Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

1-guruh uchun: 
1-variant
Avans hisoboti
Kassir hisoboti
Tovar-transport yuk xati
Limit-zabor kartasi
Kassa kirim orderi
To‘lov vedoosti
To‘lov topshiriqnomasi 
Inventarizatsiya ro‘yxati
Qiymatliklarni 
tekshirish 
natijasi 
dalolatnomasi 
Asosiy vositalarni qabul qilish-topshirish 
dalolatnomasi 
 
2-guruh uchun: 
2-variant 
Kassa chiqim orderi 
Hisob-kitob to‘lov vedomosti
To‘lov vedomosti 
Ishonchnoma
Inventarizatsiyani o‘tkazish to‘g‘risidagi 
buyruq 
Kassadagi pul mablag‘larini tekshirish 
dalolatnomasi
Chiqim yuk xati
To‘lov topshiriqnomasi 
Idishlar harakati to‘g‘risida hisoboti
Tovar hisoboti
3-guruh uchun: 
3-variant 
Тўлов топшириқномаси
Инвентаризация рўйхати
Тўлов топшириқномаси 
Касса чиқим ордери
Бухгалтерия баланси
Тўлов талабномаси
Кирим-чиқим юк хати
Кассир ҳисоботи
Асосий воситаларни қабул қилиш-
топшириш далолатномаси
Ишончнома 
4-ilova 
Mustaqil o‘rganish uchun savollar: 
1.
Buxgalteriya balansi va uning mohiyati tushuntirib bering? 
2.
2) Xo‘jalik muomalalari ta’sirida balansda ro‘y beradigan o‘zgarishlarni ayting.
3.
3) Buxgalteriya balansiga nisbatan schyotlar qanday turlarga bo‘linadi? Ularning mazmunini 
tushuntiring. 
4.
4) Schyotlar va balansning o‘zaro bog‘lanishi nimalarda aks etadi?
5.
5) “Debet” va “Kredit” tushunchalarini izohlang,
6.
6) Buxgalteriya balansiga munosabati bo‘yicha schyotlar qanday turlarga bo‘linadi va ularning 
mazmunini ochib bering? 
7.
7) Buxgalteriya hisobi schyotlari deb nimaga aytiladi? 
8.
8) Ikki yoqlama yozuv nima?
9.
9) Buxgalteriya provodkasiga ta’rif bering. Buxgalteriya provodkalarining qanday turlari 
mavjud?

