Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

 
10.6. Gudvill hisobi 
Gudvill kompaniya ishbilarmonlik aloqalarining shartli qiymati, jamg‘arilgan nomoddiy 
aktivlar «bahosi», sezilmaydigan sarmoya - savdo marjasining nufuzi, amaliy aloqalar tajribasi, 
mijozlarning, shuningdek boshqaruv, tashkiliy va texnika resurslarining muqimligi, moliya 
dunyosidagi nufuz, mahsulot sotish faoliyati ustidan nazorat mexanizmi va shu kabilarni pul 
hisobida «baholash»ni anglatadi. 
Gudvill korxona mulkini baholashning pinhona imkoniyatlarini aniqlashga qaratilib, 
ob’ektning uzil-kesil baholash qiymatini aniqlash chog‘ida undan foydalanish majburiydir. 
Gudvill muomalalarida sotib olinayotgan korxonani baholashda quyidagilarga e’tibor 
qaratiladi: 
- investorlar uchun korxona joylashuvining foydaliligiga; 
- mehnat resurslarining mavjudligi va qiymatiga; 
- ishlab chiqarilayotgan mahsulotga (ko‘rsatilayotgan xizmatlarga) bo‘lgan talabga; 
- rivojlanish va iqtisodiy ko‘rsatkichlarni o‘zgartirish istiqbollariga va boshqa omillarga.
Buxgalteriya hisobi nuqtai nazaridan gudvill (firma bahosi) xaridor sotib olinayotgan 
korxona uchun mazkur korxona aktivlarini alohida sotib olinganida yuzaga keladigan aktivlarning 
haqiqiy bozor qiymatidan yuqori narxda to‘lagan holatida yuzaga keladi. Agar xaridor ayrim 
ob’ektlarning haqiqiy qiymatidan (xarid qilinayotgan korxona majburiyatlarini chegirgan holda) 
yuqori narx to‘lagan bo‘lsa, u holda sezilmaydigan (ko‘zga ko‘rinmaydigan) aktivlar yuzaga 
keladi, bundan esa bu ortiqcha to‘lov «firma bahosi»ni tashkil qiladi degan xulosa chiqarish 
mumkin. Ya’ni, gudvill faqatgina korxonaning yaxlit oldi-sotdisida aks ettirilishi mumkin, chunki 
u mustaqil hisob birligiga ajratilmaydi hamda korxonaning boshqa aktivlari bilan birgalikdagina 
amal qiladi. 
Gudvillning yuzaga kelish sabablari turli xil bo‘lishi mumkin. Eng ko‘p uchraydiganlari 
jumlasiga, odatda, samarali reklama siyosati, alohida ta’sirchan sotish tizimi, boshqaruv 
guruhining ustun raqobatchilari mavjudligi, kompaniyaning qulay yoki imtiyozli me’yoriy-
huquqiy ish rejimi va soliqqa tortish shartlari, raqobatchilar egallab ololmaydigan ishlab chiqarish 
sirlaridan foydalanish, xodimlarning kasbiy tayyorgarligi va malakasini oshirishga oid noyob 
dasturni o‘tkazish va boshqalarni aytib o‘tish lozim. Mazkur omillarning sanab o‘tilishi 
gudvillning korxonaning butun faoliyati davomida amal qilishidan, biroq u faqatgina korxona 
sotilishida, firma xarid qilinayotgan baho – ob’ektiv ma’lumot asosidagi uni baholash imkoniyati 
mavjud bo‘lgan holatdagina aks ettirilishidan dalolat beradi. 
Ayrim hollarda gudvill manfiy miqdorga ega bo‘ladi. Bu hol xarid qilingan kompaniya 
aktivlari qiymati uning xarid bahosidan ortiq bo‘lganida yuzaga keladi. Bunday vaziyatlar 
kamdan-kam hollarda uchraydi, mazkur holatda esa manfiy gudvill summasi qimmatli qog‘ozlarga 
investitsiyalarni istisno qilgan holda, firmaning uzoq muddatli aktivlari qiymatiga mutanosib 
ravishda taqsimlanadi. 
Gudvill buxgalteriya hisobida 0480-«Gudvill» hisobvarag‘ida hisobga olinadi. Korxona 
tomonidan gudvill kirim qilinayotganda, aktivlarning haqiqiy va xarid qiymatlari orasidagi farqqa 
quyidagicha provodka beriladi: 
D-t 0480-«Gudvill» 
K-t 8330-«Paylar va ulushlar». 

---

Gudvillga boshqa turdagi nomoddiy aktivlar kabi eskirish hisoblanmaydi. Shu boisdan u 
ishlatilganida boshlang‘ich qiymatidan har oyda muayyan summa xarajatlarga qo‘shiladi. Bu 
muomalaga hisobda quyidagicha provodka beriladi: 
D-t Xarajatlarni hisobga oluvchi hisobvaraqlar 
K-t 0480-«Gudvill».