Microsoft Word 00 KeyNote Speakers Materiallar

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

439

 

Qafqaz University                                                                    29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan

nanofibers. The native cellulose nanofibers are cleaved from the self-assembled hierarchy of 

macroscopic cellulose fibers. They have become highly topical, as they are proposed to show 

extraordinary mechanical properties due to their parallel and grossly hydrogen bonded polysaccharide 

chains. We demonstrate that superoleophobic nanocellulose aerogels coating by sol-gel method, The 

aerogel is capable of supporting a weight nearly 3 orders of magnitude larger than the weight of the 

aerogel itself. The load support is achieved by surface tension acting at different length scales: at the 

macroscopic scale along the perimeter of the carrier, and at the microscopic scale along the cellulose 

nanofibers by preventing soaking of the aerogel thus ensuring buoyancy. Superoleophobic 

nanocellulose aerogels have recently been achieved using unmodified cellulose nanofibers and using 

carboxymethylated, negatively charged cellulose nanofibers as starting materials. In this work, the 

aerogels made from unmodified cellulose nanofibers were subsequently treated with fluorosilanes. To 

complement previous work on superoleophobic aerogels, we demonstrate their application as cargo 

carriers on oil, gas permeability, plastrons, and drag reduction, and we show that fluorinated 

nanocellulose aerogels are high-adhesive superoleophobic surfaces. We foresee applications including 

buoyant, gas permeable, dirt-repellent coatings for miniature sensors and other devices floating on 

generic liquid surfaces. 

 

 

 

 

TİKİNTİ  İŞLƏRİNDƏ  YÜKSƏKDƏN DÜŞMƏNİ  ÖNLƏYƏN  

SİSTEMLƏR 

 

Rüfət ƏLİYEV 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail]

 

AZƏRBAYCAN 

 

1999-cu il iyulun 1-də qüvvəyə minmiş Azərbaycan Respublikasının  Əmək Məcəlləsi  əməyin 

mühafizəsi normalarını  əhatə etməklə  bərabər, işçilərə sağlam və  təhlükəsiz  əmək  şəraitinin təmin 

olunması ilə bağlı işəgötürənlərin məsuliyyətini də müəyyən edir. Əməyin mühafizəsi, işçilərin hüquq-

larının qorunması, təhlükəsiz və sağlam iş yerlərinin yaradılması bu gün dövlətimizin həyata keçirdiyi 

sosial siyasətin əsas istiqamətlərindəndir. Son illər ölkəmizdə təsdiq olunan dövlət proqramları, uğurla 

reallaşdırılan böyük layihələr nəticəsində tikinti-quraşdırma işlərinin həcmi artmış, yeni istehsalat 

sahələri yaradılmış, minlərlə iş yeri açılmış, tikinti sektorunun iqtisadiyyat da rolu və əhəmiyyəti yük-

səlmişdir. Bütün bunlar da, öz növbəsində, istehsal və tikinti sektorunda təhlükəsiz və sağlam iş 

yerlərinin yaradılmasını, yüksək tikinti mədəniyyətinin formalaşmasını aktuallaşdırıb. 

Dünyada hər il istehsalatda baş verən bədbəxt hadisələr nəticəsində milyonlarla insanın həyat və 

sağlamlığını itirməsi  əməyin mühafizəsi işini günün aktual məsələlərindən birinə çevirmişdir. Buna 

görə  də, ictimaiyyətin diqqətini iş yerlərində  əməyin mühafizəsinə, işçilərin sağlam və  təhlükəsiz 

əmək şəraiti ilə təmin olunmasına yönəltmək lazımdır. Əməyin mühafizəsi işçilərin təhlükəsiz və sağ-

lam  şəraitdə  işləmək hüququnu təmin etmək məqsədilə  nəzərdə tutulan texniki təhlükəsizlik, sanita-

riya, gigiyena, müalicə-profilaktika tədbirləri, normaları və standartları sistemidir.  