---

339 
10.
Sintetik va analitik schyotlarning mazmuni va o‘zaro bog‘liqligi nimadan iborat? 
MUSTAQIL SHUG‘ULLANISH UCHUN MASHQLAR 
“Buxgalteriya hisobi va audit” fani bo‘yicha o‘tilgan mavzularni chuqurroq egallash va 
talabalarning o‘z bilimlarini tekshirish va mustahkamlash uchun mustaqil shug‘ullanishlari uchun 
mashqlar berilmoqda.
1-5 mashqlarning maqsadi talabalarining xo‘jalik mablag‘lari va mablag‘lar manbalarini 
ajratish, buxgalteriya balansini tuzishga doir mavzular bo‘yicha bilimlarini mustahkamlashga 
qaratilgan bo‘lsa, 5 mashq sintetik va analitik schyotlarni ochish, asosiy xo‘jalik jarayonlarini hisobga 
olish, buxgalteriya balansini va boshqa hisobotlarni tuzish bo‘yicha bilimlarini mustahkamlashga 
qaratilgan.
1-mashq. 
Quyidagi ma’lumotlardan foydalangan holda «Feruz» korxonasining buxgalteriya balansini 
tuzing.
Xususiy kapital – 23750000 so‘m; 
Debitor qarzlar – 4950000 so‘m; 
Transport vositalari – 5700000 so‘m; 
Kreditor qarzlar – 2450000 so‘m; 
Mebellar – 5500000 so‘m; 
Materiallar – 8800000 so‘m; 
Bankdagi hisob-kitob schyoti – 1250000 so‘m 
2-mashq. 
Quyidagi ma’lumotlardan foydalangan holda «Ko‘hi-nur» korxonasining buxgalteriya 
balansini tuzing.
xususiy kapital – 13000 so‘m; 
ofis jihozlari – 9000 so‘m; 
kreditor qarzlar – 900 so‘m; 
materiallar – 1550 so‘m; 
debitor qarzlar – 275 so‘m; 
hisob-kitob schyotidagi pul mablag‘lari – 5075 so‘m; 
«Sayram» xususiy korxonasidan olingan qarz – 2000 so‘m. 
3-mashq. 
Quyida «Shams» korxonasining 2007 yil 1 yanvar holatiga buxgalteriya ma’lumotlari 
berilgan:
Transport vositalari – 2000000 so‘m;
Xom-ashyo va materiallar –1000000 so‘m;
Binolar – 5000000 so‘m;
Xarid qilingan tovarlar uchun korxona to‘liq hisob-kitob qilmagan va 400000 so‘m qarzi bor;
«Kartoshkabank»dan olingan qisqa muddatli kredit – 3000000 so‘m;
kassadagi pul ablag‘lari – 100000 so‘m;
hisob-kitb schyotidagi pul mablag‘lari – 700000 so‘m.
«Shams» korxonasining ta’sischisi A.Suyunov hisoblanadi va yuqoridagi ma’lumotlardan 
foydalangan holda A.Suyunovning korxonadagi ulushini toping hamda «Shams» korxonasining 2007 
yil 1 yanvar holatiga buxgalteriya balansini tuzing.
4-mashq. 
«Samo» xususiy korxonasida 2007 yil 1 aprel holatiga buxgalteriya balansida qo‘yidagi 
ma’lumotlar mavjud:

---

340 
xususiy kapital – 18900 so‘m; 
«Feruz» OAJdan olingan qarz – 2000 so‘m; 
kreditor qarzlar – 1600 so‘m; 
ofis jihozlari – 3500 so‘m; 
transport vositalari – 4200 so‘m; 
materiallar – 4950 so‘m; 
debitor qarzlar – 3280 so‘m; 
hisob-kitob schyotidagi pul mablag‘lari – 6450 so‘m; 
kassadagi pul mablag‘lari – 120 so‘m; 
Aprel oyi davomida korxonada quyidagi xo‘jalik muomalalari ro‘y bergan:
a) 770 so‘mlik material mol yetkazib beruvchilardan olindi (material summasi may oyi oxirida 
to‘lanadi); 
b) 280 so‘mlik debitor qarz hisob-kitob schyotiga kelib tushdi; 
v) 1000 so‘mlik kreditor qarz hisob-kitob schyotidan to‘landi.
Aprel oyi boshi va oxiriga buxgalteriya balansini tuzing.
•
5-mashq. 
•
«Feruz» MCHJ bo‘yicha mashq
•
Mazkur mashqlar to‘plami buxgalteriya hisobini tashkil etish, yuritish va hisobot 
tuzish ishlarini meyoriy tartibga soladigan hujjatlar asosida tuzilgan bo‘lib, 
korxonalarda buxgalteriya hisobini yuritishning asosiy qoidalarini ifodalaydi. Uning 
maqsadi korxonalar moliya-xo‘jalik faoliyatida sodir bo‘ladigan asosiy muomalalarni 
buxgalteriya hisobi schyotlarida aks ettirish, hamda moliyaviy hisobot tuzish tartibi 
to‘g‘risida umumiy tushuncha berishdan iborat. 
•
Qo‘llanmada quyidagi shartli holatlar qabul qilingan: 
•
bir turdagi mahsulot ishlab chiqaradigan va tarkibiy bo‘linmalarga ega bo‘lmagan 
shartli korxona qabul qilingan; 
•
korxonaning boshlang‘ich ustav kapitali ta’sischilarning ulushlari hisobiga quyidagi 
nisbatda tashkil etilgan: A.Alimovning ulushi ulushi – 60% (binolar, inshootlar, 
materiallar, pul mablag‘lari), S.Salimovning ulushi – 40% (nomoddiy aktivlar, pul 
mablag‘lari). Korxonaning foydasi xuddi shunday nisbatda ta’sischilar o‘rtasida 
taqsimlanadi; 
•
amortizatsiya ajratmalari №5-«Asosiy vositalar» nomli Buxgalteriya Hisobi Milliy 
Standartiga muvofiq qo‘shma korxonaning hisob yuritish siyosatida tanlangan usul 
bo‘yicha asosiy vositaning amortizatsiyalanadigan qiymati, ya’ni moliyaviy hisobotda 
ko‘rsatilgan dastlabki qiymat summasidan taxminiy tugatish qiymati chegirib 
tashlanganidan so‘ng qoladigan – tugatish qiymatidan hisoblanadi; 
•
korxona 25 foizli stavka bo‘yicha foyda solig‘i to‘laydi. Foyda solig‘ini to‘lash 
amaldagi qonunchilikka muvofiq belgilangan tartibda bo‘nak ajratish yo‘li bilan 
amalga oshiriladi; 
•
korxona ishlab chiqarish zahiralari va xarajatlar uchun qisqa muddatli bank 
ssudalaridan foydalanishi mumkin; 
•
ushbu mashqlar to‘plamidagi barcha muomalalar (ustav kapitalini shakllantirish, 
mehnat vositalarini sotib olish va balansni isloh qilishga doir muomalalardan 
tashqari)(shartli ravishda bir oy davomida sodir bo‘lgan deb hisoblanib, keyinchalik 
hisobot davri deb ataladi. Ustav kapitalini shakllantirish va mehnat vositalari sotib 
olishga doir muomalalar hisobot davridan oldingi davrda, balansni isloh qilishga doir 
muomalalar esa – hisobot davridan keyingi davrda amalga oshirilgan; 

