завода), приграничное с Таджикистаном и Кыргызстаном территории -Ташкентской и Ферганской областей (радиоактивные отходы) ; Приаралье (усыхания Аральского моря) и др. и предупреждение ухудшения качества окружающей среды на остальной территории.
SƏMƏRƏLILILIYININ ARTIRILMASI
AMEA
AZƏRBAYCAN
Neft-qaz gəlirlərdən səmərəli istifadə istiqamətlərinin təhlili və öyrənilməsi həm ölkədə makroiqtisadi tarazlığın qorunması həm də iqtisadiyyatın dinamik inkişafının təmini baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Qeyri-neft sektorunun, o cümlədən regionların inkişafı, neft-qaz gəlirlərinin gələcək nəsillər arasında ədalətli bölgüsü, bu mənada həlli vacib məsələlərdir. Neft-qaz ehtiyatları ilə zəngin ölkələrin əksəriyyəti bu kimi problemlərin həllinin ən optimal variantını neft IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
636 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan fondu təşkil etməkdə görür ki, bu da milli valyutanın real mübadilə məzənnəsinin artmasının qarşısının alınması, fiskal intizamın qorunması, əldə olunan gəlirlərin gələcək nəsillər arasında ədalətli bölgüsünün təmini baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bununla yanaşı milli iqtisadiyyatın inkişafı, sağlam makroiqtisadi mühitin formalaşdırılması və makroiqtisadi tarazlığın qorunması karbohidrogen ehtiyatların ixracından əldə olunan gəlirlərin düzgün istifadəsi və idarəsi ilə sıx bağlıdır. Respublikada karbohidrogen ehtiyatlarının geniş miqyaslı istismarı ilə əlaqədar bir tərəfdən neft- qaz gəlirlərinin 2008-ci ildən başlayaraq kəskin artması, digər tərəfdən mövcud neft-qaz ehtiyatlarının nisbətən qısa müddətdə tükənmə ehtimalı, böyük həcmdə xarici valyutanın daxil olması şəraitində ölkədə bərqərar olan makroiqtisadi sabitliyin qorunması, gəlirlərin bir hissəsinin gələcək nəsillər üçün saxlanması ilə yanaşı, onlardan indiki nəslin rifahının yüksəldilməsi üçün istifadə edilməsi, qeyri-neft sektorunun inkişafının stimullaşdırılması və iqtisadiyyatın tarazlı inkişafının təmin edilməsi neft və qaz gəlirlərinin idarə olunması üzrə uzunmüddətli strategiyanın qəbul edilməsi zərurətini gündəmə gətirmiş, ölkə prezidentinin 27 sentyabr 2004-cü il tarixli fərmanı ilə fonda toplanmış vəsaitlərin idarə olunma prinsiplərini müəyyən və 2005-2025-ci illəri əhatə edən “Neft və qaz gəlirlərinin idarə olunması üzrə uzunmüddətli strategiya”sı təsdiq edilmişdir. Bu strategiya eyni zamanda neft-qaz gəlirlərinin hasilatın pay bölgüsü sazişlərinə uyğun olaraq respublikanın payına düşən mənfəət nefti və ARDNF-in qanunvericiliklə müəyyən edilmiş digər gəlirləri; hasilatın pay bölgüsü sazişlərinə əsasən sərmayəçilər tərəfindən dövlət büdcəsinə ödənilən mənfəət vergisi; ARDNŞ-in neft-qaz hasilatı ilə bağlı vergi ödənişləri və dövlət büdcəsinə digər ödənişlər; ARDNŞ-in təsisçisi olduğu neft-qaz hasilatı ilə məşğul olan müştərək müəssisələrin dövlət büdcəsinə vergi ödənişləri kimi əsas gəlir mənbələrinə uyğun neftin və qazın satışından ARDNF-a və dövlət büdcəsində toplanan gəlirlərin idarə edilməsini nəzərdə tutur.
