Microsoft Word 00 KeyNote Speakers Materiallar
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
Yüklə 22,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
284 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
Şəkil 1. Azərbaycanda Bufo verrucosissimus Pallas, 1814 növünün yayıldığı ərazilər. 1-6 -Balakən, Zaqatala (yayıldığı məlum olan ərazilər), 7- Qəbələ (yeni qeydə alındığı ərazi).
Qəbələ rayonu B. verrucosissimus növünün arealının şimal-şərq sərhədlərini müəyyənləşdirir. Lakin Böyük Qafqazın cənub ətəklərinin meşə sahələrində faunistik tədqiqatların aparılmasına ehtiyac var. Azərbaycan ərazisində B.verrucosissimusnövünün qeydə alındığı hər bir yeni ərazi, onun arealının yeni sərhədlərini müəyyənləşdirəcək.
ВЛИЯНИЕ СЕЛЕНА И СПОСОБОВ ОБОГАЩЕНИЯ РАСТЕНИЙ НА РОСТ И РАЗВИТИЯ БОБОВЫХ НА ПРИМЕРЕ НУТА А.А.БАЛАКИНА Волгоградский государственный университет as.sklyarova.95@mail.ru РОССИЯ
Селен является жизненно важным микроэлементом, необходим как для людей и живот- ных, так и для растений. Селен принимает участи в росте и развитии растений, способен повышать урожайность, снижает негативное действие засухи, участвует в усилении адаптивного потенциала растений, а так же уменьшает окислительный стресс и способствует снижению процессов перекисного окисления. На сегодняшний день селен вызывает все большую заинтересованность вследствие существования обширных территорий с недостатком этого микроэлемента и как результат – дефицит его у населения. Цель работы: Изучить влияние селена и способов обогащения им на ростовые процессы нута.
Материалы и методы. В качестве объекта исследования использовались растение нута сортов «Прива – 1» и «Донской», характерных для выращивания в нашей области. В ходе работы была изучена динамика набухания семян, определена оптимальная концентрация раствора селенита натрия, проанализировано влияние методов обработки Se на ростовые процессы нута в грунте. Были выбраны два метода обогащения селеном: предпосевная обработка семян нута в растворе микроэлемента Se и опрыскивание посевов в период вегетативного роста тем же раствором. Контрольную пробу поливали водой. IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
285 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan Исследования проводились на базе Волгоградского Государственного университета в период с мая по сентябрь 2015 года. Для установления динамику набухания семян сортов «Прива – 1» и «Донской», они замачивались в дистиллированной воде в течение суток. Измерение масса проводились каждые 3 часа. Результаты представлены на графике (Рис. 1).
Нут сорта «Прива – 1» может являться более восприимчивым к обработке раствором селе- нита натрия, так как семена интенсивно поглощают воду и примерно спустя 4 часа выходят на плато. Семена сорта «Донской» набухаю менее интенсивно, и выходят на плато после 10 часов замачивания семян. Далее для определения оптимальной концентрации раствора селенита натрия семена нута проращивали в растворах с содержанием селена 0,1%, 0,01 %, 0,001%, 0001%. Семена нута вы- мачивали в чашках Петри с соответствующими растворами в течение 24 часов. Контрольные семена выдерживали в дистиллированной воде. Следующие 7 суток семена нута проращива- лись на дистиллированной воде и после линейным методом измеряли длину корней и про- ростков (Рис. 2.).