---

341 
•
mashqlar to‘plamidagi barcha ma’lumotlar O‘zbekiston Respublikasi milliy valyutasi 
– so‘mda aks ettiriladi. 
•
Mashqlar to‘plamida barcha xo‘jalik jarayonlarini tavsiflaydigan muomalalar 
berilgan. Ular quyidagicha guruhlanadi: ustav kapitalini shakllantirish, mehnat 
vositalarini sotib olish, mehnat buyumlarini sotib olish, mahsulot ishlab chiqarish, 
mahsulotlarni jo‘natish va sotish, moliyaviy natijalarni aniqlash, hisob-kitob va 
boshqa muomalalar, balansni isloh qilish. 
5.1-mashq. Korxonalarning ustav kapitalini tashkil etishga
va ta’minot jarayonini hisobga olishga doir muomalalar. 
№ 
Muomala mazmuni 
Summa 
(so‘m) 
Schyotlar aloqasi 
D-t 
K-t 
1 
2 
3 
4 
5 
1 Qo‘shma korxona ustav kapitalini tashkil qilish 
to‘g‘risida ta’sischilar bilan shartnoma tuzildi: 
a) Alimov A 
622000 
b) Salimov S 
348000 
2 Korxona ustav kapitaliga ishtirokchi tomonidan 
qo‘shgan hissalari (mablag‘ va qiymatliklarning 
haqiqiy kirimi): 
A.Alimov
a) asosiy vositalarga taaluqli bo‘lgan mulklar (bino va 
qurilmalar) 
150000 
b) materiallar 
170000 
v) idish va idish materiallari 
20000 
g) pul mablag‘lari (so‘m hisobida) 
280000 
Jami
622000 
Salimov S.: 
a) nomoddiy aktivlar (kashfiyotlardan foydalanish 
huquqi va «Nou-xou») 
118000 
b) pul mablag‘lari
230000 
Jami 
348000 
Hammasi 
970000 
Talab qilinadi: 
Schyotlar aloqasini belgilang. 
Kerakli schyotlarni oching. 
Muomalarni schyotlarda aks ettiring, oborot va qoldiqlarni chiqarib, 1-ilovada berilgan shaklda 
korxonaning boshlang‘ich balansini tuzing.
5.2-mashq. Mehnat vositalarini sotib olish. 
№ 
Muomala mazmuni 
Summa 
(so‘m) 
Schyotlar aloqasi 
D-t 
K-t 
1 
2 
3 
4 
5 
3 
Mol yetkazib beruvchilardan montaj talab qilmaydigan 
mashinalar va qurilmalar sotib olindi (mol yetkazib 
96000 

