Microsoft Word 2020-21 ijtimîiy majmua so'ngisi

Zaif eshituvchilik
- eshitishning turg‘un pasayishi bo‘lib, unda ushbu eshitish qoldig‘i 
asosida nutqiy zaxirani minimal holatda mustaqil ravishda egallash, murojaat etilgan nutqni 
quloq suprasiga yaqin masofada idrok etish imkoniyati bo‘ladi. Audiometr tekshiruvi 
eshitishning 80 db kam bo‘lmagan pasayishini ko‘rsatadi. 
4
. Eshitish muammolari holatidagi nutqning rivojlanish darajasi va tavsifi qator sabablar bilan 
bog‘liq bo‘lib, R.M.Boskis 4 omilni ajratadi: Eshitishning buzilish darajasi.
1. Eshitish muammosining kelib chiqish vaqti. 
2. Eshitish muammosi yuzaga kelgandan so‘ng bola uchun yaratilgan pedagogik sharoit. 
3. Bolaning individual (yakka) xususiyatlari. 
Yuqoridagi omillardan kelib chiqqan holda eshitish qoldiqlari bir xil bolalarning nutqiy 
rivojlanishlari turlicha ko‘rinishga ega bo‘lishi kuzatiladi. Ushbu mezonlarga tayangan holda
R.M.Boskis har ikki guruhdagi eshitishida muammolari bo‘lgan bolalarni o‘z navbatida yana 
ikkitadan guruhga bo‘ladi: 
Karlar: 
1. Tug‘ma yoki erta kar bo‘lib, nutqi bo‘lmagan karlar. 
2. Kech kar bo‘lib, nutqi saqlangan karlar. 
Zaif eshituvchilar: 
1.
Nutqida qisman chetga chiqishlari (nutqning grammatik tuzumida ba’zi chetga chiqishlari, 
ya’ni qo‘shimchalarni noto‘g‘ri qo‘llash yoki tushurib qoldirish, ba’zan talaffuz muammolari) 
bo‘lgan zaif eshituvchilar; 
2.
Chuqur nutqiy muammolari bo‘lgan, ya’ni lug‘at zaxirasi o‘ta chegaralangan ( nutqi qisqa, 
noto‘liq so‘zlardan, grammatik tuzumi so‘z-gapdan, bo‘g‘in- so‘zlar qatoridan iborat) zaif 
eshituvchilar. 

---

169 
Shunga ko‘ra, R.M.Boskis va S.A.Zikov eshitmaydiganlar ta’lim-tarbiyasi ularning 
nuqsonlariga moslab emas, balki ushbu nuqsonni yengish yoki zaiflashtirishga qaratilgan 
sharoitlarni yaratishga yo‘naltirilishini ta’kidlaydi (S.A.Zikov 1938 y, 1970 y.) 
Ko‘zi ojizlar maktabiga quyidagi bolalar qabul qilinadi: 
1) yaxshi ko‘z markazining ko‘ruv o‘tkirligi korreksiya qilinganda 
0,04
dan past bo‘lganlar; 
2) ko‘z nervining lat yeyishi, ko‘z to‘rining pigment distrofiyasi, retinitlar, xorioretintlar, sariq 
dog‘ distrofiyasi; ko‘z xiraligi tez o‘tkirlashib boradigan kasallik,