Microsoft Word 2020-21 ijtimîiy majmua so'ngisi

generator, energetik, rezonator. 
Tovushning hosil bo’lishi: 
1. Tovush kuchi bilan bog’liq (nutq apparati organlari bilan bog’liq). 
2. Tovush jarangdorligi (tovush jarangdorligi turli masofalarga 
borib, baland-pastligini o’zgartirish). 
3. Tovushning egiluvchanligi va harakatchanligi (tovushni o’zgartira 
olishi, tovushning baland-pastligi). 
4. Diapazon - tovushning hajmi (chegarasi eng baland va eng pastki ton 
bilan belgisidir). 
5. 
Tembr -
tovushning yaqinligi, yumshoqligi, silliqligi, hususiyligi.Tembr nutq 
apparatining charchashi, tovushda bo’lgan nuqsonlar va buzilishlar orqali yuzaga keladi. 
Nutqning tovush madaniyatini tarbiyalashda intonatsion ifodalilik, temp, talaffuz va fikrni bayon 
qilishning ravonligi 
ustida ishlashga ko’proq ahamiyat berish darkor, zero, ravon nutqning shakllanishi ushbu 
ko’nikmalarga asoslanadi. 

---

167 
Maktabgacha katta yoshdagi bola uchun nutq ob’ektv munosabatlarning alohida sohasi 
bo’lib, bola ularni so’zlar, tovushlar, qofiyalar, ma’nolar bilan o’ynash orqali anglab yetadi. 
Nutqning grammatik to’g’riligiga intilish ko’proq yetti yoshli bolalarga xosdir. Besh 
yoshli bolakay hali ham grammatik shakllar ustida zavq bilan mashq qiladi va aynan mana shu 
so’z bilan mashqlar kelajakda grammatik jihatdan to’g’ri ifodalangan nutq uchun poydevor 
yaratadi.
 
Verbal bosqichda 
bolada sust nutq shakllanadi. Ushbu bosqichga bo’lgan davrning 
asosiy ahamiyati shundan iboratki, uning ichida navbatdagi bosqich faol nutq 
paydo bo’lishi 
bosqichiga o’tish uchun zarur bo’lgan sharoit vujudga keladi. Bolaning faol nutqni 
o’zlashtirishning 
ikkinchi bosqichida 
uchta asosiy jihat ajralib chiqadi: emotsional 
munosabatlar; birgalikda faoliyat (hamkorlik) davomidagi munosabatlar; tovushli munosabatlar. 
Nutqni rivojlantirishning