Azərbaycan Respublikasında tikinti-quraşdırma sektorunun başlıca problemi olan bədbəxt hadi-

sələrin baş verməsinin qarşısını almaq və ya onları minimuma endirmək prioritet məsələ olaraq qəbul 

edilməlidir. Nəzərə alınmalıdır ki, ölkə ərazisində bədbəxt hadisələr daha çox tikinti sahələrində baş 

verir. Tikinti müəssisələrində aparılmış dövlət nəzarəti və bədbəxt hadisələrin təhqiqatı zamanı aşkar 

olunmuşdur ki, bir çox hallarda bu müəssisələrdə sağlam və  təhlükəsiz  əmək  şəraiti yaradılmır, 

əməyin mühafizəsi və texniki təhlükəsizlik qaydalarına tam riayət olunmur. Həmçinin işçilərin xüsusi 

geyim və  fərdi mühafizə vasitələri ilə  təmin edilməsində  və onlardan səmərəli istifadə olunmasında 

ciddi nöqsanlar qalmaqdadır . 

Tikinti işlərində yüksəkdən yıxılma önləyici sistemlər beynəlxalq standartlara əsasən (OSHA, 

Währe vs.) təsnif edilə bilər. 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

440

 

Qafqaz University                                                                    29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan

Örtmə sistemləri (Qapaq) 

Hər növdən olan işçi sahələrdəki (döşəmə, dam və s.) açıqlıqlara yıxılmanı  əngəlləmək məqsə-

diylə istifadə edilir. Qapaqlar uyğun  şəkildə  işarələnməli və qapaq üzərində meydana gələ biləcək 

maksimum yükün ən az iki qatını daşıya biləcək tutumda olmalıdır. 

 

Personal düşmə önləmə sistemləri 

Təhlükəsizlik kəmərləri fərdi qoruyucu vasitə olaraq qəbul edilsə  də  əslində vahid bir qoruma 

sisteminin əhəmiyyətli bir parçasıdır. Bu sistemi beynəlxalq standartlara görə "personal düşmə önləmə 

sistemi" olaraq adlandıra bilərik. Bu sistem: 

1.  Paraşütçü tipli tam bədən qoruyan təhlükəsizlik kəməri, yavaşlatma aparatları, asılqanlar, 

iplər, anker əlaqələri və s kombinasiyalardan ibarətdir . 

2.  Sistem  ən az 1800 funt (815 kq) yükə dayana bilməlidir. Anker nöqtələri  ən az 5000 funt 

(2260 kq) yükə dayanmalıdır. 

3.  Ən az 1.8 metrdən sərbəst düşmə riski olan hər bir işçi sahədə istifadə edilməlidir. 

 

 

 

Bu sistemlərdə üfüqi və şaquli kəndirlərin istifadəsi çox əhəmiyyətlidir. Kəndirlər minimum 5000 

funt (2260 kq) çəkmə gərilməsinə dayana bilməlidir. Kəsilmə və aşınmalara qarşı qoruyucu vəsaitdən 

istifadə edilməlidir. Şaquli kəndirlər hər işçi üçün bir ədəd olmalıdır. Üfüqi kəndirlər birdən çox işçi 

tərəfindən istifadə edilə bilər. Bu vəziyyətdə  hər işçinin iş sahəsi, eniş  məsafələri, və düşmə anında 

olan yüklər hesaba alınaraq uyğun çaplarda və müqavimətdə olan kəndirlər seçilməlidir. 

Düşmə reallaşsa asılı qalan personalın xilas edilməsi üçün nizamlı manevrlər tətbiq olunmalıdır. 

Asılı qalan personal müəyyən bir müddət ərzində xilas edilməzsə və ya xilas edildikdən sonra uyğun 

şəkildə ona müdaxilə edilməzsə bədəndə çirkli qan yığılması ilə bağlı, ürək böhranı və ölümə səbəb 

olan zədələr yarana bilir. Bu səbəblə xilasetmə planı ən az qoruma üsulları qədər əhəmiyyətlidir. 

Kaska  İstifadəsi: Kaska istifadəsi yüksəkdən yıxılma qəzalarında yıxılan işçilərin, həyati 

baxımdan qorunması üçün vacibdir. Qəza sonrası meydana gələ biləcək baş və kəllə yaralanmalarına 

maneə törətməyə istiqamətlidir. Statistikalara görə tikinti sahəsində yüksəkdən yıxılma qəzalarının % 

34.6-də kəllə yaralanması meydana gəlmişdir. 