Рис. 2. Влияние селенита натрия на ростовые процессы проростков нута. По диаграммам видно, что концентрация селена 0,01 % приводит к гибели семян нута сорта «Прива-1», но ингибирует ростовые процессы сорта «Донской». Семена сорта «Донской» наиболее толерантны к воздействию селеном по сравнению с сортом «Прива-1». При обработке семян водным раствором селенита натрия с концентрацией селена 0,001% наблюдалось увеличение побегов на 28%, а корней на 12% по сравнению с контролем. При проращивании 0 0.1
0.2 0.3
0.4 0.5
0.6 23:00
1:00 3:00
5:00 7:00
9:00 11:00
13:00 15:00
17:00 19:00
21:00 23:00
Масса семени ( г) Время набухания семян (ч) "Прива - 1" "Донской" 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Длина побега ( мм ) "Прива - 1" "Донской" 0 10 20 30 40 50 Длина корня ( мм ) "Прива - 1" "Донской"
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
286 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan семян нута сорта «Донской» в 0,0001% концентрации было замечено увеличение побегов на 1,3%, а корней на 12% по сравнению с контролем. В результате полученных данных была установлена оптимальная концентрация селенита натрия с содержанием селена 0,001%, которая использовалась для дальнейшей обработки растений выращенных в грунте. Высадку в грунт проводили 1 июня 2015 года на шести делянках: на каждый вид в соот- ветствии с методом обработки. 20 июля выполняли обработку двух делянок с видами «Прива – 1» и «Донской» методом опрыскивания. Измерения длины растения проводили линейным методом в 3 периода: вегетативного роста (2 июля), бутонизация (28 июля), плодоношения (18 апреля). Измеряли сухую массу, а методом отпечатков определяли площадь листьев. Результаты исследований по влиянию селена и методов обработки сортов нута на ростовые процессы растения представлены на диаграмме (Рис. 3.).
Во время исследования было установлено, что сорт нута «Прива – 1» более благоприятен для произрастания в нашей области, чем сорт «Донской», что можно видеть по контрольному опыту с водой (Рис. 3.). Из диаграммы видно, что сорт «Прива – 1» более восприимчивым к методу обработки вымачиванием семян нута в растворе селенита натрия 0,001%. Однако к обработке методом опрыскивания большую чувствительность проявил сорт «Донской». При обработке семян сорта «Прива – 1» методом вымачивания наблюдается увеличение длины побегов на 15,69% по сравнению с контролем. В результате обработки сорта «Донской» тем же методом побеги увеличились на 3,94%, при методе опрыскивания селеном замечено возрастает на 8,36% по сравнению с контролем. В результате исследования и проведения подсчетов сухой массы вещества было обнаружено, что масса сорта нута «Прива – 1» на 32,27% выше по сравнению контролем при обработке семян и на 14,03% при опрыскивании побегов. Сухая масса сорта «Донской» увеличивается на 4,23% и 10,47% соответственно. Данные опыта представлены на рисунке 4. При обработке раствором селенита натрия 0,001% так же происходит увеличение площади листа. Сорт «Прива – 1» при обработке предпосевным методом увеличивает свою площадь листа на 45,72%, а сорт «Донской» при обработке опрыскиванием вегетативных побегов на 45,33%. Результаты представлены на диаграмме (Рис. 5.).
0
40 60 80 100 02.
июл 28.
июл 18.
авг 02.
июл 28.
июл 18.
авг 02.
июл 28.
июл 18.
авг H2O
Se 0,001% опрыск. Se 0,001%
"Прива - 1" "Донской"
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
287 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
от методов обработки
методов обработки Таким образом, селенит натрия оказывает неоднозначное влияние в зависимости от сорта нута и метода обогащения его микроэлементом. На основании полученных данных можно сделать вывод о том, что сорт «Донской» наиболее перспективно использовать для обогащения селеном, так как в процессе набухания семена способны концентрировать в себе больше селена, который в низких дозах способен стимулировать ростовые процессы семян. В большей степени нут «Донской» аккумулирует селен в результате использования метода опрыскивания посевов в период вегетативного роста. К методу предпосевной обработки семян нута в растворе селенита натрия с содержанием селена 0,001% большую восприимчивость проявил сорт «Прива – 1».
