Microsoft Word Bojxona nazariyasi doc

 
8.2 Bojxona statistikasi ko’rsatkichlari va maxsus bojxona 
statistikasi 
 
Bojxona statistikasi ko’rsatkichlari
.  Bojxona statistikasi tashqi 
savdoda, shuningdek bojxona to’lovlarini hisobga olish va tahlil 
qilish, kontrabanda va bojxona qoidalarini buzilishiga qarshi kurash 
va hokazolar bilan bog’liq sohalarda ro’y berayotgan hodisa va 
jarayonlarni miqdoriy tomondan o’rganadi. 
Pulda ifodalangan eksport va import miqdori asosiy 
ko’rsatkichlardan biri bo’lib, ular asosida tashqi savdo 
samaradorligini, tashqi savdo balansining savdosi, tashqi savdoning 
mamlakat to’lov balansida tutgan o’rni aniqlanadi. 
Tashqi savdo bojxona statistikasining tashkil etishda quyidagi 
ko’rsatkichlardan foydalaniladi: 
-  hisobot davri; 
-  tovar oqimi yo’nalishi (olib kirish yoki olib chiqish); 
-  ishlab chiqarilgan mamlakat (olib kirishda); 
-  mo’ljallangan mamlakat (olib chiqishda); 
-  statistik qiymat; 

---

 
101
-  tovar nomi va kodi; 
-  netto og’irligi; 
-  qo’shimcha to’lov birliklari nomi va kodi; 
-  qo’shimcha o’lchov birliklari bo’yicha miqdori; 
-  bitim harakteri; 
-  bojxona rejimi turi; 
-  tovarni jo’natuvchi (qabul qiluvchi) ning kategoriyasi; 
-  region. 
Netto og’irligi – tovarning o’ramsiz sof og’irligi. Bojxona bojini 
hisoblashda bir qator mamlakatlarda netto  og’irligiga tovardan 
iste`mol etishiga qadar ajratilmaydigan qadoqlangan tovarlar 
o’ramining og’irligi (gugurt qutichasi, sigaret qutichasi, sigaret qutisi, 
konserva bankasi, ya`ni og’irligi kiradi). 
Tashqi iqtisodiy hamkor mamlakatni valyutasida ifoda etilgan 
eksport-import operasiyalarining qiymat bahosi, respublika 
Markaziy Banki ma`lumotlariga ko’ra valyuta qurollari asosida AQSh 
dollariga o’tkaziladi. 
Tovarlar eksporti (importi)ning geografik taqsimoti mamlakatlar 
bo’yicha tovarlarni ishlab chiqarish xususiyati va iste`mol 
xususiyatlariga qarab amalga oshiriladi. 
Eksport tovar belgilayotgan mamlakat bo’yicha ifodalanadi. 
Import ishlab chiqariuvchi mamlakatda aks etadi. 
Tovarni olib borish (iste`mol etish) mo’ljallangan mamlakat 
deganda, yuk tushirilayotgan paytda, keyinchalik tovar iste`mol 
etiladigan yoki qayta ishlanadigan yakuniy mamlakat sifatida ma`lum 
bo’ladigan mamlakat tushuniladi. 
Tovarlarni kelib chiqishi (ishlab chiqarish) mamlakati bu – 
mazkur tovarlar ishlab chiqaruvchi yoki ishlov beruvchi mamlakatdir. 

---

 
102
Maxsus bojxona statistikasi
.  Maxsus bojxona statistikasi 
tomonidan hisobga olingan bojxona rejimlari bo’yicha tovarlarni olib 
chiqish va olib kirish. 
Maxsus bojxona statistikasining bo’limlari: 
Yuk bojxona deklarasiyalari bazasi. 
Tashqi savdo statistikasi tomonidan hisobga olingan bojxona 
rejimlari bo’yicha tovarlarni olib chiqish va olib kirish. 
Bojxona to’lovlari – bu bo’lim tashqi iqtisodiy faoliyat 
daromadlarini hosil bo’lishida bojxona to’lovlarining o’rnini 
belgilaydi. 
Valyuta nazorati – eksport tovarlarining miqdoriy va qiymat 
ifodalari bo’yicha shuningdek, valyuta foydasining kelib tushushi 
muddatlari va summalarini har bir kontrakt bo’yicha naqd chet el 
valyutasini hisobga olgan holda. 
Musodara qilingan tovarlar – bu bo’lim bojxona qoidalarini 
buzilishi va tashqi savdo aylanmasidagi kontrabanda hollari soni, 
musodara qilingan tovarlar qiymatini xarakterlaydi. 
Xalqaro postga jo’natmalari – bu bo’lim posilka va boshqa 
pochta jo’natmalari (respublika kiritilgan va chiqarilgan) hisobini aks 
ettiradi. 
Xalqaro yuk tashishlar – bu bo’lim chegarani kesib o’tayotgan 
transport vositalari hisobini aks ettiradi. 
Passajir tashuvi – ushbu bo’lim esa respublika chegarsini kesib 
o’tayotgan shaxslar hisobini aks ettiradi.