Kaska istifadəsiylə əlaqədar ən əhəmiyyətli xüsus: 

  İstifadə edilən kaska, görülən işə, işin görüldüyü şərtlərə uyğun standartlarda olmalı və mütləq 

çənə bağı olmalıdır; 

  Çənə bağı olmadığı  vəziyyətlərdə düşmə anında kaska işçilərin başlarından düşərək qoruma 

funksiyasını itirməkdədir . 

 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

441

 

Qafqaz University                                                                    29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan

Külək təhlükəsizlik panelləri 

Yüksək binalarda ən üst mərtəbələrdə çalışan personal yüksək miqdarda külək yükünə  məruz 

qalır və bu da yüksəkdən düşmə  təhlükəsini  əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Bu səbəblə çox yüksək 

binalarda ən üst 2 və ya 3 mərtəbə boyunca külək yükünü kəsmək məqsədiylə təhlükəsizlik panelləri 

istifadə olunur. 

 

Nəticələr və Qiymətləndirmə 

Ölkəmiz yüksək hündürlükdə etibarlı  iş mövzusunda təəssüf ki, geridə qalmaqdadır. Tikinti 

sahələrinin çoxunda yüksəkdən düşmə ilə bağlı  tədbir görülmür, tədbir alınan tikinti sahələrində isə 

alınan tədbirlər ümumiyyətlə primitiv və beynəlxalq standartlara uyğun olmayan formadadır.  

Bu tezisdə tikinti işlərində yüksəkdən düşməyə maneə olan sistemlərin beynəlxalq standartlar 

tərəfindən müəyyən edilmiş minimum xüsusiyyətlərinə texniki cəhətdən toxunulmuşdur. Təbii ki 

burada bəhs edilən üsullar tikintidə istifadə edilən ümumi üsullardır. Bunlar xaricində tikinti növünə 

və hazırlanan layihəyə görə daha başqa tədbirlər də tətbiq oluna bilər . 

 

 

 

 

 

TlGaSe

2

  ƏLAVƏLI POLIMER KOMPOZİTLƏRİNİN 

MÖHKƏMLİKLƏRİNƏ YÜK HALININ TƏSİRİ 

 

 Amaliya HƏSƏNOVA  

Azərbaycan Texniki Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Polimer materialların möhkəmliklərinin zamandan asılı olaraq dəyişməsi kifayət qədər yaxın 

zamanlarda müəyyən edilmişdir. Çünki, əvvəllər möhkəmlik və yorulma materialın eyni halı kimi 

araşdırılırdı. Möhkəmlik ölçüsü olaraq maddənin dağılmadan müəyyən yükə tab gətirməsi nəzərdə 

tutulur. Mexaniki və elektrik möhkəmlikləri polimerlərin və onların  əsasında kompozitlərin vacib 

xarakteristikası hesab edilir. Polimerlərə vurulan əlavələr onların möhkəmliklərinə  və digər xassə-

lərinə  kəskin təsir etdiyindən bu xassənin araşdırılması, həm elmi, həm də praktiki əhəmiyyət kəsb 

edir [1-3]. Bununla yanaşı, həcmi yüklərin formallaşması, relaksasiya hadisələri polimerlərin mexaniki 

xassələrinə  kəskin təsir edə bilər. Bu baxımdan elektrotermopolyarlaşmanın kompozitlərin mexaniki 

və elektrik möhkəmliklərinə təsirinin tədqiqi barədə məlumat verilir. Nümunələr  isti presləmə üsulu 

ilə aşağıdakı qaydada alınmışdır:  

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

442

 

Qafqaz University                                                                    29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan

 

 

Kompozitin tərkibinə daxil olan polietilenin və ona əlavə edilmiş TlGaSe

2 

birləşməsinin stexio-

metriyaya uyğun miqdarları yüksək dəqiqliyə malik tərəzidə  çəkildikdən sonra hər iki komponent 

xüsusi qabda toz halına salındıqdan sonra ələkdən keçirilir və diqqətlə bir-birinə qarışdırılır. Sonrakı 

mərhələdə həmin qarışıq polimer matrisasının ərimə temperaturunda, 10÷15mPa təzyiqdə, alüminium 

folqa arasında preslənir və arzuolunan qalınlıqlı nazik təbəqə şəklində nümunələr alınır. Nümunələr suda 

sürətlə soyudulur və folqa kənarlaşdırılır. Bu qaydada tədqiqat üçün əlverişli olan  kompozitlər alınır.  