---

342 
beruvchilarning akseptlangan schyotlariga muvofiq 
kirim qilindi) 
4 
pudratchi tomonidan qurib bitkazilgan inshootni qabul 
qilganda
44000 
5 
Kapital qo‘yilmalarni moliyalashtirish uchun manba 
tashkil etildi 
140000 
6 
Mavjud bo‘lgan kapital qo‘yilmalar moliyalashtirish 
manbasidan to‘landi: 
a) mashina va qurilmalar yetkazib beruvchiga
96000 
b) pudratchi tashkilotga 
44000 
Jami 
140000 
7 
Mashina, qurilma va inshootlar foydalanishga 
topshirildi: 
a) kapital qo‘yilmalar hisobida 
96000 
b) asosiy (ishlatish) faoliyat hisobida
Talab qilinadi: 
Korxonaning boshlang‘ich balansiga asosan schyotlarni oching, ularga aktivlar va passivlar 
bo‘yicha tegishli dastlabki qoldiqlarni o‘tkazing. 
5.2-mashqdagi muomalalar (3-7) bo‘yicha schyotlar aloqasini belgilang va summalarini tegishli 
schyotlarda aks ettiring (zarur schyotlarni qo‘shimcha oching). 
5.3-mashq. Mehnat buyumlarini sotib olishga doir muomalalar hisobi.
8 Kanselyariya va xo‘jalik materiallari kirimi uchun 
schyot akseptlandi 
35000 
9 Qo‘shma korxona omboriga qabul qilingan materiallar 
kirimga olindi (mol yetkazib beruvchilarning 
akseptlangan schyotlariga muvofiq) 
120000 
10 Materiallarni korxona omboriga tashib keltirganligi va 
tushirganligi uchun ixtisoslashtirilgan transport 
tashkilotininig schyoti akseptlandi 
32000 
11 Hisoblashuv schyotidan to‘landi: 
a) olingan materiallar uchun mol yetkazib beruvchilarga
112000 
b) materiallarni tashib keltirgani va tushirgani uchun 
ixtioslashtirlgan transport tashkilotiga
31000 
Jami 
143000 
Talab qilinadi: 
Schyotlar aloqasini belgilang. 
Muomalalarni sintetik schyotlarla aks ettiring (kerakli schyotlarni oching). Natijalarni chiqaring. 
5.4-mashq. Mahsulot ishlab chiqarishga doir muomalalar hisobi. 
 