Neft-qaz gəlirlərinin artmasının insan kapitalına sərmayələrin azalması, iqtisadiyyatda inhisarçı meyllərin güclənməsi, qeyri-neft sektorunun inkişafının zəifləməsi, beləliklə ölkənin idxaldan asılı vəziyyətə düşməsi kimi fəsadlar törətmə ehtimalı yüksəkdir. Belə fəsadların önlənməsi məqsədilə neft- qaz gəlirlərinin yığımı və xərclənməsi üçün xüsusi proqram hazırlanmalıdır. Xüsusilə iqtisadiyyatda yarana biləcək “holland sindromu”na bu mənada diqqət yetirilməsi zəruridir. Bu sindromu səciyyələndirən əsas əlamətləri “neft dolları”nın valyuta bazarına daxil olaraq milli valyutanın dəyərini artırması, bunun nəticəsi olaraq da ixrac məhsullarının rəqabət qabiliyyətinin azalması, xarici ticarətdə iştirak etməyən istehsal sahələrinin güclənərək ölkənin perspektiv iqtisadi təhlükəsizliyini xüsusilə neftin qiymətinin dəyişməsinə bağlı olaraq yaranacaq iqtisadi şoklara dayanıqlığı və dövlət büdcəsinin neft gəlirlərindən asılı olması baxımından təhdid etməsi, əmək, kapital resurslarının rəqabət qabiliyyəti azalan sahələrdən digər sahələrə axını, ölkənin tədricən idxaldan asılı vəziyyətə düşməsi olaraq sadalamaq mümkündür. “Holland sindromu” iqtisadiyyatda təbii sərvətlərin ixracından əldə olunan gəlirlərin əsasən ölkə daxilində xərclənməsi ilə meydana gələn “xərclər effekti” və ixracatdan əldə olunan gəlirlərinin ölkə daxilində xərclənməsinin birbaşa xarici valyutaların yerli valyutaya çevirməsi ilə meydana gələn resursların hərəkəti effekti kimi özünü büruzə verir. Bütün bu amillər isə öz növbəsində yerli valyutaya tələbi yüksəltdiyindən onun dəyərini artırır. Beləliklə, ölkədə istehsal olunan məhsulların maya dəyəri artır və rəqabətqabiliyyətliliyi azalır ki, bu da ölkənin idxaldan asılı vəziyyətə düşməsi, iqtisadiyyatın birtərəfli inkişafı, cəmiyyətin istehsal edən yox əsasən istehlak edən cəmiyyətə çevrilməsi ilə nəticələnir. İnstitusional islahatların sürətlənməsi, neft gəlirlərinin, eyni zamanda ictimai xərclərin şəffaflığı- nın təmin olunması, vahid iqtisadi sahəyə malik olan iqtisadiyyatla müqayisədə iqtisadi böhranlar və şoklar baxımından daha etibarlı olması səbəbi ilə iqtisadiyyatın dərin və geniş diversifikasiyası da neft gəlirlərinin səmərəliliyinin artırılması baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Xüsusilə iqtisadiy- yatın dərin və geniş diversifikasiyası iqtisadiyyatda risk və onun meydana gətirdiyi fəsadlar müxtəlif sahələr arasında paylanması baxımından əhəmiyyətlidir. Əgər bir sahə tənəzzülə uğrayırsa digər sahələr ümumi ölkə iqtisadiyyatının daha çox zərər görməsinin qarşısını alır. Belə vəziyyət makroiq- tisdai tarazlığın qorunması, məşğulluğun təmin olunması, idxaldan asılılığın azaldılması ilə yanaşı əlavə valyuta daxil olmalarının artırılması baxımından da vacibdir. Bu mənada qeyd olunmalıdır ki, neftin qiymətindəki dalğalanmaların əvvəlcədən proqnozlaşdırılması və preventiv tədbirlərin görül- məsi o qədər də asan məsələ deyil. Belə ki, əgər daha öncələr dünyada, əsasən də neftlə zəngin ölkələrdə baş verən siyasi gərginliklər birjalarda neftin qiymətinin yüksəlməsinə səbəb olurdusa indi IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
637 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan (2015 ilin əvvəlindən) biz bunun əksini, hətta kəskin ucuzlaşma müşahidə edirik. Bu da yenə də öz növbəsində gələcəkdə neft-qaz gəlirlərindən asılılığın bu vəya digər formada ölkə iqtisadiyyatı üçün təhditlərinin minimuma endirilməsi baxımından neft-qaz hasilatından əldə olunan gəlirlərin qeyri-neft sektorunun inkişafına yönəldilməsini, bu sahədə inkişafın təmin olunmasının zəruriliyini göstərir. Respublikada 2015-ci ilin əvvəlində baş verən hadisələr də bunu deməyə əsas verir. Belə ki, neftin qiymətindəki kəskin ucuzlaşma bir tərəfdən respublikanın gəlirllərinin və beləliklə də büdcə gəlirlərinin azalmasına, digər tərəfdən ölkənin valyuta ehtiyatlarının sürətlə əriməsinə səbəb oldu. Nəticədə hökumət manatın dəyərini ucuzlaşdırmaq (devalvasiya) məcburiyyətində qaldı ki, belə kəskin dəyişikliklər ölkə iqtisadiyyatının dayanıqlı və davalı inkişafı baxımından arzu olunan deyil.Yaxın vəortamüddətli dövrdəneft-qaz ixracından əldə olunan gəlirlər hesabına bölgələrin hərtərəfli inkişafı göstəricilərinin artım tempinin optimal səviyyəsinin müəyyənləşdirilərək ona uyğun dövlət siyasəti qurulması tədbirləri də bu mənada maraqlıdır.