BUĞDA GENOTİPLƏRİNİN YARPAQLARINDA NAD- MALATDEHİDROGENAZANIN KATALİZ ETDİYİ REAKSİYANIN KİNETİK PARAMETRLƏRİNİN TƏDQİQİ U.Ə. QURBANOVA
Biotexnologiya İnstitutu mehvaliyeva-ulduza@rambler.ru AZƏRBAYCAN H.G.BABAYEV
AMEA Molekulyar Biologiya və Biotexnologiya İnstitutu AZƏRBAYCAN N.M. QULIYEV
AMEA Molekulyar Biologiya və Biotexnologiya İnstitutu AZƏRBAYCAN Məhsuldarlığına və quraqlığa davamlılığına görə fərqlənən buğda genotiplərində inkişafı- nın çiçəkləmə fazasında quraqlıq şəraitində yarpaqların assimilyasiyaedici toxumalarının subhüceyrə fraksiyalarında NAD-malatdehidrogenaza (l-malat-NAD-oksidoreduktaza, EC 1.1.1.37) fermentinin kinetik parametrlərinin dəyişməsi tədqiq edilmişdir. Su çatışmazlığı və torpaq quraqlığının, yaranması nəticəsində mədəni bitkilərin məhsuldarlığı normal su təminatı olan bitkilərlə müqayisədə 30-35% azalır (Boyer, 1982). Bitkitoxumaları malat və oksaloasetatın qarşılıqlı çevrilməsini, NAD-ın reduksiya və oksidləşməsi ilə kataliz edən malatdehid- rogenazanın (l-malat-NAD-oksidreduktaza, NAD-MDH EC 1.1.1.37) çoxsaylı izoformalarına malik- dirlər. Bitkilərdə müxtəlif genlərlə kodlaşan bu izoformalar fərqli kinetik xüsusiyyətlərə, subhüceyrə paylanmasına və fizioloji funksiyalara malikdirlər (Gietl, 1992).
olunmuşdur (Scheibe, Stitt, 1988). Reaksiya mühiti 10 mM oksalasetat (OAA), 10 mg/ml qara malın zərdab albumini (BSA), 10 mM MgCl 2 (2 M), 12 мМ NAD·H və 10 µl ferment preparatı olan 100 мМ, pH 8,0, Tris-HCl buferindən ibarətdir. Buğda yarpaqlarından mitoxondrilərin ayrılması: Hongun işləyib hazırladığı və metodla yerinə yetirilmişdir (Hong, 2004). Yarpaq1:5 nisbətində A buferində (0,05 M Tris-HCl pH 7,8, 0,5 M 0 10
30 40 50 60 70 80 H2O Se 0,001% Опрыск. Se 0,001% Масса сухого вещества ( г) "Прива - 1" "Донской" 0 2 4 6 8 10 12 H2O Se 0,001% опрыск. Se 0,001% Площадь листа ( см 2 ) "Прива - 1" "Донской"
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
288 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan saxaroza, 5 mM EDTA, 0,01 M KCl, 0,5 mM MgCl 2 , 0,1% (w/v) BSA, 1% PVP və 0,05% sistein) homogenizasiya edilmiş, 3 dəqiqə müddətində 2000 g sürəti ilə sentrifuqalaşdırılmışdır (РК 131R, UK). Çöküntü yuma buferi vasitəsi ilə yuyulmuş və 10 dəq ərzində 20000g sürətlə yenidən sentrifuqalaşdırılmışdır. Alınmış çöküntü (mitoxondri) tərkibində 0,5 M saxaroza, 0,1% BSA və 0,6% Triton X-100 olan 0,05 M, pH 7,8 Tris-HCl məhlulu ilə resuspenziya olunmuşdur. Ümumi zülalların miqdarının təyini Sedmak və Grossberg metoduna əsasən spektrofotometrdə (Ultrospec 3300 pro, Amersham) 610 nm dalğa uzunluğunda yerinə yetirilmişdir (Sedmak, Grossberg, 1977).
Belə bir fikir vardır ki fermentativ reaksiyanı malatın, oksalasetatın və NADH-ın yüksək qatılıqları inhibirləşdirir. Müəlliflər bunu effektiv olmayan ferment-substrat kompleksinin (məsələn, MDH-malat-NADH) və məhlulda bu substratların qatılığının artması nəticəsində gec parçalanan (MDH-NADH-OAA) komplekslərin əmələ gəlməsi ilə izah edirlər. (Wisemann et al., 1991). MDH sistemi fermentlərinin katalitik xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi ilə bağlı tədqiqatların nəticələri (Minarik et al., 2002) bu fermentin kinetik reaksiyalarının Mixaelis-Menten mexanizminə uyğun olaraq baş verdiyini göstərir. (Şəkil) Bərəkətli-95
Qaraqılçıq-2 Şəkil. NADH-ın müxtəlif qatılıqlarının Bərəkətli-95 və Qaraqılçıq-2 yarpaqlarının mezofil hüceyrənin mitoxondri fraksiyasındada NAD-MDH aktivliyinə təsirinin kinetikası. 1-kontrol, 2-quraqlıq, A- Mixaelis-Menten; B-Laynuver-Berk.
