Microsoft Word camal ehmedov doc
Yüklə 0,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ünvan: AZ-1000, Bakı şəh., Xaqani küç. 29; E-mail: contact@anl.az; URL: www.anl.az Biblioqrafiya 5 Şəxsiyyətin və elmi xidmətin bütövlüyü (Ön söz əvəzi) Azərbaycan elmi ictimaiyyəti pedaqoji elmlər doktoru, professor Camal Əhmədovu XX əsrdə öl- kə ədəbiyyatının tədrisi metodikası istiqamətinin əsas yaradıcılarından biri kimi qəbul etmişdir. Be- lə ki, məktəb və pedaqoji fikir tarixinin öyrənil- məsi ilə məşğul olan elm adamları, həm də ana dili və ədəbiyyatının tədrisi məsələlərinin öyrənil- məsinə diqqət yetirsələr də, uzun zaman ərzində konkret olaraq bu sahə üzrə mütəxəssislər barmaq ilə göstəriləcək qədər az olmuşdur. Məlum olduğu kimi, Azərbaycanda ədəbiyyatın tədrisi metodika- sı üzrə müstəqil pedaqoji-filoloji tədqiqatların aparılmasına keçən əsrin birinci yarısında tanın- mış pedaqoq-metodist Əliyar Qarabağlı tərəfindən başlanmışdır. Lakin Camal müəllim ölkəmizdə ədəbiyyatın tədrisi metodikasından doktorluq dis- sertasiyası müdafiə edən ilk alim-pedaqoq olmuş- Camal Məhərrəm oğlu Əhmədov 6 dur. Pedaqoji elmlər doktoru, professor Camal Əhmədov (1928-1999) həyatının yarım əsrdən ço- xunu ümumiyyətlə ədəbiyyatın, xüsusən də Azər- baycan ədəbiyyatının tədrisi metodikasının elmi- pedaqoji əsaslarının hazırlanması və təcrübi baza- sının formalaşdırılması kimi şərəfli bir işə həsr etmişdir. O, ədəbiyyatın tədrisi metodikasını həm ümumi nəzəri prinsiplərinin müəyyən edilməsi, həm də praktik olaraq metodiki biliklərin və vərdişlərin sisteminin yaradılması sahəsində əhə- miyyətli pedaqoji təlim yaratmaq vəzifəsini mü- vəffəqiyyətlə həyata keçirmişdir. Professor Camal Əhmədov çoxillik araşdırmalarında xüsusən Azər- baycan məktəblərində milli ədəbiyyatın tədrisi metodikasının tədqiqinə üstünlük vermiş, ümumi sovet ədəbiyyatı çərçivəsində olsa da, xalqın bədii təfəkkürünün təzahürləri kimi meydana çıxmış əsərlərin ölkənin yeni nəslinə mənimsədilməsinin üsulları və vasitələrinin diqqət mərkəzinə çəkil- məsinə ardıcıl olaraq səy göstərmişdir. O zamankı ideoloji-pedaqoji mühitin özünə- məxsus çətinliklərinə baxmayaraq, Camal Əhmə- dov məsələnin siyasi tərəfinə toxunmadan ustad bir pedaqoq alim kimi Azərbaycan ədəbiyyatının Biblioqrafiya 7 xalqın tarixi, həyat yolu və mübarizəsi ilə əlaqəli şəkildə tədrisinə əhəmiyyət verilməsini zəruri şərtlərin sırasına çıxarmışdır. Məsələnin bu cəhəti pedaqoji elmi ictimaiyyətin də diqqətini çəkmiş və zamanında çox da qabardılmadan təqdir olunmuş- dur. Məsələn, pedaqoji elmlər doktoru, professor Əjdər Ağayev vaxtilə Camal Əhmədovun ali mək- təblər üçün qəbul edilmiş “Ədəbiyyatın tədrisi metodikası” dərsliyindən bəhs edərkən yazmışdı