---

343 
12 Materiallar berildi: 
a) mahsulot ishlab chiqarishga 
96000 
b) qurilmalarni saqlash va ishlatish, umumxo‘jalik va 
tijorat sarflariga
1400 
Jami 
97400 
13 Iste’mol qilngan elektr energiyasi, chetdan olingan bug‘ 
va suv qiymati 
a) texnologik maqsadlar uchun 
211000 
b) qurilmalarni ishlatish, umumxo‘jalik va tijorat ishlari 
uchun 
6400 
Jami 
217400 
14 Ish haqi hisoblandi: 
a) mahsulot tayyorlashda bevosita band bo‘lgan, ishlab 
chiqarishdagi ishchilar va muhandis-texnik xodimlarga
162600 
b) qurilmalarga xizmat ko‘rsatishda band bo‘lgan 
ishchilar va ma’muriy-boshqaruv xodimlariga 
3410 
v) ishchilarga navbatdagi ta’til vaqti uchun
8000 
Jami 
174010 
15 Vaqtinchalik mehnatga qobiliyatsizligi uchun bankdan 
nafaqa berish uchun olindi 
5160 
16 Ishchilarga vaqtinchalik mehnatga qobiliyatsiz-ligi 
uchun ijtimoiy sug‘urta tashkilotlari tomonidan nafaqa 
to‘landi
2160 
17 Kelgusidagi ta’tilga to‘lash uchun rezerv summasi 
tashkil qilindi (ish haqi summasiga nisbatan foiz 
hisobida): 
a) ishlab chiqarishdagi ishchilarga 
10260 
b) qurilmalarga xizmat ko‘rsatish bilan band bo‘lgan 
ishchilar va ma’muriy boshqaruv xodimlariga 
201 
Jami 
17780 
18 Ijtimoiy sug‘urta uchun ajratma hisoblandi (ish haqi 
summasidan belgilangan foizda): 
a) mahsulot ishlab chiqarishda bevosita band bo‘lgan, 
ishlab chiqarishdagi ishchilarga va muhandis-texnik 
xodimlarga 
18120 
b) qurilmalarga xizmat ko‘rsatishda band bo‘lgan 
ishchilar va ma’muriy boshqaruv xodimlariga
508 
Jami 
18628 
19 Asosiy vositalarga amortizatsiya ajratmalari hisoblandi 
2640 
22 Ishlab chiqarishdan olingan chiqitlar omborga kirim 
qilindi (foydalanish mumkin bo‘lgan bahoda) 
4850 
23 Ishlab chiqarishga xizmat ko‘rsatish va boshqarish bilan 
bog‘liq xizmat safari xarajatlari hisobdan o‘chirildi 
380 
24 Majburiy sug‘urta qilinishi kerak bo‘lgan mulklar 
bo‘yicha sug‘urta summasi hisoblandi 
1230 
25 Umum ishlab chiqarish xarajatlari taqsimlanib, «asosiy 
ishlab chiqarish» schyotiga o‘tkazildi 
1980 
26 Tayyor mahsulot kirimga olindi va omborga qabul 
qilindi 
496000 

---

344 
Talab qilinadi: 
Schyotlar aloqasitni yozing. 
Mavjud muomalalarni sintetik schyotlarda aks ettiring. 
5.5-mashq. Mahsulot jo‘natish va sotish hisobiga doir muomalalar. 
 
27 Xaridorlarga tayyor mahsulot jo‘natildi. (hiqiqiy ishlab 
chiqarish tannarxi bo‘yicha) 
126500 
28 Tijorat sarflari: 
a) ombordagi tayyor mahsulotlarni joylashtirish uchun 
ishlatilgan idishlarning haqiqiy qiymati 
800 
b) maxsus transport tashkiloti tomonidan yuklarni 
jo‘natish stansiyasigachyaa yetkazib berish va yuklash 
xarajatlari 
650 
v) reklama va katologlar chiqarishga doir xarajatlar 
440 
Jami
1890 
29 Xaridor uchun jo‘natilgan mahsulotlarni sotish 
(Korxonaning hisoblashuv schyotiga daromad kelib 
tushganda) 
a) jo‘natilgan mahsulotlar uchun xaridorlardan olingan 
summalar 
184000 
b) jo‘natilgan mahsulotlarning haqiqiy ishlab chiqarish 
tannarxi aks ettirilganda 
98400 
v) to‘lovga qabul qilingan jo‘natilgan mahsulotlarga 
tegishli tijorat xarajatlari hisobdan o‘chirilganda
465 
Jami
282865 
30 Xaridorlar uchun jo‘natilgan mahsulotlarning sotilshi 
(korxona 
tomonidan 
xaridorlarga 
schyotlar 
qo‘yilganda) 
a) jo‘natilgan mahsulotlarning haqiqiy tannarxi 
246000 
b) jo‘natilgan mahsulotlarga taalluqli tijorat xarajatlari 
185 
v) xaradorlarga schyot taqdim qilingan summa 
296000 
Jami
542185 
Talab qilinadi: 
1. Schyotlar aloqasini belgilang. 
2. Muomalalarni sintetik schyotlarda aks ettiring. 
5.6-mashq. Korxona faoliyatining moliyaviy natijalarini hisobga olish. 
31 Hisobot yili oxirida sotilgan mahsulotlar tannarxini 
hisobga oladigan schyotlar yopildi. 
345050 
32 Hisobot yili oxirida sotilgan mahsulotlar tushumini 
hisobga oladigan schyotlar yopildi 
480000 
33 O‘zaro xo‘jalik munosabatlarini tartibga soluvchi qoida-
larni buzganligi uchun korxona foydasiga undiriladigan 
jarima summalari qarzdor tomonidan tan olinganda 
4650 