5, 7, həcm%TlGaSe2 tərkibli nümunələr 350K temperaturda 3·106V/m, 6·106V/m və 8·106V/m 

elektropolyarlaşdırılmışdır.  

Nümunələrin elektrik möhkəmlikləri şəkil 1 – də təsvir olunan qurğuda aparılmışdır. Elektrodlar 

parlaq poladdan hazırlanmışdır. Diskə  bənzər, torpaqlanmış, 30mm diametrli 1- elektrodu, yumru-

lanmış uclara malik olur və kürəciyin orta hissəsinə qoyulur. Belə yerləşdirmə onun hərəkətini təmin 

etmək üçün edilir. Diametri 10mm olan ikinci yüksək voltlu elektrodun ucuda dairəvi formada olur. 

Yüksək gərginlikli elektrodun nümunə ilə yaxşı kontaktını  təmin etmək üçün 4- yayından istifadə 

edilir. Yüksək gərginlik mənbəyi olaraq UPU – IM tip “Universal” qurğudan istifadə edilmişdir. 50Hs 

tezlikli yüksək gərginlik 2 elektroduna verilir, 1- elektrodu isə torpaqlanır. Tədqiqat üçün nümunələr 

40x50mm ölçüdə düzbucaqlı formada hazırlanıb. Sınaq zamanı  nümunə elektrodlar arasında yerləş-

dirilir. Sınaqdan  əvvəl nümunələrin qalınlığı onun 7-8 yerində  İZV-2 cihazı ilə ölçülüb, nəticələrin 

orta ədədi qiymətlərindən istifadə edilib.  

 

Nümunələrin mexaniki möhkəmlikləri  şəkil 2–də  təsvir olunan qurğu ilə ölçülmüşdür. Sınaq 

zamanı sınaq temperaturu və tətbiq olunmuş mexaniki dartma gərginliyinin sabit qalması əsas şərtdir. 

Məlumdur ki, mexaniki yaşama müddəti təyin edildikdə nümunə deformasiyaya uğrayır, uzunluğu 

artır, en kəsiyinin sahəsi isə azalır. Ona görə də deformasiyaya uyğun olaraq tətbiq olunan mexaniki 

gərginlik qüvvənin nümunənin en kəsiyinin dəyişilməsinə olan nisbəti sabit qalsın. Məhz bu səbəbdən 

də tədqiqatda istifadə etdiyimiz qurğuda fiqurlu lingdən istifadə edilir. Tətbiq olunan qüvvə nümunəyə 

həmin ling vasitəsilə ötürülür. Nümunənin en kəsiyinin sahəsi azaldıqca qüvvənin R – qolu azaldığın-

dan nümunədə  həmişə eyni mexaniki gərginlik yaranır. Nümunənin deformasiyası  fırlana bilən saat 

mexanizmi vasitəsilə həyata keçirilir.  

İstifadə edilən kompozit nümunələrin qalınlığı 150mkm-ə bərabərdir. Nümunələrin qalınlığı İZV 

– 2 cihazı ilə 1mkm dəqiqliklə ölçülmüşdür.  

Şəkil 3-də  aşağı  sıxlıqlı polietilenə 3 və 5 həcm% TlGaSe

2  

doldurucusu  əlavə etməklə alınmış

 

kompozitlərin elektrik və mexaniki möhkəmliklərinin polyarlaşma sahəsinin intensivliyindən 

asılılıqları verilmişdir.  Şəkildən göründüyü kimi tərkibində 3 həcm % TlGaSe

2 

 doldurucusu olan 

 

kompozitn elektrik və mexaniki möhkəmlikləri səvvəlcə sahə intensivliyinin 5,2·10

-6

 V/m qiymətinə 

qədər artır, özünün maksimal qiymətini aldıqdan sonra analoji mexaniki və elektrik möhkəmliklərinin 

polyarlaşma sahəsinin intensivliyindən asılı olaraq əvvəlcə artması, maksimal qiymətini aldıqdan 

Şəkil.2. Polimer kompozitlərinin nazik təbəqələrinin 

müxaniki möhkəmliklərinin ölçülməsi üçün  qurğunun 

sxemi: 1-nümunə; 2-blok; 3-fiqurlu dəstək; 4-çəki 

tarazlaşdırıcısı; 5- saat mexanizmi; 6- istilik 

izolyasiyalı kamera.  