ki, “dərsliyin “Metodik ənənələr və müasir mək- təb” fəsli xüsusilə qeyd edilməlidir. Firidun bəy Köçərlinin “o millət ki, öz tarixini, dolanışacağını, Vətənini və dilini sevir – bu qism əsərləri kəmali- şövq və diqqətlə cəm edib, ziqiymət və tərbiyəsini onları öyrənməklə başlayır” – kəlamını əsas götü- rən müəllif məhz bu yanaşmanın elmi-metodiki aşkarlanmasını verir... Dərslikdə diqqəti cəlb edən məsələlərdən biri də ... milli ədəbiyyatın tədrisi zəruriliyinin həyati bir tələb kimi meydan çıxma- sının açıqlanmasıdır”. Camal Əhmədovun “Orta məktəbdə Cəfər Cabbarlının həyatı və yaradıcılığının öyrədilməsi üsulları” adlı namizədlik dissertasiyasında (1954) böyük dramaturqun zəngin irsinin yeni nəsillərə Camal Məhərrəm oğlu Əhmədov 8 mənimsədilməsinin yolları ilə birlikdə əhəmiyyəti də elmi-pedaqoji cəhətdən əsaslandırılmışdır. Ümumiyyətlə, pedaqoji elmlər doktoru, pro- fessor Camal Əhmədov Azərbaycanda ədəbiyya- tın tədrisinin metodikası ilə yanaşı, milli ədəbiy- yatın tarixini də elmi şəkildə hərtərəfli surətdə öyrənib araşdırmış, bu sahədə mövcud olan milli pedaqoji ənənəni, təkamül proseslərini tədqiq edə- rək ümumiləşdirmişdir. Onun 1970-ci ildə “Azər- baycan ədəbiyyatının tədrisi tarixi (XIX əsrin so- nu, XX əsrin əvvəlləri)” mövzusunda müdafiə et- diyi doktorluq dissertasiyası həmin problemə həsr edilmiş birinci tədqiqat işi kimi mühüm əhəmiyyət kəsb etmişdir. Camal Əhmədov Azərbaycanda ədə- biyyatın tədrisi metodikası üzrə ilk elmlər doktoru olaraq ölkədə bu sahədə yüksəkixtisaslı kadrların hazırlanması yollarında şərəflə və məsuliyyətlə xidmət göstərmişdir. Uzun bir dövr ərzində ədə- biyyatın tədrisi metodikası sahəsində dissertasiya müdafiə edən, kitablar və məqalələr çap etdirən müəlliflərin elmi rəhbəri, rəsmi opponenti, redak- toru və rəyçisi kimi professor Camal Əhmədov yeni nəslin formalaşmasında böyük bir missiyanı ürək genişliyi ilə və şərəflə yerinə yetirmişdir. Biblioqrafiya 9 Müxtəlif illərdə orta və ali məktəblər üçün çap etdirdiyi dərslikləri, metodik vəsaitləri və məqa- lələri ilə o, ədəbiyyat dərsləri vasitəsilə vətən- pərvər nəsillərin tərbiyə edilməsinin əsaslarını yaratmağa müvəffəq olmuşdur. Onun Moskvada nəşr edilən nüfuzlu “Pedaqogika” elmi jurnalında çap edilmiş pedaqoji əlaqələrə həsr edilmiş mə- qaləsi elmi-pedaqoji mühitdə əks-səda doğurmuş- dur. Bakı Dövlət Universitetindəki çoxillik və nümunəvi pedaqoji fəaliyyəti də Camal müəllimin elmi xidmətlərini tamamlamışdır. O, ədəbiyyatı necə tədris etməyin yollarını elmi-metodiki cəhət- dən göstrəməklə kifayətlənməmiş, əsl müəllim ol- mağın da örnəyini nümayiş etdirmişdir. Bütün bunlara görədir ki, pedaqoji elmlər doktoru, pro- fessor Camal Əhmədov ölkəmizdə ədəbiyyatın tədrisi metodikası