---

345 
34 O‘zaro xo‘jalik munosabatlarini tartibga soluvchi qoida-
larni buzganligi uchun korxona tomonidan tan olinib, 
boshqa korxonaga to‘lanadigan summalar 
2100 
35 Avval noumid qarz sifatida hisobdan o‘chirilgan qarz 
summasi kelib tushganda 
19850 
36 Ijobiy kurs tafovuti 
18450 
37 Hisobot yili davomida foydadan joriy tartibda 
foydalanish: 
a) foydadan to‘lanidgan soliq summasining avns tarzida 
to‘lanishi 
26000 
b) qo‘shma korxonaning faoliyati va jamoani ijtimoiy 
rivojlantirish uchune zarur bo‘lgan rezerv va boshqa 
fondlarga ajratmalar 
31000 
Jami
57000 
Talab qilinadi: 
Schyotlar aloqasini belgilang. 
Muomalalarni sintetik schyotlarda aks ettiring 
Mahsulotlarni sotishdan olingan moliyaviy natijalarni aniqlang va schyotlarda aks ettiring. 
Moliyaviy natijalarni hisobga oladigan schyotlar yopilishiga buxgalteriya ma’lumotnomasini tuzing 
5.7-mashq. Hisoblashuvlar va boshqa muomalalar hisobi 
 
38 Korxona xodimlaridan ushlandi: 
a) soliqlar 
2620 
b) ijro hujjatlariga muvofiq turli tashkilot va shaxslar 
foydasiga 
1250 
Jami 
3870 
39 Bankdagi hisoblashuv schyotidan naqd pul olindi: 
a) korxona xodimlariga ish haqi berish uchun
165450 
b) xizmat safari xarajatlariga bo‘nak berish uchun
2700 
Jami 
168150 
40 Korxona xodimlariga ish haqi berildi 
168450 
41 Xizmat safari xarajatlariga avans berish uchun bankdagi 
schyotdan naqd pul olindi 
4200 
42 Xizmat safari xarajatlari uchun naqd pul mblag‘lari 
berildi 
6800 
43 Xaridorlarga jo‘natilgan tayyor mahsulotlar uchun 
to‘lan-gan pul mablag‘lari kirim qilindi 
120000 
44 Hisoblashuv schyotidan o‘tkazildi 
a) korxona xodimlarining ish haqidan ushlangan soliqlar 
summasi – soliq instpeksiyasiga 
2620 
b) ijtimoiy sug‘urta va ta’minot uchun hisoblangan 
summalari ijtimoiy sug‘urta va ta’minot fondiga 
16468 
v) ijro hujjatlari bo‘yicha summalar turli tashkilot va 
shaxslarga 
1250 
g) elektr energiyasi, suv va bug‘ uchun ta’minotchilarga
27500 
d) Respublika sug‘urta organlariga – majburiy sug‘urta 
qilinshi lozim bo‘lgan mulklar bo‘yicha sug‘urta 
to‘loalari 
1230 