Neft-qaz gəlirlərindən səmərəli istifadə iqtisadiyyatın dərin və geniş diversifikasiyası ilə yanaşı insan kapitalına sərmayələrin artırılmasını, iqtisadiyyatda inhisarçı meyllərin zəiflədilməsini, qeyri- neft sektorunun və regionların tarazlı inkişafının gücləndirilməsini zəruri edir. Bu mənada onun yığımı, xərclənməsi və digər müvafiq tədbirlərlə bağlı xüsusi proqram işlənib hazırlanmalıdır.
Vüqar MURADOV Qafqaz Universiteti vmuradov@qu.edu.az AZƏRBAYCAN
İnnovasiya proseslərinin tənzimlənməsi bir çox ölkələrdə dövlətin sosial-iqtisadi sahədə yürütdüyü siyasətin əsas tərkib hissəsi olan innovasiya siyasəti vasitəsilə həyata keçirilir. Bu siyasətə uyğun olaraq ölkədə investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılması üçün müvafiq innovasiya strukturlarının, başqa sözlə innovasiya mərkəzlərinin, texnoloji biznes-inkubatorların, texnoparkların yaradılması vacibdir. Texnoloji zona ərazisində hər bir innovasiya müəssisəsi müstəqil hüquqi şəxsdir. Ona görə də, texnopark onlara bu və digər formada təzyiq edə bilməz. Bir çox firmalar qeyri-aksioner cəmiyyət kimi fəaliyyət göstərməklə bütün hüquqları, o cümlədən, intellektual mülkiyyət hüququnu da özlərində saxlayırlar. Bütün texnoloji zonalar ilk zamanlar ümumi problemlərlə qarşılaşır. Bu əsasən, ondan irəli gəlir ki, innovasiya layihələrinin normal tənzimlənməsi üçün hüquqi baza olmur. İnnovasiya sistemini inkişaf etdirilməsi üçün müvafiq qanunlar olması vacibdir. Texnopark da milli innovasiya sisteminin bir elementi kimi bu qanunvericilik aktlarından istifadə edə bilər. Eyni zamanda kiçik sahibkarlıqla, kiçik innovasiya sahibkarlığına münasibətlər bütün səviyyələrdə fərqli olmalıdır. İnnovasiya fəaliyyəti üçün əlverişli hüquqi mühitin yaradılması aşağıdakı istiqamətlərdə qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsini nəzərdə tutur: - intellektual fəaliyyətin mühafizəsi, istifadəsi və müdafiəsi; - innovasiya fəaliyyətinin saxlanılması üçün elmi-texniki və hərbi-texniki informasiya resurslarından istifadəni nizamlamaq üçün hüquqi normaların müəyyən edilməsi; - İnnovasiya sistemlərinin formalaşdırılması üzrə regional icra, yerli özünüidarə orqanlarının qüvvələrinin birləşdirilməsi üçün hüquqi şəraitin yaradılması; - Vergi, gömrük və qiymət siyasətinin işlənərəkyeni texnologiyalar istehsalında həyata keçirilməsi, - İnnovasiya fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsi üçün şəxsi investisiyaların cəlb olunması məqsədilə əlverişli mühitin formalaşdırılmasına yönəldilmişnormativ-hüquqi bazanın yaradılması; - Elmi tutumlu innovasiya layihələri sahəsində vençur sahibkarlığın inkişafı üçün institutsional və hüquqi mühitin yaradılması. IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