Düzünə və əksinə gedən reaksiyalarda əvvəlcə koferment fermentin fəal mərkəzi ilə birləşərək onu aktiv vəziyyətə gətirir, daha sonra aktivləşmiş ferment öz substratı ilə birləşərək davamsız ferment-substrat kompleksi əmələ gətirir. Bəzi müəlliflər göstərirlər ki, fermentin malata və OAA-a uyğunluğu NAD + və NADH-la müqayisədə daha yüksəkdir. Bərəkətli-95 genotipinin normal suvarılan və Qaraqılçıq-2 genotipinin quraqlıq variantlarda reaksiya mühitinin NADH qatılığından asılı olaraq K m -lər daha yüksək qiymətə malikdirlər. Alınan nəticələri müqayisə etsək görərik ki, quraqlığın təsirindən NAD-malatdehidrogenazanın kataliz etdiyi reaksiyanın kinetikasında əhəmiyyətli dəyişkənliklər baş verir.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
289 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan “CANDIDATUS PHYTOPLASMA SOLANI” İLƏ YOLUXMUŞ ÜZÜMYARPAQLARINDA BƏZİ METABOLİK FERMENTLƏRİN TƏDQİQİ G.Ş. BALAKİŞİYEVA AMEA Molekulyar Biologiya və Biotexnologiya İnstitutu gbalakishiyeva@yahoo.com AZƏRBAYCAN U.Ə. QURBANOVA AMEA Molekulyar Biologiya və Biotexnologiya İnstitutu AZƏRBAYCAN N. C.KOSAYEVA AMEA Molekulyar Biologiya və Biotexnologiya İnstitutu Bakı Dövlət Universiteti AZƏRBAYCAN
AMEA Molekulyar Biologiya və Biotexnologiya İnstitutu AZƏRBAYCAN Ə. E. HÜSEYNOVA Bakı Dövlət Universiteti AZƏRBAYCAN
AMEA Molekulyar Biologiya və Biotexnologiya İnstitutu Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti AZƏRBAYCAN
Üzüm (Vitis vinifera)bitkisinin fitoplazma xəstəlikləri ümumi şəkildə Grapevine Yellows - Üzümün sarılığı adlanır. Grapevine Yellows qrupuna ən azı doqquz müxtəlif fitoplazma növünün üzümdə törətdiyi xəstəliklər aiddir. Grapevine yellows xəstəliklərindən ən təhlükəliləri “Flavescence dorée” (FD) və “Bois Noir” (BN) xəstəlikləridir.Fitoplazmalar geniş tədqiq olunsa da, onların təsirindən bitki- lərdə müxtəlif səviyyələrdə baş verən dəyişikliklər zəif öyrənilmişdir. Bu baxımdan, təqdim edilən işin əsas məqsədi üzüm bitkisində fitoplazma xəstəliklərinin aşkar olunması, onların molekulyar diaqnosti- kası və taksonomik identifikasiyası, eyni zamanda fitoplazma infeksiyasının təsirinə məruz qalmış bitkilərin yarpaqlarında bəzi metabolik fermentlərin tədqiqi olmuşdur. Bu məqsədlə Elmi-Tədqiqat Üzümçülük və Şərabçılıq İnstitutunun təcrübə sahəsində aparılmış fitopatoloji monitorinqlər zamanı müxtəlif üzüm sortlarından xarakterik fitoplazma simptomlarına malik yarpaq nümunələri toplanılmış- dır. Toplanmış təzə üzüm bitkisinin yarpaqlarının mərkəzi damarlarından klassik CTAB metodu ilə total DNT ayrılmışdır. Ekstraksiya edilmiş DNT nümunələrinin təmizlik dərəcəsi və qatılığı spektrofo- tometrik metodla yoxlanılmışdır. Universal R16F2/R16R1 və R16F2n/R16R2 praymer cütlükləri ilə aparılan 16S r-DNT Nested PZR metodu ilə xəstə bitkilərdə fitoplazmalar deteksiya olunmuş və növ səviyyəsindətaksonomik səciyyələndirilmışdır. Amplifikasiya məhsulları AluI, RsaI və TaqI ferment- ləri ilə RFLP analiz edilmiş və üzümün “Candidatus Phytoplasma solani” ilə yoluxması