Şəkil.1.  Polimer kompozitlərinin nazik təbəqələrinin 

elektik möhkəmliklərinin ölçülməsi üçün  qurğunun 

sxemi: 1- torpaqlanmış elektrod; 2- yüksək 

gərginlikli elektroq; 3- polimer təbəqəsi; 4- yaylar   

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

443

 

Qafqaz University                                                                    29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan

sonra isə azalması müşahidə edilmişdir. Elektrik və mexaniki möhkəmliklərin  əvvəlcə artması 

kompozitlərin fazalararası  təbəqəsinin fiziki quruluşlarının polyarlaşma yüklərinin təsiri ilə 

nizamlanmasının nəticəsidir. Möhkəmliklərin sahə intensivliyinin sonrakı artması ilə azalması isə 

nümunə daxilində polyarlaşma yüklərinin paylanması ilə  əlaqədar olaraq həcmi yüklərin artmasının 

nəticəsidir.  

 

 

 

 

ÜÇ LAYLI QEYRİBİRCİNS LÖVHƏLƏRİN ELASTİKİ 

MÜHİTDƏ  DAYANIQLIĞI   HAQDA 

 

Fəxrəddin İSAYEV 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

     Billurə İSALI 

 

     

 

Gülnar 

QOCAYEVA 

 

Qafqaz Universiteti  

 

 

 

 

 

        Qafqaz Universiteti 

 

   AZƏRBAYCAN 

       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

AZƏRBAYCAN 

 

Məqalədə üç laylı düzbucaqlı lövhələrin  elastiki mühitdə müxtəlif yüklərin təsirindən dayanıqlıq 

məsələsinə baxılır. Koordinat sistemi aşağıdakıkimi qəbul edilmişdir: OX və OY-oxları lövhənin orta 

layının  orta müstəvisində yerləşir;OZ-oxu isə bu müstəviyə perpendikulyar olaraq yönəlib. 

Məsələnin qoyuluşunda fərz edilir ki,lövhənin layları müxtəlif qeyribircins izotrop elastik 

materiallardan hazırlanıb və  layların materiallarının elastiki xarakteristikaları koordinatların kəsiməz 

funksiyalarıdır  və aşağıdakı kimi dəyişirlər: 

)

(

)

,

(

)

,

,

(

z

a

y

x

a

z

y

x

a

k

j

k

j

i

k

j

i





 (i,j=1,2;k=1,2,3. )   (1)    

Gərginlik və deformasiya tenzorlarının komponentləri aralarındakı  əlaqələr ümumiləşmiş Huk 

qanununa əsasən təyin edilir. 

11

11 11

12 22

22

21 11

22 22

12

33 12

,

,

k

k

k

k

k

k

k

k



 

 



 

 



 











 , (k=1,2,3)            

(2) 

Bu formullarda Kirxhof-Lyav hipotezasının lövhənin bütün qalınlıq elementi üçün doğru olduğu 

qəbul edilir ,yəni   

11

11

11

22

22

22

12

12

12

,

,

l

z

l

z

l

z

























                                

(3) 

Şəkil 3. Otaq temperaturunda ASPE+xhəcm% TlGaSe

2 

kompozitlərinin möhkəmliklərinin polyarlaşdırıcı sahə 

intensiliyindən asılılıqları: 1, 2 əyriləri ASPE+3həcm% 

TlGaSe

2

;3-4  əyriləri ASPE+5həcm% TlGaSe

2

 kompo-

zitlərinin elektrik və mexaniki möhkəmlikləri.  

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

444

 

Qafqaz University                                                                    29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan

Burada 

11

l

, 

22

l

, 

12

l

  və 

11



, 

22



, 

12



- lövhənin orta müstəvisinin sonsuz kiçik deformasyaları 

və əyintiləridir.  