638 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan Elmi, texniki və innovasiya fəaliyyətin dövlət tərfindən saxlanılan və tənzimlənən sahələrinə maliyyə, elmi kadrların hazırlanması və saxlanılması, elm və yüksək texnologiyalar dövlət sektorunun strukturunun təkmilləşdirilməsi, elmin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, dövlət əmlakından istifadənin səmərəliliyinin yüksəldilməsi, elmi və elmi-texniki fəaliyyətin nəticələrindən səmərəli istifadə və onların kommersiyalaşdırılması üçün şəraitin yaradılması sahələrini aid etmək olar. İstənilən innovasiya fəaliyyəti sahibkarlıq fəaliyyətidir və o, yeni ideyaların axtarışına (yeni məhsuldan yeni struktura qədər), vacib resursların axtarışına, müəssisənin yaradılması və idarə olunmasına, pul gəlirinin əldə olunmasına əsaslanır. Hüququ bazanın təhlili göstərir ki, innovasiya fəaliyyətinin nizamlanmasına yönəldilmiş normativ-hüququ aktları aşağıdakı əlamətlərə görə təsnifləşdirmək mümkündür: 1. Normativ-hüquqi aktların hüquqi qüvvəsi (ölkə qanunları, regional və bələdiyyə normativ-hüquqi aktları, müəssisələrin lokal aktları); 2. Normativ-hüquqi aktların normativ məzmunu (ümumi hüquqi mətnlər və ya xüsusi hüquqi nizamlanma); 3. Normativ-hüquqi aktların sahəvi mənsubiyyəti; 4. Xalq təsərrüfatı sahələri üzrə normativ-hüquqi aktlar; 5. Regional istiqamət üzrə normativ-hüquqi aktlar.
ENERGETIKA SƏNAYESİ VƏAZƏRBAYCANDA TƏTBİQİ T ürkan HÜSEYNOVA Qafqaz Universiteti turka.quseynova@gmail.com AZƏRBAYCAN
Energetika günümüzdəki artan əhəmiyyəti ilə, həyat qaynaqlarından biri halına gəlmişdir. Ayrıca ictimai və iqtisadi inkişafda ən əhəmiyyətli vəsaitlərdən biri olan energetika, həyat standartlarının artırılmasında və davamlı bir inkişafın yaradılmasında əhəmiyyətli faktorlardandır. Azərbaycanda energetikanın inkişafı neft sanayesinin sürətli inkişafı ilə əlaqələndərəlir. Azərbaycan ərazisinin 70%-i neftli-qazlıdır. Hazırda Azərbaycanda 70-ə yaxın neft yatağı vardır ki, bunun da 50%-i quruda, 20-si isə dənizdədir. Indiyə qədər Azərbaycanın neftinin 2/5-i mənimsənilib. Enerji təhlükəsizliyi problemi beynəlxalq əlaqələrində ölkələrin və onların meydana gətirdikləri müxtəlif birliklərin öz təhlükəsizliklərini təmin etmələri baxımından ən aktual mövzu halına çevrilmişdir. Müasir sistemdə iqtisadi inkişaf hidrogen qaynaqlı enerjinin istehlakı ilə birbaşa əlaqəlidir. Hal hazırda iqtisadiyyatların inkişafına bağlı olaraq artan enerji ehtiyacına baxmayaraq enerji ehtiyatlarının məhdud olması, enerji qaynaqlarında davamlılıq təmin etmək vacibliyini doğurmuşdur. Son dövrlərdə dünya ölkələri özlərinin yanacaq – energetik balansına yeni enerji mənbələrinin cəlb edilməsinə çalışırlar. Bu yarışda külək, günəş, dalğa, qabarma – çəkilmə, kiçik çayların hidroloji enerjisi kimi qeyri-ənənəvi enerji mənbələri xüsusi yer tutur. Bu tip alternativ enerji mənbələrinin potensial imkanları sonsuzdur. Onların ekoloji təmizliyi heç kəsdə şübhə doğurmur. Energetikanın bütün sektorlarda istifadə sahəsinə sahib olması, enerji qaynaqlarının qeyri-kafi olması, artan əhali və texnoloji tərəqqinin sürətlənməsiylə enerjinin əhəmiyyəti artmış və onun daha