müəyyənləş- di-rilmişdir. Eyni zamanda fitoplazma infeksiyası zamanı üzüm nümunələrində NAD- malatdehidrogenaza [NAD-MDH, EC 1.1.1.37], aspartataminotransferaza [АsАТ, EC 2.6.1.1] və alaninaminotransferaza [AlAT, EC 2.6.1.2] fermentləri tədqiq edilmişdir. NAD-MDH bir çox metabolik proseslərdə, üçkarbonlu turşular və qlioksilat dövranlarında, amin turşularının sintezində, qlükoneogenezdə və metabolitlərin sitozolla subhüceyrə orqanoidləri arasında mübadiləsində iştirak edir (Nichols et al., 1992). АsАТ ilkin azot assimlyasiyasında, reduksiyaedici ekvivalentlərin nəqlində və hüceyrə subkompartmentləri arasında karbon və azot ehtiyatının qarşılıqlı mübadiləsində əsas rol oynayır (Gaufichon et al., 2015). AlAT metabolik proseslərdə əsas rolu karbon metabolizmi ilə nitrat metabolizmi arasında əlaqənin təmin edilməsi və piruvatın hüceyrə daxilində nəqlinin həyata keçirilməsi, müxtəlif abiotik və biotik stresə cavab reaksiyasıdır (Kendziorek et al., 2012). Müəyyən olunmuşdur ki, sağlam bitkilərlə müqayisədə fitoplazma ilə yoluxmuş bitkilərin yarpaqlarında hər üç metabolik fermentin fəallıqları artır. Ən böyük artım Ağ üzüm sortunda müşahidə olunmuşdur. Fermentlərin fəallıqlarının fitoplazmanın təsirindən artmasını bitkinin infeksiyaya qarşı cavab reaksiyası kimi qiymətləndirmək olar.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
290 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan DUZSTRESİNİN MÜXTƏLİF BUĞDA GENOTİPLƏRİNİN YARPAQLARINDA FOTOKİMYƏVİ REAKSIYALARA TƏSİRİ T.K. CÜMŞÜDLÜ Bakı Dövlət Universiteti k.cumshudlu@gmail.com AZƏRBAYCAN Ə.E.İSMAYILOVA AMEA Molekulyar Biologiya və Biotexnologiya İnstitutu AZƏRBAYCAN S.M. ABDUYEVA- İSMAYILOVA Bakı Dövlət Universiteti AZƏRBAYCAN
Şoranlıq bitkilərin çoxalıb geniş ərazilərə yayılmasını əngəlləyən, onların böyümə və inkişafını ləngidən və ümumi məhsul itkisinə səbəb olmaqla ən çox yayılmış zərərli ətraf mühit amillərindən biridir. Dünyada əkinə yararlı torpaq sahələrinin böyük qismi duz stresinin təsiri altındadır. Torpaq- ların şoranlaşması ölkəmiz üçün də aktual problem hesab olunur. Ölkə ərazisində, ümumi torpaq sahəsinin ~600 min hektarı müxtəlif dərəcədə duzlaşmaya məruz qalmışdır. Ona görə də şoranlığa (və onun bitkilərdə yaratdığı stresə) bu və ya digər dərəcədə uyğunlaşmış, davamlı və adekvat cavab reaksiyalarına malik bitki genotiplərinin elmi üsullarla axtarışı kənd təsərrüfatı, bitkiçilik və ekologi- yanın prioritet məsələlərindən birinə çevrilmişdir. Tədqiqat işinin məqsədi Triticum durum Desf. və Triticum aestivum L. növlərinin müxtəlif geno- tiplərinin laboratoriya şəraitində NaCl duzu mühitində böyüməsi və duz stresinin ikinci fotosistemin (FSII) fotokimyəvi fəallığına təsirini öyrənməkdir. Tətqiqatlarda yerli seleksiyanın Bərəkətli-95, Qaraçılçıq-2, Əzəmətli-95 və Qiymətli-2/17 geno- tiplərindən istifadə olunmuşdur. Toxumlar yuyulub distillə suyunda 45 dəq isladılmış, sonra 3%-li H 2