(1)-(3) dən istifadə etməklə ,məlum formulların köməyi ilə qüvvə  və momentlərin ifadələrini və 

lövhənin ümumiləşmiş sərtlik xarakteristikalarını hesablaya bilərik. 

  Məlumdur ki,baxılan lövhənin tarazlıq tənlikləri aşağıdakılardan ibarətdir:a)Qüvvələrin tarazlıq 

tənlikləri;b)Momentlərin tarazlıq tənlikləri;c)Deformasiyaların kəsilməzlik tənliyi.Əgər gərginlik 

funksiyasını məlum qayda ilə daxil etsək  

,   

      ,

      (4) 

bu zaman qüvvələrin tarazlıq tənlikləri eynilik kimi ödənir. Burada dayanıqlıq tənliklər sistemini 

uyğun şəkilə gətirmək üçün aşağıdakı ardıcıl əməllər yerinə yetirilir:Qüvvələrin alınmış ifadələrindən 

deformasiya komponentləri  qüvvə və əyintilərlə ifadə edilirlər. Sonra alınmış bu ifadələr momentlərin 

formullarında yerinə yazılır və nəticədə momentlər də qüvvə və əyintilərlə ifadə olunurlar. Momentlə-

rin və deformasiyaların alınmış yeni ifadələri digər iki  tarazlıq tənliyində yerinə yazılaraq  bəzi çevir-

mələrdən sonra əyintiyə (v) və (F)-gərginlik funksiyasına görə iki xüsusi törəməli diferensial təliklər 

sistemi alınır.Bu tənliklər ümumi halda dəyişən  əmsallı dördüncü tərtib xüsusi törəməli diferensial  

tənliklər sistemidir. Alınmış bu tənliklər sisteminə lövhənin sərhəd şərtlərini əlavə etsək baxılan məsə-

lənin ümumi şəkildə qoyuluşunu alarıq.Burada konkret məsələ  həll etmək üçün (1)-funksiyalarının 

dəqiq ifadələrini bilmək lazımdır. Xüsusi halda bu funksiyalar yalnız qalınlıq koordinatının funksiya-

ları olarsa bu zaman dayanıqlıq tənliklər sistemi sadələşir və sabit əmsallı tənliklər alınır.  

0

4

4

2

2

2

2

4

3

2

4

4

1

2

4

4

2

1

2

2

4

3

1

4

4

1

1









































y

d

y

x

d

x

d

y

F

d

y

x

F

d

x

F

d







 



































2

2

4

3

2

4

4

1

2

4

4

2

1

2

2

4

3

1

4

4

1

1

y

x

F

D

x

F

D

y

D

y

x

D

x

D







 

0

2

2

2

2

2

2

2

1

2

2

1

1

4

4

2

2







































k

y

T

y

x

T

x

T

y

F

D

,      

 

(4) 

Burada əmsallar lövhənin sərtlik xarakteristikaları ilə ifadə olunurlar.Konkret məsələ həll etmək 

üçün baxılan üçlaylı düzbucaqlı lövhənin kənarlarının oynaqlı bərkidildiyi hala baxılmışdır: Bu halda 

baxılan lövhənin birtərəfli sıxılması üçün məsələ həll edilərək kritik qüvvəni təyin etmək üçün analitik 

formula alınmışdır:  













 











 













 













 



2

2

2

1

2

3

1

2

1

1

1

1

/

a

m

b

n

D

b

n

D

a

m

D

T

 















































 













 











 













 





2

4

2

2

2

2

3

2

4

1

2

2

/

m

a

k

b

n

D

b

n

a

m

D

a

m

D

a

m

D

n

m

, (5) 

Qeyri bircinslik funksiyasının xətti dəyişdiyi halda məsələ ətraflı araşdırılmışdır. 

 

 

 

.

1

,

1

,

1

2

2

2

11

11

1

1

1

11

h

z

z

h

z

z

h

z

z

























 

      

   (6) 

Burada h1,h,h2-uyğun layların qalınlığıdır.

 

Parametrlərin müxtəlif qiymətləri üçün ədədi hesabatlar aparılmış  və kritik parametrlər təyin 

edilmişdir.