məhsuldar istifadə edilməsini təmin etmək məqsədi ilə enerji tələb təxmin modelləşmələrinə üstünlük verilmişdir. Enerji qaynaqları baxımından zəngin olan Azərbaycan, müstəqilliyini qazandıqdan sonra, bənzər bir problemlə qarşı-qarşıya gəlmişdir. Azərbaycanda vahid energetika şəbəkəsi yaradılmışdır. O, Rusiya, Iran, Türkiyə və Gürcüstan enerji şəbəkəsi ilə əlaqələndirilmişdir. Azərbaycan hazırda Gürcüstana enerji verir. Naxçıvana isə enerji Türkiyə və Irandan daxil olur. Gələcəkdə külək, günəş (xüsusilə Abşeron-Qobustanda) və geotermal-isti sulardan enerji və istilik alınacağı planlaşdırılır. Onlar ekoloji cəhətdən təmiz və ucuzdur.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
639 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan Enerji tələbi, gündəlik istehlak və iqtisadi fəaliyyətlərin reallaşması üçün fərdlər və müxtəlif təşkilatlar tərəfindən tələb edilən enerji miqdarıdır. Enerji ölkələrin, iqtisadi böyümə, ictimai inkişafı və həyat standartlarının artırılmasında əhəmiyyətli olmaqdadır. Enerji, iqtisadiyyatın tələb və təklif qismində əhəmiyyətli faktorlar içərisində iştirak etməkdədir. Tələb tərəfindən baxıldığında istehlakçıların faydalarını maksimum etmə məqsədiylə tələb etik bir məhsul olaraq iştirak edərkən; təklif tərəfindən isə əmək, sərmayə və xammalın yanında təməl faktor olaraq istehsalda iştirak etməkdədir. Məqalənin məqsədi energetika anlayışının, energetikanın dünya şəraitində ki əhəmiyyətinin açıqlanması,energetika məhsuldarlığı anlayışının öyrənilməsi, Azərbaycan da olan əhəmiyyəti və son olaraq yaradılan model dəyişənlərin araşdırılıb ekonometrik analizlər istifadə olunaraq əldə edilən nəticələrin açıqlanmasından ibarətdir. Məqalənin məqsədinə uyğun olaraq qarşıya aşağıdakı vəzifələr qoyulmuş və məntiqi ardıcıllıqla araşdırılmışdır: - Dünya energetika resurslarının, energetika infrastrukturunun, energetika bazarlarınin qiymətləndirilməsinin konkret problemləri; - Ölkənin enerji mədəniyyəti üzrə ümumi baxışları; - Gələcəkdə innovativ və ekoloji yönümlü energetika inkişafının strateji istiqamətlərini öyrənmək; Növbəti on illik ərzində iqtisadi inkişaf və əhali artımı ilə bağlı əhəmiyyətli dərəcədə enerji isteh- lakinin artması gözlənilir. Bu təchizat sisteminin təzyiqinin artmasına səbəb olacaq və enerji səmə- rəliliyinə yüksək diqqət tələb edəcək. Enerji mövcudluğu iqtisadi inkişaf üçün əsas amildir və həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına kömək edir.Ətraf mühitə enerji təsirinin probleminin həlli kimi tez- tez enerjinin qənaət edilməsi təklif olunur. Son illərdə dünyadakı əhali artımı, inkişaf edən sənaye sektoru, energetika qiymətlərindəki artım və qalıq ehtiyatlarının tükənmə meylində olması energetika siyasətinin yenidən nəzərdən keçirilməsi, təklif- tələb analizlərinin əhəmiyyətini artırmışdır. Energetika ehtiyatlarının təklif-tələb təhlili, ölkənin ümumi enerji siyasətinin yaradılmasında böyük əhəmiyyət kəsb edir.
