Microsoft Word Баходир лотинча тузатилган doc

-
BIRINCHI BOB. 
 BOLALAR JISMONIY TARBIYASINING
TARIXIY TARAQQIYOTI 
1-BO‘LIM. BOLALAR JISMONIY TARBIYASINING
TARIXIY TARAQQIYOTI 
 
1-§. Qadimgi davrlarda bolalar jismoniy tarbiyasi 
haqidagi ta’limotlar va qarashlar mazmuni 
Tarixiy taraqqiyotning keyingi davrlariga kelib, ibtidoiy 
jamoa tuzumi o‘rnini yangi ijtimoiy formatsiya quldorlik 
tuzumi egalladi. Qadimgi Sharqda birinchi sinfiy jamiyatlar 
paydo bo‘ldi hamda moddiy va ma’naviy madaniyatga asos 
solindi. Ayniqsa, qadimgi Yunoniston va Rim xalqlari bu 
madaniyatni rivojlantirishga o‘zlarining munosib hissasini 
qo‘shdilar. 
Qadimgi Yunonistonda madaniyat, maktab va dastlabki 
pedagogik fikrlar boshqa mamlakatlarga nisbatan juda erta 
rivojlandi. Yunoniston uncha katta bo‘lmagan bir qancha 
quldorlik davlatlaridan tashkil topgan. Uning mo‘tabar 
shaharlari Lakoniya (bosh shahri Sparta) va Attika (bosh 
shahri Afina)dir. Bularning har qaysisida tarbiyaning alohida 
tizimlari vujudga kelib, Sparta usulidagi tarbiya va Afina 
usulidagi tarbiya deb ataladigan bo‘ldi. Bolalarning jismoniy 
madaniyatiga alohida e’tibor qaratilgan dastlabki davlatlardan 
biri 
Sparta
dir. 
Sparta jamiyatida davlatning bolalar tarbiyasi ustidan 
nazorati, uning tug‘ilgan dastlabki kunidanoq boshlangan. 
Bola tug‘ilgandan so‘ng otasi uni “oqsoqollar kengashi” 

---

-
8
-
hukmiga havola etgan. Bolaning jismoniy holati, sog‘ligiga 
qarab uning keyingi taqdiri belgilangan. 
Ko‘pgina manbalarda keltirilishicha, nosog‘lom bolalarni 
qoyadan tashlab halok etishgan. Yetti yoshgacha bolaning 
jismoniy tarbiyasi bilan oilada shug‘ullanishgan, keyin 
«agella»
deb ataluvchi davlat muassasasida 18 yoshga 
yetguncha tarbiyalanar edi. Ular 
«pedonom»
rahbarligida 
jismoniy sog‘lom bo‘lish uchun turli mashqlar bilan 
chiniqtirilar, sovuqqa, ochlikka va chanqoqlikka chidashga, 
og‘riqqa bardosh berishga o‘rgatilar edi. Ta’limning asosiy 
qismini harbiy gimnastika mashqlari egallagan. 
Jismoniy tarbiya tizimidagi asosiy mashg‘ulotlar sifatida 
ov, turli marosim raqslari, shuningdek, yugurish, sakrash, disk 
va nayza uloqtirish, kurash bo‘yicha ko‘plab musobaqalar 
tashkil etilardi. Qadimgi yunon tarixchisi, faylasuf olim 
Plutarx Sparta maktablaridagi ta’lim-tarbiya haqida gapirib, 
shunday deydi: «O‘qish va yozishga kelganda bolalarga faqat 
ularning eng zaruri o‘rgatilar edi, tarbiyaning qolgan qismi esa 
bitta maqsad: hech so‘zsiz itoat qildirishni, chidamli bo‘lishni 
va yengish ilmini o‘rgatishni ko‘zda tutar edi». Shuni 
ta’kidlash lozimki, Spartada qiz bolalarning jismoniy 
chiniqishi va rivojlanishiga ham alohida e’tibor qaratilgan. 
Plutarx “qiz bolalar ham yigitlar kabi yugurish, kurash, disk 
va nayza uloqtirish mashqlarida ishtirok etardilar. Bu nafaqat 
o‘zlarini balki tug‘ilajak farzandlarining ham sog‘lom va 
kuchli bo‘lishini ta’minlardi. Bu mashqlar bilan chiniqqan 
qizlarning ko‘z yorishlari ham oson kechardi”, deb yozadi. 

---