2 məhluluna köçürülərək 15 dəq saxlanılmış və sonda yenidən distillə suyunda yuyularaq cücərmə qablarına yerləşdirilmişdir. Üçüncü günün sonunda cücərtilər NaCl duzunun müxtəlif qatılıqlı (0; 50; 100 və 200 mM) məhlullarına köçürülmüş və 16/8 saat davam edən növbəli işıq (3000 lk) qaranlıq rejimində daha 7 gün becərdilmişdir. Bitkilərin yarpaqlarında fotosintetik elektron daşınmasına xas olan fotokimyəvi fəallıq Mini-Pam (WALZ, Almaniya) flüorometrində xlorofilin başlanğıc (F 0 ) və
maksimal (F M ) flüorosensiyasını, eləcə də FSII-nin fotokimyəvi fəallığını xarakterizə edən nisbi flüorosensiya çıxımını (F
M -F 0 )/F M parametrini təyin etməklə qiymətləndirilmişdir. Ölçülər eyni şəraitdə becərdilmiş bitkilər üzərində 6 təkrarda aparılmışdır. Müxtəlif növlərdən olmalarına baxmayaraq üçgünlük buğda cücərtilərinin müxtəlif duz qatılıqla- rında nisbi böyüməsi eyni olmuşdur. Cücərtilərin boylarındakı fərq 100 və 200 mM NaCl qatılığında daha çox nəzərə çarpır. NaCL duzunun 50 mM qatılığında isə 10 günlük cücərtinin boyu distillə su- yunda cücərdilmiş nəzarət bitkilərindən çox az fərqlənir. Lakin bununla belə təcrübə müddəti ərzində həm 100, həm də 200 mM duz qatılıqlarında xarakterik həyat əlamətləri, o cümlədən fotosintez əla- mətləri müşahidə etmək mümkün olmuşdur. Xlorofil flüorosensiyasının nisbi çıxımı NaCl duzunun 0- 100 mM qatılıqlarında Qiymətli-2/17 > Qaraqılcıq-2 = Bərəkətli-95 = Əzəmətli-95 istiqamətində dəyi- şir. NaCl duzunun 200 mM qatılığında isə bu azalma müxtəlif buğda genotipləri üçün nisbi flüorosen- siyanın maksimal qiymətinin 6-8%-ni təşkil edir. Bərəkətli 95, Əzəmətli 95 və Qaraqılçıq-2 müxtəlif növlərə aid olmalarına baxmayaraq, bunlarda FSII-nin fəallığı yaxın olaraq qalır. Yalnız T. aestivum L. növünə aid Qiymətli-2/17 genotipində FSII fəallığının nisbətən yüksək olduğu müşahidə edilmişdir. Tədqiq etdiyimiz bitkilərin yarpaqlarında xlorofilin başlanğıc flüorosensiyasının (F 0 ) analizi göstərdi ki, becərmə mühitində duzun qatılığının artması ilə F 0 qiyməti də dəyişir. Bu da duz stresinin xloroplast membranlarına bilavasitə təsiri ilə əlaqədar ola bilər. Müxtəlif genotiplər üçün F 0 qiymə- tinin dəyişmə istiqaməti Qiymətli-2/17 < Əzəmətli-95 ≤ Qaraqılçıq-2 ≈ Bərəkətli-95 şəklində olmuşdur. Yüksək duz qatılığı bitkilərə müxtəlif su stresi yaratmaqla, toksik ionlar, mineral qidalanmanın pozulması, oksidləşdirici stres, metabolik yollar, membranların zədələnməsi, hüceyrələrin bölünməsinin ləngiməsi və s. yollarla təsir edə bilər. Bu effektlər birlikdə bitkilərin inkişafını ləngidir. Duz stresinin başlanması və davamlı təsiri zamanı bitkilərin həyatının əsas prosesləri fotosintez, zülal sintezi, energetik və lipid metabolizmi kimi proseslər ciddi təsirə məruz qalır. Qeyd etmək lazımdır ki, digər stres faktorlarında olduğu kimi, duz stresinin də təsiri genetik determinə olunmuşdur. Tədqiqatlarımızda duzun təsiri ilə müxtəlif növlərə aid olan buğda genotiplərinin inkişafında ləngimə və fotosintetik fəallığında azalma müşahidə olunsa da, müxtəlif genotiplər arasında aşkar fərqlər müşahidə olunmamışdır. Fotosistem II-nin fotokimyəvi fəallığının |