VƏZİYYƏTİNİN TƏHLİLİ Samir MƏMMƏDOV “Azərsu”ASC samir.mammadov.86@mail.ru AZƏRBAYCAN
Azərbaycan Respublikasında logistik fəaliyyətin formalaşması prosesinin davam etməsi onu bir sıra çatışmazlıqlarla müşayət edir, bu isə axın proseslərinin sürətini azaldaraq logistik elementlerin müxtəlif kanallarda ləngiməsinə səbəb olur. Tədqiqatlar göstərir ki, ölkəmizdə logistik fəaliyyət əsasən aşağıdakı formalarda həyata keçirilir: Nəqliyyat və anbar təsərrüfatı; Poçt göndərmələri; Ayrı-ayrı müəssisələrin logistik xidmətləri. Dünya Bankının 2014-ci ildə Azərbaycanın Logistik Performans İndeksini (LPİ) 160 ölkə sırasında 154-cu təsnifata və 2,75 xala layiq görmüşdür. Burada təsnifləşdirmə Gömrük, İnfrastruktur, Beynəlxalq daşımalar, Logistik qabiliyyət, Logistik elementlərin izlənməsi və müşayət olunması, Zəruri vaxtda meyarları üzrə aparılır. Azərbaycanın LPİ hər bir meyar üzrə belə təsnifləşdirilir: Gömrük – 2,57; İnfrastruktur – 2,71; Beynəlxalq daşımalar – 2,57; Logistik qabiliyyət – 2,14; Logistik elementlərin izlənməsi və müşayət olunması – 2,14; Zəruri vaxtda – 2,57. Sərhəd keçid əməliyyatları üzrə Azərbaycan 177-ci yerə malikdir. Belə ki, Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiya regionunda sərhəd keçid əməliyyatları üzrə sənədlərin sayı 6,4 və 4,4 olduğu halda, Azərbaycanda bu göstərici 9 ayrı-ayrı sənəddən ibarətdir. Bu isə idxal və ixrac proseslərinin 43 və yaxud 46 gündən tez olmayaraq həyata
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
640 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan keçirilməsinə səbəb olur ki, bu göstəriciləri Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiya regionu ölkələri ilə müqayisə etdikdə analoji rəqəmlər 26,7 və 28,1 gün arasında dəyişir. Bundan başqa, Azərbaycan idxal və ixrac əməliyyatlarında konteyner daşımaları üçün bahalı ölkə hesab edilir. Yəni, bu göstəricilər 20 fut konteynerlərdə ixrac üçün $2,980, idxal üçün $3,480 təşkil edir. Ümumilikdə, Azərbaycanda nəqliyyat və ticarət sahəsində təkanverici proseslər aşağıdakı vasitələrdir: Strateji nəqliyyat dəhlizlərinin layihələndirilməsi, əhəmiyyətli magistral dəmir yolu və avtomobil yolu marşrutlarının məhdudlaşdırılması, bundan sonra investisiyaların bura istiqamətlən- dirilməsi, əsas dəmir yolu və avtomobil yolu marşrutlarına müxtəlif təyinatlı fondların diqqətini cəlb etmək;
Əlaqələndirilmiş hərtərəfli nəqliyyat infrastrukturu yeni qiymətləndirmə tələb edir və nəqliyyat infrastrukturunun inkişafı investisiyanın yüksək ödəmə qabiliyyətinə malik olur, müxtəlif formalı infrastrukturda investisiya həcmini tarazlaşdırır və cəlbedici hava/avtomobil/dəmir yolu/dəniz modal inteqrasiyanı təmin edir; Yollardan istifadə üçün əlavə ödəniş sistemlərinin təsis edilməsi mövcud maliyyə rejimini möhkəmləndirir və beləliklə, bu yolların dayanıqlı adekvat istismarına və inkişafına şərait yaradır; İctimai əhəmiyyətli layihələrdə özəl sektor investisiyaların həvəsləndirilməsinə təşəbbüs göstərmək; Azad İqtisadi Zonalar, multimodal karqo şəbəkəsi, logistik mərkəzlər və soyuducu anabar vasitələrinin inkişafı; Azad İqtisadi Zonalar, multimodal karqo şəbəkəsi, logistik mərkəzlər və soyuducu anabarlar üzrə pilot layihələrin yaradılması ilə müasir sərhəd keçid məntəqələrinin nümayiş etdirilməsi nəticəsində əldə edilmiş təkmilləşdirməni nümayiş etdirmək.
Yüklə 22,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|