---

346 
Jami 
49068 
45 firmasining ilmiy texnik xizmati uchun qo‘ygan schyoti 
zahira fondidan to‘landi 
2000 
46 Hisobot yili oxirida boshqa ajratmalar bo‘yicha 
xarajatlar schyoti yopildi 
31000 
47 Hisobot yili oxirida daromad (foyda) solig‘i bo‘yicha 
xarajatlar schyoti yopildi 
26000 
48 Hisobot davri oxrida boshqa foyda va zarrlar hisobdan 
chiqarildi: 
a) korxona foydasiga penya va jarimalar summasi 
4650 
b) boshqa tashkilot foydasiga penya va jarimalar 
summasi
2100 
v) moliyaviy faoliyati bo‘yicha boshqa daromadlar 
19850 
g) kursdagi farqlar bo‘yicha olingan daromadlar 
18450 
49 Ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lmagan xarajatlar yil 
oxirida yopildi: 
a) mehnatga haq to‘lash fondidan ajratmalar 
4119 
b) asosiy vositalar sug‘urtasi
1230 
v) reklama xarajatlari 
440 
g) o‘rash xarajatlari 
800 
d) boshqa ma’muriy xarajatlar 
6200 
Jami 
12798 
1)
Talab qilinadi: 
2)
Schyotlar aloqasini belgilang va summalarni tegishli schyotlarda aks ettiring. 
3)
Sintetik schyotlar bo‘yicha oborot va qoldiqlar chiqaring. 
4)
5)
5.8-mashq.
6)
5.7-mashq ma’lumotlariga asosan oborot vedomosti tuzing, chiqarilgan oborot qoldiqlar 
to‘g‘riligini aniqlang. 
7)
Oborot vedomosti ma’lumotlariga asosan yakuniy balans tuzing. 
2. «Feruz» mas’uliyati cheklangan jamiyati bo‘yicha sintetik schyotlarning oborot vedomosti 
Schyotlar nomi 
Oy boshiga qoldiq 
Oylik obrot 
Oy oxiriga qoldiq 
Debet
Kredit 
Debet
Kredit 
Debet
Kredit 

---

347 
Жами: 
5.10-mashq. Balansni isloh qilish. 
Talab qilinadi: 
1. Balansni isloh qiling, foydani taqsimlang. 
2. Schyotlar aloqasini tuzing va foydani taqsimlang. 
Ushbu bo‘limdagi muomalalar mashqlar to‘plamiga shartli ravishda kiritilgan va balansni 
isloh qilish chog‘ida buxgalteriya hisobida amalga oshiriladigan yozuvlar tartibini tavsiyalaydi. 
Amaliyotda bu yerda keltirilayotgan muomalalar hisobot yilidan keyingi yilning birinchi yarmida, 
korxona boshqaruvi tomonidan yillik moliyaviy hisobot tasdiqlanganidan so‘ng amalga oshiriladi. 
Keyinchalik hisobot oyi uchun oborot vedomosti va buxgalteriya balansini tuzish misolida ushbu 
guruhdagi muomalalar inobatga olinmaydi. 
Auditorlik tashkiloti va korxona boshqaruvi tomonidan hisobot yili uchun tasdiqlangan 
yakuniy foyda sifatida qabul qilingan summa quyidagi tartibda taqsimlanadi: 
Foyda solig‘i to‘lash uchun 25%, rezerv kapitali va ishlab chiqarishni rivojlantirish hamda 
boshqa maxsus fondlarni tashkil etish uchun sof foydaning 40%i yo‘naltirilgan. 
Korxona ta’sischilariga daromad sifatida to‘lash uchun ularning ustav kapitalidagi ulushiga 
nisbatan A.Alimovga 60% va S.Salimovga 40% nisbatida sof foyda taqsimlanadi. 
50 
Yillik hisob-kitob bo‘yicha budjetga o‘tkazilishi lozim bo‘lgan 
foydadan to‘lanadigan soliq 
51 
Yil davomida budjetga o‘tkazilgan, foydadan to‘lanadigan soliq 
summasi hisobga o‘tkazilganda 
52 
Foyda korxona ishtirokchilariga hisoblandi: 
a) A.Alimovga (60%: 
b) S.Salimovga (40%) 
53 
Yo‘naltirilgan foyda hisobdan o‘chirildi: 
a) korxona faoliyati uchun zarur bo‘lgan rezerv va boshqa 
fondlarga va jamoani ijtimoiy rivojlantirishga ajratmalar (40%) 
54 
Korxona ishtirokchilariga to‘langan daromadlar: 
A.Alimovga (60 %) 
S.Salimovga (40%)