Microsoft Word etno kitab son srift 12
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ETNOPSİXOLOGİYA
5 ÖN SÖZ Mənəviyyat şüurun yox, xarakterin törəməsidir. Xalqın ağlı yox, xarakteri onun tarixdə inkişafını müəyyən edir. Qustav Le Bon Dünya şöhrətli azərbaycanlı alim, qeyri-səlis çoxluqlar nəzəriyyəsinin banisi Lütfi Zadə ilə olan müsahibələrdən birində ondan soruşurlar ki, bəs niyə yaşadığınız Amerika və Avropa ölkələrində sizin kəşfinizə maraq göstərmədilər, etinasız qaldılar, amma Şərq ölkələri onu dərhal qəbul etdilər? Böyük alim bunun səbəbini həmin ölkələrdə yaşayan xalqların psixologiyası ilə bağlı olduğunu qeyd edərək demişdir: “Bu həmin xalqların düşünmə və qavrama vərdişləri ilə əlaqədardır. Bildiyimiz kimi ameriaklılar və avropalılar dəqiq düşünmə tərzi, Şərq xalqları isə qeyri-səlis düşünmə vərdişləri ilə xarakterizə olunurlar. Elə buna görə də mənim nəzəriyyəm ilk öncə Şərq ölkələrində öz tətbiqini tapmağa başladı”. Deməli, etnik psixoloji xüsusiyyətlər insanları bir məsələyə həssas, digərinə isə etinasız olmasına təsir göstərir. Allah yaratdığı hər bir insanı ümumi planda cinsindən asılı olaraq kişi və qadın xüsusiyyətləri ilə proqramlaşdırmışdır. Düşdüyü sosial və təbii mühitdən asılı olaraq insan ona yüklənmiş olan təməl proqramdan fərqli şəkildə istifadə edir. Bu səbəbdəndir ki, bir insan başqasına faydalı olmağı, ona kömək etməyi digəri isə başqasından yarar- lanmağı, ondan istifadə edərək yaşamağı özünə həyat tərzi seçir. İnsanın və ya toplumun hansı keyfiyyətləri, psixoloji xüsusiyyətləri özündə formalaşdırması birmənalı şəkildə sosial mühit faktorları ilə əlaqədardır. Hətta irsi olan xüsusiyyətlərin də fərdin və ya qrupun fikir, hiss və davranışında üzə çıxması sosial mühitdən asılı olur. Belə ki, bəzi irsi xüsusiyyətlərin inkişaf etməsinə və üzə çıxmasına sosial mühit qərar verir. Əgər müvafiq inkişaf şəraiti olmasa irsi keyfiyyətlərin fikir, hiss və davranışda təzahür etməsi qeyri- mümkün olar. |