məktəbini yaratmış pedaqoq alim nüfuzu qazanmışdır. Professor Camal Əhmədovun elmi-pedaqoji fəaliyyətində uşaq ədəbiyyatı ilə əlaqədar məsələ- lərin öyrənilməsi də xüsusi bir istiqamətdir. O, ölkəmizdə uşaq ədəbiyyatı problemlərini ardıcıl və sistemli şəkildə araşdırıb ümumiləşdirən tanın- mış tədqiqatçılardan biri olmuşdur. XX əsr Azər- Camal Məhərrəm oğlu Əhmədov 10 baycan uşaq ədəbiyyatının ən mühüm ideya-sənət- karlıq xüsusiyyətləri, xüsusən də uşaq ədəbiyyatı- nın tərbiyəvi mahiyyəti ilə əlaqədar mahiyyəti məsələlər Camal Əhmədovun əsərlərində özünün aydın və əsaslı elmi həllini tapmışdır. 1986-cı ildə nəşr etdirdiyi “Uşaq və zaman” kitabı Azərbay- canda uşaqlar üçün yazılmış ədəbiyyata həsr edil- miş əhəmiyyətli tədqiqatları özündə cəmləşdirir. Bu kitabda sadəcə olaraq zamanın uşaq ədəbiyyatı deyil, bütün zamanların uşaqları üçün zəruri və əhəmiyyətli ola bilən bədii ədəbiyyat nümunələri- nin obyektiv elmi dəyərini müəyyən etmişdir. Eyni zamanda, XX əsrdə uşaq ədəbiyyatının inki- şafına xidmət etmiş görkəmli şair və yazıçılarımız haqqında qiymətli elmi söz demək vəzifəsini də professor Camal Əhmədov məsuliyyətlə yerinə yetirmişdir. O, Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının in- kişafı yollarında xidmət etmiş sənətkarların hər birinin əsərlərinin obyektiv elmi qiymətini vermə- yə xüsusi diqqət yetirmiş, yazıçı və şairlərin fərqli özünəməxsusluqlarını elmi şəkildə aydınlaşdır- mışdır. Uşaq ədəbiyyatına həsr edilmiş əsərlərində professor Camal Əhmədov həm də kamil bir ədə- biyyatşünaslıq səriştəsi təqdim edə bilmişdir. Uşaq ədəbiyyatının məktəb dərslərindəki yeri və Biblioqrafiya 11 əhəmiyyətli məsələlərini aydınlaşdırarkən o, peda- qoji meyarlarla filoloji yanaşmaları vahid məcrada cəmləşdirməyi bacarmışdır. Bir mühüm faktı da xatırlamağı əhəmiyyətli hesab edirəm. Pedaqoji elmlər doktoru, professor Camal Əhmədovun yazıçı Mikayıl Rzaquluzadə ilə birlikdə hazırladığı dördüncü siniflər üçün “Ana dili” dərsliyindən XX əsrin altmış-yetmişin- ci illərində orta məktəblərdə ardıcıl olaraq istifadə edilmişdir. Bundan başqa altıncı sinif üçün “Ədə- biyyat” dərsliyinin də əsas müəlliflərindən biri professor Camal Əhmədov idi. Görkəmli alim-pedaqoq Camal Əhmədov bü- töv şəxsiyyəti, əsl xalq müəllimlərinə xas olan də- rin mənəvi keyfiyyətləri ilə müasirlərinin və yetir- mələrinin yaddaşında dərin izlər salmışdır. Sözün böyük mənasında o, yüksək maarifçi ziyalılıqla pedaqoji elmin, maarifpərvər ideyaların vəhdətini özündə əks etdirən gerçək bir insan və alim ömrü yaşamışdır. Camal müəllimin qiymətli elmi-peda- qoji irsi zamanında olduğu kimi, bizim günlər üçün də ibrətamiz və əhəmiyyətlidir. Yüklə 0,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|